Izotretynoina
| |||||||||
| [[Plik:{{{3. grafika}}}|180x240px|{{{opis 3. grafiki}}}|alt=]] {{{opis 3. grafiki}}} | |||||||||
| Identyfikacja | |||||||||
| Numer CAS |
{{{numer CAS}}}Brak numeru CAS | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PubChem | |||||||||
| DrugBank | |||||||||
| |||||||||
Izotretynoina – organiczny związek chemiczny, stereoizomer kwasu all-trans-retinowego (tretytoina), stosowany w leczeniu wielu odmian trądziku.
Wskazania do stosowania doustnej izotretynoiny
Od końca lat 70. do połowy lat 80. XX wieku izotretynoinę stosowano wyłącznie w najcięższych postaciach trądziku, takich jak:
- trądzik skupiony (acne conglobata),
- trądzik torbielowaty, zwany też trądzikiem cystowym (acne cystica)[1].
Światowe doświadczenia z tą substancją umożliwiły rozszerzenie wskazań do jej stosowania.[2][3][4][5] Obecnie wskazania do leczenia izotretynoiną w trądziku obejmują:
- Trądzik ropowiczy (łac. acne phlegmonosa) (cystowy, guzkowo-cystowy, skupiony).
- Średnio-bardzo nasilony trądzik, niepoddający się terapii antybiotykami.
- Średnio-bardzo nasilony trądzik z bardzo dużym łojotokiem, tendencją do bliznowacenia, częstymi nawrotami.
- Średnio nasilony trądzik, stanowiący dla pacjenta duże obciążenie psychiczne.
Podstawowe informacje
Izotretynoina jako retinoid
Izotretynoina należy do kategorii pochodnych związków witaminy A, jest zatem retinoidem. W niewielkich ilościach wytwarzana jest endogennie z pobieranej z pokarmem witaminy A. Receptory dla retinoidów występują powszechnie w jądrach komórek ssaków, tworząc dimery pomiędzy sobą i z innymi receptorami jądrowymi (np. dla witaminy D). Działanie retinoidów jest w dużej części znane z badań nad witaminą A, jej znaczeniu w funkcjonowaniu nabłonków i procesach widzenia. Dalszy postęp w poznaniu tej – coraz większej – rodziny leków jest związany z antynowotworowymi i immunomodulującymi właściwościami pochodnych witaminy A.
Działanie izotretynoiny
Izotretynoina hamuje aktywność gruczołów łojowych oraz zmniejsza ich wielkość, wpływając na zahamowanie namnażania Propionibacterium acnes. Normalizuje proces keratynizacji w wyniku hamowania proliferacji sebocytów i prawdopodobnie przywraca prawidłowy proces różnicowania komórek. Izotretinoina wywiera także działanie przeciwzapalne. W zmiennym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego; pokarm zwiększa wchłanianie. Z białkami osocza wiąże się w ponad 99,9%. Osiąga w naskórku stężenia stanowiące 50% stężenia w surowicy. Jest metabolizowana w wątrobie do czynnych metabolitów przy udziale enzymów cytochromu P-450 oraz wydalana z moczem i kałem. Okres półtrwania izotretinoiny w osoczu wynosi średnio 19 h, a jej metabolitu (4-okso-izotretinoina) – średnio 29 h. Całkowita eliminacja następuje w ciągu dwóch tygodni od zakończenia terapii izotretynoiną.
Historia
Pierwsze próby z lekiem miały miejsce w 1971 r. Obecnie lek produkowany jest głównie przez szwajcarską firmę Roche jako Roaccutane, Accutane (w USA).
W Polsce preparatami doustnymi izotretynoiny są Roaccutane, Izotek, Aknenormin, Curacne, Tretinex. W postaci żelu dostępne są środki Isotrex, Izotziaja oraz zawierający dodatkowo erytromycynę Isotrexin.
- ↑ GL. Peck, TG. Olsen, FW. Yoder, JS. Strauss i inni. Prolonged remissions of cystic and conglobate acne with 13-cis-retinoic acid.. „N Engl J Med”. 300 (7), s. 329-33, Feb 1979. PMID: 153472.
- ↑ Layton A.M., Knaggs H., Taylor H. i inni: Isotretinoin for acne vulgaris - 10 years later: a safe and successful treatment. Br J Dermatol 1993, 129: 292-296.
- ↑ Cunliffe W., van de Kerkhof P., Caputo R. i inni: Roaccutane treatment guidelines: results of an international survey. Dermatology 1997, 194: 351-357.
- ↑ Cunliffe W.J., Gollnick H.P.M.: Acne. Diagnosis and management. Martin Dunitz, London, 2001.
- ↑ Gollnick H., Cunliffe W., Bernson D. i inni: Management of acne. A report from a global alliance to improve outcomes in acne. J Am Acad Dermatol 2003, 49: 31-38.