Magnolia wirginijska
Kwiat | |||||
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | |||||
Klasa | |||||
Nadrząd | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj | |||||
Gatunek |
magnolia wirginijska | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Magnolia virginiana L. Sp. Pl. 535 1753[3] | |||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
Zasięg | |||||
Magnolia wirginijska[5], magnolia sina[6] (Magnolia virginiana L.) – gatunek roślin z rodziny magnoliowatych. Występuje naturalnie w południowej, południowo-wschodniej oraz wschodniej części Stanów Zjednoczonych[7][8][9]. Jest gatunkiem typowym dla swojego rodzaju[10]. Epitet gatunkowy virginiana pochodzi od stanu Wirginia, gdzie między innymi występuje[11]. Stosowany jako roślina ozdobna.
Rozmieszczenie geograficzne
Rośnie naturalnie w południowej, południowo-wschodniej oraz wschodniej części Stanów Zjednoczonych – w Alabamie, Arkansas, Dystrykcie Kolumbii, Delaware, na Florydzie, w Georgii, Luizjanie, Massachusetts, Marylandzie, Missisipi, Północnej Karolinie, New Jersey, stanie Nowy Jork, Pensylwanii, Południowej Karolinie, Tennessee, Teksasie i Wirginii[8]. Jest najbardziej rozprzestrzenionym gatunkiem magnolii we florze USA[12].
Morfologia
- Pokrój
- Zrzucające liście lub częściowo zimozielone niewielkie drzewo lub krzew dorastający do 10 m wysokości, wykształcający wiele pni (taką formę przybiera w północnej części zasięgu), lub zimozielone drzewo o pojedynczym pniu, do 28 m wysokości (zwykle w południowej części zasięgu). Kora jest ciemnoszara, gładka. Pędy i pąki liściowe są jedwabiście owłosione, czasem nagie[12], zielone[13]. Największy okaz ma pień osiągający 1,4 m średnicy[12].
- Liście
- Odlegle skrętoległe – nie skupiają się na końcach pędów, jak u wielu magnolii. Przylistki długości 3 do 5,5 cm i szerokości do 0,5 cm są brozowawo owłosione i czerwono gruczołkowane[12]. Blaszka liściowa jest nieco skórzasta, z wierzchu jasnozielona, nieco błyszcząca, od spodu mniej lub bardziej brązowo owłosiona lub naga, o barwie od kredowo białej do niebieskozielonej[12][13]. Ma odwrotnie jajowaty, owalny lub eliptyczny kształt. Mierzy 6–22 cm długości oraz 2,5–7 cm szerokości, ma klinową nasadę i ostry lub krótko spiczasty wierzchołek, czasem tępy[9][12].
- Kwiaty
- Pojedyncze, pachnące, o średnicy 5–8 cm, rozwijają się w kątach pędów. U nasady wsparte dwoma pochwiastymi przysadkami[12]. Zewnętrzne listki okwiatu są silnie odwinięte, od spodu jedwabiście owłosione, zielonkawe. Wewnętrzne są niemal nagie, białokremowe, czerwonawo gruczołkowane[12], silnie wypukłe[13]. Pręcików jest od 60 do 90 (rzadko od 32 do 102), o długości do 11 mm, ich nitki są białe. Owocolistków jest 19–33 (rzadko od 9 do 50)[9][12].
- Owoce
- Mieszki o kształcie od elipsoidalnego do kulistego, nagie, zebrane w owoc zbiorowy o 2–5,5 cm długości i 1,5–3 cm szerokości. Nasiona kulistawe do soczewkowatych, o średnicy 5 mm, z czerwona osnówką[12].
Biologia i ekologia
Rośnie na bagnach oraz wilgotnych sawannach, na terenach nizinnych[9]. Występuje na rzędnych do 540 m n.p.m.[12] i od 5. do 10. strefy mrozoodporności (starsze okazy są bardziej mrozoodporne[13]). Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu lub półcieniu[11]. W centralnej części zasięgu, w rejonie Karoliny Północnej, występują obie formy wzrostowe i formy pośrednie. Na północ od tego obszaru dominują rośliny zrzucające liście o pokroju krzewiastym, na południe – wysokopienne i zimozielone drzewa[12]. Kwiaty gatunku zawierają neolignany[14].
Kwitnie niemal całe lato[6] – od czerwca i do sierpnia – rozwijają się sukcesywnie kolejne kwiaty[13].
Zmienność
W obrębie tego gatunku różni autorzy wyróżnili podgatunki i odmiany na bazie głównie różnic form wzrostowych, czasem wynajdując dodatkowe różnice morfologiczne (m.in. w budowie włosków). Według Flora of America różnice nie mają charakteru diagnostycznego, włoski nitkowate i taśmowate występują niezależnie od pozostałych cech. W publikacji tej uznaje się, że dotychczasowe diagnozy taksonów wenątrzgatunkowych nie mają znaczenia taksonomicznego. Według The Plant List akceptowana jest jedna odmiana[3]:
- Magnolia virginiana var. australis Sarg.
Roślina wykorzystana jako macierzysta dla wielu odmian uprawnych. Tworzy mieszańce m.in. z magnolią parasolowatą M. tripetala (M. ×thompsoniana (Loudon) C. de Vos), z wielkokwiatową M. grandiflora (tzw. „mieszańce Freemana”) i szerokolistną (M. hypoleuca) (m.in. kultywar 'Nimbus')[12].
Zastosowanie
Niektóre plemiona indiańskie używały wywar z liści i kory tego drzewa jako halucynogen oraz w leczeniu przeziębień i w celach rozgrzewających[9][12]. Na początku europejskiego osadnictwa w Ameryce Północnej gatunek zwany był „drzewem bobrowym” ze względu na stosowanie jego korzeni do wyrobu wnyków do łapania bobrów[6].
Gatunek jest szeroko rozpowszechniony jako roślina uprawna. Do Europy (najpierw do Anglii) wprowadzona została w 1688 roku[12] (jako pierwsza magnolia sprowadzona do Europy[6]) w ogrodach pałacu Fulham przez biskupa Londynu Henry'ego Comptona dzięki wskazówkom dostarczonym przez Johna Banistera[15]. W warunkach polskich zalecana do uprawy w zachodniej części kraju[13].
Uprawa
Wymaga stanowisk osłoniętych i wilgotnych, zwłaszcza za młodu w warunkach środkowoeuropejskich wymaga okrycia zimą[13].
Rozmnaża się z nasion (w Europie jednak rzadko owocuje[6]) lub przez szczepienie[13].
Zagrożenia i ochrona
W Pensylwanii i Tennessee ma status gatunku zagrożonego wyginięciem (ang. imperiled), natomiast w Marylandzie oraz stanie Nowy Jork jest krytycznie zagrożony (ang. critically imperiled)[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-12] (ang.).
- ↑ a b c Magnolia virginiana L.. The Plant List. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ Magnolia virginiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Magnolia wirginijska - Magnolia virginiana. [w:] Galeria zdjęć [on-line]. Arboretum SGGW. [dostęp 2017-12-22].
- ↑ a b c d e Tony Russell, Catherine Culter, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia. Drzewa świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 135. ISBN 978-83-242-0842-5.
- ↑ Discover Life: Point Map of Magnolia virginiana. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c Magnolia virginiana - L. / Sweetbay Magnolia. NatureServe. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e Magnolia virginiana. Plantes & botanique. [dostęp 2017-12-12]. (fr.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ a b Magnolia virginiana. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Magnolia virginiana Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-12-22].
- ↑ a b c d e f g h Władysław Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991, s. 114. ISBN 83-09-00013-8.
- ↑ Supercritical Carbon Dioxide Extraction and Quantification of Bioactive Neolignans from Magnolia virginiana Flowers. [w:] Thieme Planta Medica [on-line]. Georg Thieme Verlag KG. [dostęp 2017-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 czerwca 2018)]. (ang.).
- ↑ David Attenborough: Amazing Rare Things: The Art of Natural History in the Age of Discovery. Yale University Press, 2015, s. 178. ISBN 978-0-300-12547-4. (ang.).
- EoL: 1154909
- Flora of North America: 220008034
- GBIF: 3153639
- identyfikator iNaturalist: 127906
- IPNI: 30016308-2
- ITIS: 18070
- NCBI: 3412
- Plant Finder: 282522
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-117883
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30016308-2
- Tela Botanica: 103376
- identyfikator Tropicos: 19300037
- USDA PLANTS: MAVI2
- CoL: 3XHLF