Żyłka subkostalna
Żyłka subkostalna[1][2], żyłka podżebrowa[1][2], żyłka podżeberkowa[1], żyłka podramieniowa[1] (łac. subcosta, vena subcostalis, vena intercostalis, oznaczenie: Sc-) – jedna z żyłek podłużnych w skrzydle owadów.
Żyłka subkostalna jest zwykle drugą z żyłek podłużnych. Leży za żyłką kostalną, ale przed żyłką radialną. Należy do żyłek wklęsłych. Jest pojedyncza lub rozwidlona na dwie krótkie gałęzie: Sc1 i Sc2[3][4][1]. U nowoskrzydłych nasada żyłki subkostalnej kontaktuje się z odsiebną częścią ramienia (łac. ramus axillaris) pierwszego sklerytu aksillarnego[3][1], a u ważek z płytką aksillarną[3]. Żyłka subkostalna może uchodzić do żyłki kostalnej[2][4], rzadziej do pierwszej gałęzi żyłki radialnej[2]. Żyłka subkostalna może być połączona z kostalną poprzecznymi żyłkami kostalnymi (łac. venae transversocostales) oraz specjalną swoją odnogą, zwaną żyłką barkową (łac. vena humeralis)[3][5]. Żyłka subkostalna może być ponadto połączona z nasadą skrzydła za pomocą poprzecznej żyłki barkowej (łac. vena humeralis transversalis)[5].
Przez żyłkę subkostalną przechodzi tchawka zwana subkostalną (łac. trachea subcostalis), której przypuszczalną odnogą może być także tchawka przechodząca przez żyłkę kostalną[3].
Pole między żyłką subkostalną a żyłką radialną nazywa się polem subkostalnym (łac. area subcostalis), a komórki znajdujące się w tym polu komórkami subkostalnymi. Z kolei pole między żyłką subkostalną a żyłką kostalną nazywa się polem kostalnym (łac. area costalis), a komórki znajdujące się w tym polu komórkami kostalnymi. Oba pola wchodzą w skład remigium[3][4].
U ważek miejsce styku żyłki subkostalnej z kostalną często tworzy wklęśnięcie w przednim brzegu skrzydła zwane nodulusem[6]. U widelnic z rodziny widelnicowatych od żyłki subkostalnej odchodzi dodatkowa żyłka (łac. vena subcostalis accessorialis), która rozgałęzia się ku szczytowi skrzydła. U muchówek odcinek żyłki subkostalnej przed żyłką radialną określany bywa jako vena auxiliaris[5].
-
Użyłkowanie u ważki równoskrzydłej -
Użyłkowanie u prostoskrzydłego -
Użyłkowanie u pluskwiaka z podrzędu cykadokształtnych -
Użyłkowanie u pluskwiaka z rodziny miodówkowatych (żyłka subkostalna zlana z kostalną; C+Sc) -
Użyłkowanie u błonkówki z rodziny gąsienicznikowatych (żyłka subkostalna zlana z radialną; Sc+R) -
Silnie zredukowane użyłkowanie u błonkówki z nadrodziny bleskotek (żyłka subkostalna wykształcona w formie żyłki submarginalnej Smv) -
Użyłkowanie u muchówki z rodzaju Rachicerus
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Ryszard Szadziewski, Przemysław Trojan: Nadgromada: owady s.l. – Insecta s.l. (sześcionogi – Hexapoda). W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 61–64, 497.
- ↑ a b c d Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 1 – wstępny. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1957, s. 28-32.
- ↑ a b c d e f X: The Wings. W: R. E. Snodgrass: Principles of Insect Morphology. Cornell University Press, 1935.
- ↑ a b c Lajos Zombori, Henrik Steinmann: Dictionary of Insect Morphology. de Gruyter, s. 51-52, 223, seria: Handbook of Zoology.
- ↑ a b c Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology. 2005, s. 8, 105, 246, 449, 478.
- ↑ Peter Chew: Insect Wings. [w:] Insects and Spiders in Brisbane [on-line]. 2009. [dostęp 2018-12-01].