AK-230

AK-230 – podwójnie sprzężona automatyczna uniwersalna armata morska kalibru 30 mm, opracowana w ZSRR pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. Była to jedna z najpopularniejszych armat tej klasy na świecie^[1].

Powstanie i rozwój

Była to pierwsza w pełni automatyczna armata okrętowa w ZSRR. Jej projektowanie, pod oznaczeniem KŁ-302, rozpoczęło się na podstawie postanowienia Rady Ministrów z 1956. Za rozwój podstawy i wieży odpowiadało biuro OKB-43, a części artyleryjskiej - OKB-16 (konstruktorzy A. Nudelman i W. Niemenow). Samo działko oznaczone było NN-30, od inicjałów konstruktorów (ozn. fabryczne 291P)^[2]. Prototyp skonstruowano w 1957, a po dopracowaniu konstrukcji, armaty produkowano w zakładzie nr 535 w Tule od 1959 do 1984. Po próbach państwowych w latach 1960-1961 na kutrze rakietowym projektu 205 (Osa) nr „401”, armata KŁ-302 została oficjalnie przyjęta na uzbrojenie postanowieniem z 24 sierpnia 1962, jako kompleks AK-630-MR-104, ze stacją radiolokacyjną kierowania ogniem MR-104 Ryś^[2].

Podstawowy sposób naprowadzania na cel opiera się na wykorzystaniu radaru artyleryjskiego. Według danych radzieckich, prawdopodobieństwo porażenia celu wielkości kutra torpedowego na dystansie 2 Mm wynosiło 99% przy zużyciu do 200 nabojów, a radar zapewniał również automatyczne śledzenie celów powietrznych lecących z prędkością do 300 m/s (1080 km/h) na odległości do 1,4 Mm z 80% prawdopodobieństwa porażenia jedną serią^[3]. Armata zasilana jest z bębna z amunicją znajdującego się pod pokładem. Produkowana była w ZSRR (ok. 1450 sztuk) i Chinach (ok. 300 sztuk). Dzięki małym rozmiarom używana była na bardzo wielu typach małych okrętów bojowych i okrętów pomocniczych produkcji państw dawnego bloku socjalistycznego jako główne uzbrojenie, rzadziej na większych okrętach bojowych jako broń przeciwlotnicza (proj. 68bis, proj.57A). Jej następcą stała się armata AK-630.

Używana była na wielu polskich okrętach (do 110 sztuk armat: na kutrach rakietowych projektu 205, kutrach torpedowych proj. 664, okrętach desantowych proj. 770, 771, 776, okrętach patrolowych i ścigaczach okrętów podwodnych projektów 912 i 912M, okrętach szkolnych proj. 888)^[1], obecnie już tylko na ORP „Wodnik” (stan na 2010).

Budowa

Zestaw składa się z bezzałogowej, sterowanej zdalnie wieży z dwiema armatami przeciwlotniczymi NN-30. NN-30 jest chłodzonym płynem działkiem rewolwerowym z bębnem o czterech komorach nabojowych zasilanym z taśmy^[2]. Automatyka broni oparta jest na krótkim odrzucie lufy, a odpalanie jest elektryczne^[2].

Dopuszczalne jest strzelanie seriami do 100 wystrzałów na lufę, po czym powinno nastąpić 15-20 minutowe chłodzenie. W warunkach bojowych dopuszcza się skrócenie przerw do 15-20 s, ale może to doprowadzić do rozkalibrowania lufy i konieczności remontu dział oraz pogarsza celność^[2].

Amunicja

W skład jednostki ognia wchodzą naboje z pociskami odłamkowo-burząco-zapalającymi OF-83, burzącymi F-83 i przeciwpancerno-smugowymi Br-83^[2]. Stosowano zapalniki uderzeniowe z opóźnieniem MG-30 i MG-31 i denne bezwładnościowe MD-30. Pociski miały samolikwidator uruchamiający się po 11-20 s. Masa ładunku miotającego wynosi 0,19 kg^[2].

Nabój szkolny^[4].

Waga
Typ	HE-Frag	AP-T
Nazwa	OF-83D	BR-83
Naboju	1,13 kg	1,12 kg
Pocisku	0,27 kg	0,35 kg
Materiał wybuchowy	30 g A-IX-2	–
Prędkość początkowa pocisku	1,050 m/s

Dane

kaliber: 30 mm
liczba luf: 2
długość lufy: 65 kalibrów (L/65)
prędkość początkowa pocisku: 1050 m/s
odrzut lufy: 92 mm
kąt podniesienia luf: od -12° do +87°
prędkość obrotu wieży: 70°/s
prędkość podnoszenia luf: 55°/s
masa wieży: 1905 kg
obsługa: 2 osoby
donośność maksymalna: 6500 m do celów nawodnych (bez samolikwidatora), 4000 m do powietrznych
donośność praktyczna 4738 m^[2]
szybkostrzelność:
- teoretyczna: 2x1050 strzałów/min
- praktyczna: 2x200–240 strzałów/min
amunicja: naboje 30x210B typu BR-83 i OF-83D w taśmie o pojemności 2x500 szt.
zasada działania automatyki działa: krótki odrzut lufy
zasilanie: 220 V DC lub 380 V, 50 Hz, 26 V DC, 115 V, 400 Hz
chłodzenie luf: cieczą
systemy kierowania (poza wieżą): radar MR-104 Ryś albo MR-103 Bars, celownik optyczny Kołonka oraz dodatkowo konsola ręcznego sterowania.

Wersje

AK-230 typu A – zasilanie 220 V DC^[5]
AK-230 typu B – zasilanie 380 V AC^[5]
AK-230M – wykonanie małomagnetyczne dla trałowców, przyjęta na uzbrojenie w 1963 (zasilanie 380 V)^[2].
Type 69 – wersja chińska o masie całkowitej 3600 kg^[5].

W muzeach

Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Okręt muzeum ORP Fala w Kołobrzegu.
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu (Fort Gerharda)

Przypisy

↑ ^a ^b J. Ciślak, op.cit., s.213-214
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ АК-230
↑ W. Kostriczenko, A. Prostokiszyn: „Pojuszczije friegaty”. Bolszyje protiwołodocznyje korabli projekta 61. 1999, s. 11, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1/1999. (ros.).
↑ ^a ^b Eksponat Muzeum Obrony Wybrzeża, pochodzący z helskich ścigaczy okrętów podwodnych projektu 912M.
↑ ^a ^b ^c Russia / USSR 30 mm/63 (1.2") AK-230 - People's Republic of China 30 mm/63 (1.2") Type 69 w serwisie NavWeaps.com

Bibliografia

JarosławJ. Ciślak JarosławJ., Polska Marynarka Wojenna 1995, Warszawa: „Lampart”, 1995, s. 213-214, ISBN 83-86776-08-0, OCLC 316544451 .
АК-230 w serwisie Czernomorskij Fłot [dostęp 17-9-2010]

Linki zewnętrzne

Amunicja: (ang.)
navweaps.com

[pmw-1] J. Ciślak, op.cit., s.213-214

[ak-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ АК-230

[3] W. Kostriczenko, A. Prostokiszyn: „Pojuszczije friegaty”. Bolszyje protiwołodocznyje korabli projekta 61. 1999, s. 11, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1/1999. (ros.).

[r1-4] Eksponat Muzeum Obrony Wybrzeża, pochodzący z helskich ścigaczy okrętów podwodnych projektu 912M.

[weap-5] Russia / USSR 30 mm/63 (1.2") AK-230 - People's Republic of China 30 mm/63 (1.2") Type 69 w serwisie NavWeaps.com

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]