Alicja Eber
| Data i miejsce urodzenia |
1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 listopada 1980 |
| Zawód, zajęcie |
plastyczka, malarka |
| Małżeństwo |
Edward Eber |
Alicja Eber z domu Frenkiel, używała też nazwiska Ever (ur. 1889 w Kaliszu, zm. 23 stycznia 1980 w Rzymie) – polska plastyczka, malarka, córka Józefa Frenkla -- lekarza, siostra Marii Morskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Alicja Frenkiel urodziła się w 1889 roku w Kaliszu w inteligenckiej rodzinie żydowskiej, dobrze zasymilowanej ze środowiskiem polskim, jako córka lekarza, a wnuczka rabina. Naukę rozpoczęła w angielskiej szkole w Broadstairs w hrabstwie Kent, szkołę średnią ukończyła w Warszawie, następnie studiowała pod kierunkiem Edwarda Trojanowskiego w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, później w Monachium, Dreźnie i w Stuttgarcie pod kierunkiem Paula Klee. W 1909 roku wyszła za mąż za Edwarda Ebera – architekta.
W Warszawie zaprojektowała szyld do kawiarni Adria[1], była autorką fresku, który ozdabiał plafon Adrii[2]. W latach 1909–1911 wystawiała w Zachęcie m.in. ornamenty na okładki, projekty ekslibrisów i okładek. Jej obrazy olejne z okresu międzywojennego uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Po wybuchu wojny za pomoc Żydom została aresztowana i była przetrzymywana przez kilka tygodni na Pawiaku. Na początku 1940 wraz z mężem wyjechała do Włoch. Podczas wojny nie prowadziła aktywnego życia twórczego, podjęła je ponownie w wieku 60 lat, po śmierci męża; malowała na jedwabiu, tworzyła grafiki i niewielkie kompozycje. Tak mówią o jej twórczości ludzie, którzy ją znali:
Uderzyła mnie w nich [obrazach] subtelna magia wpółnatchniona, wpółskomponowana, instynktowno-uczuciowa kolorystyka, świat wizji, marzeń i wspomnień[3].
Na jej jedwabiu spotykają się fantomy wszystkich czasów podczas niektórych dni, a raczej nocy. Fantomy, zwierzęta, kamienie, rośliny, błędne ognie. Istoty wcielone i nieziemskie, które krążą gdzieś w przestworzach[3].
W obrazach Alicji Eber można wyróżnić motywy św. Jerzego, dragona i księżniczki, zaczerpnięte z legend północnoeuropejskich oraz pewne formy z kultury słowiańskiej (wycinanki ludowe)[3].
Jej kompozycje zawierają skarbiec wycinanek ludowych, romantycznych, muzycznych i symbolicznych przedstawień nowoczesnego malarstwa. Może być ono reprezentowane przez nazwiska Chagall, Kandinsky, Klee, Lurçat, ale u niej zauważyć można wielkie bogactwo fantastycznych i emocjonalnych wspomnień, które w intensywnej kolorystyce tworzą autentyczne formy organiczne Alicji Eber.[3]
Wzięła udział w wielu wystawach – również indywidualnych, była nagradzana. Jej prace zakupiło kilka muzeów m.in. Galeria Uffizi we Florencji. Ostatnie lata życia spędziła w jednym z rzymskich domów opieki. Pod koniec życia skierowała się w stronę katolicyzmu, odwiedzała kościoły, napisała list do papieża Jana Pawła II. Zmarła 23 stycznia 1980 r., została pochowana na cmentarzu Porta Prima. W 1987 r. powstał dokumentalny film pt. „Życie w obrazach” w reżyserii Bożeny Garus-Hockuby o twórczości Alicji Eber, którą zagrała aktorka Beata Poźniak.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Faryna-Paszkiewicz H.: Edward Zachariasz Eber, Kwartalnik Historii Żydów, nr 1 (237), Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa marzec 2011
- Faryna-Paszkiewicz H.: Opium życia niezwykła historia Marii Morskiej muzy skamandrytów, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2008
- Film Życie w obrazach reż. Bożena Garus-Hockuba, 1987
- Hasło: Frenkiel-Eberowa Alicja, w: Słownik Artystów Polskich, t. 2, Warszawa 1975
- Iwaszkiewicz J.: Aleja przyjaciół, Czytelnik, Warszawa 1984
- Iwaszkiewiczowie Anna i Jarosław: Listy 1922-1926, Czytelnik, Warszawa 1998
- List Edwarda Ebera do dr. J. J. Goluba, Opatija 3 sierpnia 1945, zbiory Archiwum Institute Jewish Research, Nowy Jork
- List Edwarda Ebera do dr. Bernarda Kahna, Opatija 16 września 1945, zbiory j. w.
- List Edwarda Ebera do red. J. Apenszlaka i dr. Wullmana, Opatija 20 września 1945, zbiory j. w.
- Hasło Frenkiel-Eberowa Alicja w: Ogólna lista uczniów Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, 1916/17, Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
- Wat A.: Dziennik bez samogłosek, Czytelnik, Warszawa 1990
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Maja i Jan Łozińscy: W przedwojennej Polsce. Życie codzienne i niecodzienne. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2011, s. 110 (Oryginalny plakat z szyldem Adrii znajduje się w Muzeum Etnograficznym we Lwowie).
- ↑ Nie istnieje
- ↑ a b c d reż. Bożena Garus-Hockuba: Świat w obrazach. 1987 (Wypowiedzi znajomych Alicji Eber).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Kawiarnia Adria – Warszawa lata 30. (YouTube)
- Film w bazie IMDb (ang.)