Alkierz
_ID_596847.jpg)
Alkierz (st.franc. arquière "miejsce dla łuczników" (wystające z muru)[1], z łac. arcuarium, "wykusz dla łuczników"[2], niem. Erker[1]) – narożnik, zwykle na rzucie kwadratu lub prostokąta, wyraźnie występujący z bryły budynku, z odrębnym dachem, niekiedy wyższy od korpusu głównego i wówczas zwany wieżą alkierzową.
Alkierzem nazywano również izbę znajdującą się w takim narożniku. W budownictwie wiejskim alkierzem określano małą izdebkę przy dużej izbie[3].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Alkierz powstał z przekształcenia narożnych baszt średniowiecznych zamków warownych w baszty alkierzowe w XV w., a te, po utracie funkcji obronnych, przekształciły się w alkierze. Alkierze były typowym, charakterystycznym elementem polskich dworów z XVI–XIX w. i pałaców z XVII w.
Określenie to odnosi się także do[4]:
- izb mieszkalnych w dworach i pałacach, często sytuowanych w narożach budynku, pełniących rolę sypialni, garderoby, gabinetu;
- izb mieszkalnych w karczmach;
- w budownictwie wiejskim reprezentacyjna izba, sypialnia. W niektórych regionach pomieszczenie w chatach wiejskich przeznaczone do przechowywania ziarna (szafarnia).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927 [dostęp 2023-01-30] (pol.).
- ↑ Marek Łaziński, Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, „Lubimyczytać.pl”, ISBN 978-83-01155-88-9 [dostęp 2017-08-27].
- ↑ Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 9. ISBN 83-85001-89-1.
- ↑ Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 10. ISBN 83-01-12365-6.