Barlinek

Barlinek

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	myśliborski
Gmina	Barlinek
Prawa miejskie	1278
Burmistrz	Bernarda Lewandowska
Powierzchnia	17,55 km²
Wysokość	56 m n.p.m.
Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość	13 049 743,53 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	74-320
Tablice rejestracyjne	ZMY
Położenie na mapie gminy Barlinek Barlinek
Położenie na mapie Polski Barlinek
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Barlinek
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Barlinek
52°59′32″N 15°12′59″E
TERC (TERYT)	3210014
SIMC	0935268
Urząd miejski Niepodległości 20 74-320 Barlinek
Strona internetowa

Barlinek (niem. Berlinchen) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Barlinek. Najludniejsze miasto powiatu myśliborskiego. Z miastem graniczy Barlinecki Park Krajobrazowy.

Według danych z 31 grudnia 2019 Barlinek liczył 13 663 mieszkańców.

Położenie

Zabytkowy pomost nad Jeziorem Barlineckim

Miasto położone jest nad kanałem Młynówka i jeziorami: Barlineckim, Chmielowym i Uklejno.

Według danych z 1 stycznia 2013 powierzchnia miasta wynosi 17,55 km².

Barlinek początkowo był osiedlem rybackim w Wielkopolsce, po czym został włączony do Nowej Marchii. Od czasu zakończenia II wojny światowej Barlinek zaliczany jest do Pomorza Zachodniego.

Nazwa

Dawniej nazwą miasta było Nova Berlyn i Klein Berlin. Przed 1945 rokiem miało niemiecką nazwę Berlinchen.

Nazwa Barlinek została urzędowo wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. Wcześniej przez krótki okres powojenny funkcjonowała nazwa Berlinek, mająca jeszcze przedwojenną tradycję.

Historia

Fragment średniowiecznych murów miejskich

Obszary, na których leży Barlinek podlegały początkowo państwu Piastów, a następnie osada była pod władaniem książąt wielkopolskich. Istnienie słowiańskiej osady potwierdza fakt, iż w miejscu gotyckiego Kościoła Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny istniało słowiańskie grodzisko.

Pod koniec XIII wieku tereny te zajęła Marchia Brandenburska, a wraz z tym rozpoczęła się niemiecka kolonizacja. Margrabiowie Otto V i Albrecht III zezwolili Heinrichowi Toyte na lokalizację miasta o nazwie Nova Beryn. W 1278 r. Brandenburczycy nadali osadzie prawa miejskie, a miasto stało się nadgranicznym grodem obronnym. W połowie XIV w. Barlinek otrzymał mury obronne z dwoma bramami – Myśliborską (Soldiner Tor) i Młyńską (Mühlentor). Miasto doznawało licznych klęsk żywiołowych, jak zarazy i pożary (te ostatnie aż siedmiokrotnie). Podstawowe zajęcia mieszkańców stanowiły rolnictwo i hodowla bydła.

Od 1373 pod panowaniem Korony Czeskiej. W 1402 w Krakowie zawarto układ w sprawie zakupu miasta z regionem przez Polskę, jednakże ostatecznie zostało sprzedane Krzyżakom, do których należało do 1454. W 1410 najazdy Polaków i Pomorzan. Od 1454 miasto powraca pod rządy Brandenburgii. Od tego czasu miasto nieprzerwanie pozostawało pod władzą dynastii Hohenzollernów aż do 1918 r., wchodząc od 1701 r. w skład Prus, a od 1871 r. – Niemiec. W 1467 miasto oblegały wojska pomorskie.

Z rzemiosł poważniej rozwinęło się tkactwo, sukiennictwo, lniarstwo, podupadłe w połowie XIX w. Na przełomie XVIII i XIX w. czynna była tu papiernia. Pomyślna dla rozwoju gospodarczego miasta była druga połowa XIX w. Miasto stało się wówczas znacznym ośrodkiem gospodarczym. Rozwinęły swoją produkcję: garbarnia, fabryka pługów. W 1852 wielki pożar niszczy zabudowę rynku, ratusz i wieżę kościelną. W 1898 r. Barlinek uzyskał połączenie kolejowe z Choszcznem i Myśliborzem.

31 stycznia 1945 r. miasto zdobyte zostało przez oddziały radzieckie (XII Korpus Pancerny Armii Czerwonej); w wyniku walk oraz umyślnych podpaleń zniszczeniu uległo wówczas ponad 50% zabudowy. W następstwie II wojny światowej miasto znalazło się w granicach Polski. Miejscową ludność, która pozostała w mieście, przymusowo wysiedlono za Odrę, a do Barlinka sprowadzono polskich osadników. W rezultacie częściowej, powojennej odbudowy Barlinek stał się uprzemysłowionym miasteczkiem Pomorza Zachodniego.

W latach 1954–1972 miasto był siedzibą władz gromady Barlinek. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gorzowskiego.

Zabytki

Kościół Niepokalanego Serca NMP

Kościół św. Bonifacego

• fragmenty murów obronnych z XIV i XV w.;
• kościół Niepokalanego Serca NMP z XIII i XIV w. (przebudowany w XIX w.);
• domy mieszczańskie z XIX w.;
• rynek miejski z „Gęsiarką” – fontanną wykonaną w 1912 r. przedstawiającą dziewczynkę z gęsią;
• kościół św. Bonifacego z 1923 r.;
• Młyn Papiernia – była fabryka papieru czerpanego, obecnie muzeum i siedziba Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa „Młyn Papiernia”;
• Plaża Miejska – wybudowana 1927 r. nad Jeziorem Barlineckim w unikalnym na Pomorzu stylu alpejskim
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Barlinku im.Tadeusza Kościuszki – została wybudowana jako klasztor, podczas II wojny światowej była szpitalem wojskowym;
• parafialna cerkiew prawosławna Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiona jako kościół ewangelicki w XIX w.;
• hala sportowa, jedna z pierwszych w Niemczech, wzniesiona w początkach XX w., 12 listopada 2010 r. na terenie hali wybuchł pożar;
• Pałacyk Cebulowy – przedwojenna willa położona nad Jeziorem Barlineckim, później mieściła się w nim szkoła i Komenda Hufca ZHP Barlinek.

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2009 r. miasto miało 14 162 mieszkańców.

Piramida wieku mieszkańców Barlinka w 2014 r.

Kultura

Muzeum Regionalne

Pomnik gęsiarki na barlineckim rynku

Głównym animatorem działalności kulturalnej w mieście jest Barlinecki Ośrodek Kultury. Mieszczą się tutaj pracownie ceramiki unikatowej, teatralna i plastyczna, a także sekcja szachowa, krótkofalarska oraz działają zespoły taneczne. BOK jest organizatorem cyklicznych imprez: Lata Teatralnego, Ogólnopolskiego Pleneru Plastycznego i polsko-niemieckich warsztatów ceramicznych, plastycznych i teatralnych.

Na terenie miasta i gminy działa Harcerski Szczep Puszczy Barlineckiej należący do myśliborskiego hufca ZHP. Szczep składa się z 4 drużyn oraz Harcerskiego Klubu Łączności.

W Barlinku znajduje się również Muzeum Regionalne i Kino "Panorama".

Lokalnymi czasopismami są: Echo Barlinka, wydawane przez Towarzystwo Miłośników Barlinka oraz Puls Barlinka. Lokalne portale internetowe o charakterze informacyjnym to: Barlinek24.pl oraz eBarlinek.pl. Towarzystwo Miłośników Barlinka (TMB), działające w mieście od początku lat dziewięćdziesiątych, organizuje koncerty muzyki poważnej, bierze udział w festynach i interpeluje u władz samorządowych w sprawach mieszkańców dotyczących życia w Barlinku.

Każdego roku podczas Barlineckich Świętojanek wybierana jest Królowa Puszczy Barlineckiej.

Pamiątkowa tablica w miejscu zamieszkania szachowego mistrza świata Emanuela Laskera

Oświata

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Henryka Sienkiewicza
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Radosna”

Szkoły ponadpodstawowe

• Zespół Szkół i Placówek Oświatowych im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego „Morro”

Inne

• Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym „Bratek”

Wspólnoty wyznaniowe

Cerkiew prawosławna Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny

Kościół św. Wojciecha BM

Kościół katolicki

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny
  • parafia św. Bonifacego
  • parafia św. Wojciecha BM

Miasto jest siedzibą Dekanatu Barlinek.

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
  • parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy

Protestantyzm

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Barlinku
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej:
  • filiał w Barlinku parafii ewangelicko-augsburskiej w Gorzowie Wielkopolskim

Restoracjonizm

• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Barlinek-Wschód
  • zbór Barlinek-Zachód

Gospodarka

Drobny przemysł: odzieżowy i materiałów budowlanych. Zakłady przemysłu drzewnego (obecnie spółka produkcyjna Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. należąca do Barlinek S.A. z siedzibą w Kielcach - jedna z największych tego typu firm na świecie), zakład „HaCon” zajmujący się produkcją konstrukcji stalowych oraz odlewów żeliwnych (dawna huta żeliwa przy ZUO „Bomet”), METPOL-BARLINEK (należący do grupy kapitałowej HOLDING-ZREMB Gorzów S.A.) specjalizujący się w wykonawstwie spawanych i skręcanych konstrukcji stalowych, GBS Bank (dawniej GBS w Barlinku), fabryka drzwi i mebli Borne Furniture, rozlewnia gazu firmy Gaspol, Nadleśnictwo Barlinek. Kiedyś istniał sporej wielkości zakład - ZUO „Bomet” zajmujący się produkcją części do okrętów. Obecnie na tym terenie funkcjonuje kilka mniejszych firm, w tym m.in. Int. Production JCS.

Na terenie Barlinka utworzono podstrefę Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, obejmującą wyznaczonych 5 kompleksów.

Transport

Barlinek na planie gminy

W mieście krzyżują się dwie drogi wojewódzkie:

• 151 trasa Świdwin - Łobez - Węgorzyno - Ińsko - Recz - Choszczno - Pełczyce - Barlinek - Kłodawa - Gorzów Wlkp.
• 156 trasa Drezdenko - Stare Kurowo - Zwierzyn - Strzelce Krajeńskie - Barlinek - Lipiany

Przez Barlinek przebiega też nieczynna linia kolejowa Myślibórz – Choszczno.

Komunikacja miejska

Na terenie gminy Barlinek działa również komunikacja miejska obsługiwana przez PPHU minibus.

Działające linie:

• Górny Taras - Ogrodowa - Leśna - Szpitalna PKO - Rynek Miejski - Gorzowska Cmentarz - Myśliborska - Os. Leśnika
• Os. Leśnika - Myśliborska - Gorzowska Cmentarz - Rynek Miejski - Szpitalna PKO - Leśna - Ogrodowa - Górny Taras - Przemysłowa - Okrętowa
• Górny Taras - Jaromierki Cmentarz

Ponadto przewoźnicy oferują przejazdy do pobliskich miast - Pełczyc, Choszczna, Myśliborza, Gorzowa Wielkopolskiego, Lipian, Pyrzyc oraz Szczecina.

Sport

Barlinek jest promowany jako „Europejska Stolica Nordic Walking”. Wokół miasta zostało wytyczonych 7 tras o zróżnicowanym stopniu trudności, łącznie 54 km. Od 2013 organizuje zawody w nordic walking, w tym o randze mistrzostw Polski.

Dla wszystkich amatorów aktywnego wypoczynku Barlinek oferuje wiele atrakcji sportowo-rekreacyjnych: rejsy pod żaglami, pływanie łódkami, kajakami, przejażdżki konne, biegi leśne, kręgle, bogate łowiska ryb oraz leśne ostępy pełne łownej zwierzyny i owoców runa leśnego. Wydarzeniami sportowymi dużej rangi są Żeglarskie Mistrzostwa Polski w klasie Omega oraz Festiwal Szachowy im. Emanuela Laskera.

Trybuny na Stadionie Miejskim im. Bronisława Bagińskiego podczas meczu piłkarzy Pogoni Barlinek

Liga piłki nożnej halowej w Barlinku – cykliczny turniej „dzikich” drużyn piłkarskich.

Organizacje sportowe działające w mieście:

• Klub Żeglarski SZTORM Barlinek
• MKS Pogoń Barlinek – klub sportowy (Klasa okręgowa)
• Barlinecki Klub Tenisowy
• MLKS „Lubusz” Barlinek – filia klubu LKS „Lubusz” Słubice
• Polski Związek Wędkarski Barlinek Koło nr 1
• Klub Szachowy „Lasker”
• Klub Karate „Shotokan”
• Klub Aikido Renshu
• Berserker’s Team Barlinek – MMA, Brazilian Jiu Jitsu, Muay Thai

W 2011 r. Barlinek wzbogacił się o nowy stadion sportowy przeznaczony dla piłkarzy i lekkoatletów. Po wielu trudnościach został on oficjalnie otwarty 2 października (modernizacji uległ stadion MKS Pogoń Barlinek, która występuje w III lidze). Obiekt wzbogacił się o bieżnię tartanową długości 400 metrów wraz z 6 torami na prostej i 4 na łukach. Przy stadionie mieszczą się także trybuny, mogące pomieścić 960 osób.

W dniach 29 maja – 1 czerwca 2014 r. miasto było gospodarzem finału XLII Ogólnopolskiego Młodzieżowego Turnieju Turystyczno – Krajoznawczego, pod patronatem PTTK.

W Barlinku urodził się tenisista Marcin Matkowski, specjalista gry podwójnej, siedmiokrotny uczestnik deblowego turnieju Masters dla 8 najlepszych debli na świecie. W Barlinku mieszka i trenuje lekkoatletka Sofia Ennaoui, która jest m.in. wicemistrzynią Europy w biegu na 1500 metrów. Z miastem także jest związany wielokrotny mistrz świata na żużlu – Bartosz Zmarzlik, który mieszka w pobliskich Kinicach. Tutaj pierwszy raz zetknął się z żużlem oraz zawarł związek małżeński w kościele Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Z Barlinka pochodzi również były reprezentant Polski w piłce nożnej – Marcin Kikut.

W Barlinku urodził się Emanuel Lasker. Jeden z najwybitniejszych szachistów w historii. Mistrz świata w latach 1894 - 1921. Doktor matematyki i doktor filozofii.

Polityka

Ratusz

Mieszkańcy Barlinka wybierają do swojej rady miejskiej 11 radnych (11 z 15). Pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Barlinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Niepodległości 12.

Burmistrzowie Barlinka (po 1990 r.):

• Józef Wawrzyniak (1990-1994)
• Józef Jerzy Faliński (1994-2000)
• Zygmunt Siarkiewicz (2000-2014)
• Dariusz Zieliński (2014-2024)
• Bernarda Lewandowska (od 2024)

Barlinek jest siedzibą Nadleśnictwa Barlinek zlokalizowanego przy ul. Tunelowej, które wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie.

Mieszkańcy Barlinka wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 41, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Miasta partnerskie

Lista gmin partnerskich gminy Barlinek:

• Schneverdingen
• Eksjö
• Courrières
• Prenzlau
• Gryfino

Zobacz też

• Cmentarz ewangelicki w Barlinku
• Cmentarz żydowski w Barlinku
• Barlinek (stacja kolejowa)

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Barlinek
• Centrum Informacji Turystycznej w Barlinku
• Historia Żydów w Barlinku na portalu Wirtualny Sztetl
• Gmina Barlinek Europejska Stolica Nordic Walking – Na portalu Euro Renoma
• Katalog stron www dotyczących Barlinka w Open Directory Project