Bizant

Bizant, bezant (łac. bysantius, besantius od Byzantius nummus) – potoczne określenie złotej monety cesarstwa bizantyńskiego; w średniowieczu symbol bogactwa i dobrobytu.

Stanowił późną postać bizantyjskiego solida mającego szeroki obieg w Europie od IV do około XV wieku. Zwłaszcza po pierwszych wyprawach krzyżowych rozpowszechniony w krajach zachodnioeuropejskich włącznie z Anglią. Do pojawienia się florenów (1252) i weneckich dukatów (1284) był podstawową złotą monetą handlową, szczególnie w kontaktach z krajami Bliskiego Wschodu. Decydowała o tym jakość kruszcu monety i jej dość stała waga (przeciętnie 3,2 g). Uważany za „dolar średniowiecza” i oznakę gospodarczego dobrobytu^[1]. W krajach wschodniej Słowiańszczyzny spotykany nieczęsto.

Obce naśladownictwa

Dzięki swej popularności bizant (czasem nazywany też besamt) zyskał w średniowieczu liczne naśladownictwa. Poza arabskimi znane są one przede wszystkim z państw krzyżowców na Bliskim Wschodzie. Niektóre z nich (np. Hrabstwo Trypolisu 1109-1289) emitowały monety (byzantius Tripolitanicus albo besantius stauratus) o mieszanych cechach chrześcijańsko-arabskich^[2]. Głównie dla lokalnego handlu bliskowschodniego wypuszczano w pierwszej ćwierci XII wieku tzw. bezanty saraceńskie^[3] (besanti sarracinati) z obustronnymi legendami pseudokufickimi i błędnymi wyobrażeniami arabskimi. Z kolei w latach 1250-59 bito monety z legendami kufickimi, ale swą treścią (tj. datowaniem, symbolem krzyża itp.) propagujące chrześcijaństwo.

Mianem biały bizant (franc. bésant blanc) określano w zachodniej Europie monety Królestwa Cypru o niskiej zawartości (próbie) złota.

Przypisy

↑ Według R. Lopeza (Jacques Le Goff: Kultura średniowiecznej Europy. Warszawa: PWN, 1970, s. 379).
↑ Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: Battenberg/H. Gietl, 2005, s. 49.
↑ R. Kiersnowski odnosi tę wyróżniającą nazwę do złotych monet państw arabskich (zob. mancus) o podobnej wadze (Ryszard Kiersnowski: Moneta w kulturze wieków średnich. Warszawa: PIW, 1988, s. 143).

Bibliografia

«Bezant, bizantin» w: Władimir W. Zwaricz: Numizmaticzeskij słowar’. L’wow: Wiszcza szkoła, 1980
«Bézant» w Reppa – Das grosse Münzen-Lexikon

[1] Według R. Lopeza (Jacques Le Goff: Kultura średniowiecznej Europy. Warszawa: PWN, 1970, s. 379).

[2] Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: Battenberg/H. Gietl, 2005, s. 49.

[3] R. Kiersnowski odnosi tę wyróżniającą nazwę do złotych monet państw arabskich (zob. mancus) o podobnej wadze (Ryszard Kiersnowski: Moneta w kulturze wieków średnich. Warszawa: PIW, 1988, s. 143).

[1]

[2]

[3]