Carlos Chávez (muzyk)

Carlos Chávez
Imię i nazwisko	Carlos Antonio de Padua Chávez y Ramírez
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1899 ; Calzada de Tacuba
Pochodzenie	meksykańskie
Data i miejsce śmierci	2 sierpnia 1978 ; Meksyk
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pedagog
	Multimedia w Wikimedia Commons

Carlos Antonio de Padua Chávez y Ramírez (ur. 13 czerwca 1899 w Calzada de Tacuba koło Meksyku, zm. 2 sierpnia 1978 w Meksyku^[1]) – meksykański kompozytor, dyrygent, pisarz, pedagog i organizator życia muzycznego.

Życiorys

Pochodził z rodziny kreolskiej, jego babka była Indianką^[1]. Uczył się teorii i gry na fortepianie u Manuela Ponce’a (1910–1914) i Pedro Luisa Ozagóna (1915–1920), w zakresie kompozycji pozostał jednak w znacznej mierze samoukiem^[1]^[2]. W latach 1922–1923 odbył podróż do Europy, odwiedzając Berlin, Wiedeń i Paryż^[1]^[3]. Od 1924 roku pisał jako krytyk i eseista do meksykańskiej prasy, m.in. do El Universal^[1]. Często odwiedzał Stany Zjednoczone^[1], od 1926 do 1928 roku mieszkał w Nowym Jorku^[3]. Przyjaźnił się z Aaronem Coplandem, Henrym Cowellem i Edgarem Varèse’em^[1]^[2].

Od 1928 do 1934 roku był dyrektorem Conservatorio Nacional de Música w Meksyku. Współzałożyciel Orquesta Sinfónica Mexicana, którą dyrygował w latach 1928–1948^[1]. W 1930 roku zainicjował Conciertos para trabajadores, cykl stałych koncertów dla robotników^[1]. Od 1947 do 1952 roku pełnił funkcję pierwszego dyrektora nowo utworzonego Instituto Nacional de Bellas Artes^[1]^[3]. Po 1948 roku wycofał się w zasadzie z życia publicznego, poświęcając się wyłącznie komponowaniu, sporadycznie występując także jako dyrygent^[1]^[3]. W latach 1957–1958 wykładał gościnnie na Uniwersytecie Harvarda^[1]^[3]. Otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień i nagród, był także członkiem licznych instytutów i akademii^[1].

Twórczość

Wczesna twórczość muzyczna Cháveza pozostawała pod silnym wpływem Schumanna, później zauważalny jest wpływ de Falli, Ravela i Debussy’ego^[1]. Z czasem wyodrębniły się w niej dwa nurty – klasycyzujący, nawiązujący do tradycyjnego porządku formalnego oraz eksperymentatorski, w którym pod wpływem serializmu i poznanej w 1932 roku muzyki elektronicznej nastąpiło odrzucenie klasycznych zasad konstrukcji^[1]. Wielkie piętno na muzyce Cháveza odcisnęły elementy azteckie i tradycyjna meksykańska muzyka ludowa^[1]^[3]. Sięgał po tradycyjne instrumentarium indiańskie, inspiracja rodzimym folklorem widoczna jest natomiast w częstym stosowaniu instrumentów dętych i perkusji^[1].

Ważniejsze kompozycje^[2]^[3]:

sonata fortepianowa nr 2 (1919)
balet El fuego novo (1921)
Sonatina na fortepian (1924)
Tres exágonos na głos i fortepian lub orkiestrę kameralną (1924)
balet Los cuatro soles (1925)
Energía na dziewięć instrumentów (1925)
balet Caballos de vapor (1926)
sonata fortepianowa nr 3 (1928)
sonata na 4 rogi (1929)
Cantos de México (1933)
Sinfonía de Antigona (1934)
Llamadas (sinfonía proletaria) na orkiestrę i chór mieszany (1935)
Sinfonía India (1935)
Xochipilli Macuilchoxitl (1940)
Toccata na instrumenty perkusyjne (1942)
balet Hija de Colquide (1944)
Canto a la tierra na chór i orkiestrę kameralną (1946)
koncert skrzypcowy (1950)
V symfonia (1953)
opera Panfilo and Laurentia (1956)
kantata Prometheus Bound na głosy solowe, chór i orkiestrę (1956)
Resonancias (1964)
balet Pirámide (1968)
Clio (1969)
koncert puzonowy (1976)

Był również autorem prac krytyczno-teoretycznych, m.in. Toward a New Music: Music and Electricity (wyd. Nowy Jork, 1937) oraz Musical Thought (zapis wykładów wygłoszonych na Uniwersytecie Harwarda, 1961)^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 92–93. ISBN 83-224-0223-6.
↑ ^a ^b ^c Nicole V. Gagné: Historical Dictionary of Modern and Contemporary Classical Music. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 60-61. ISBN 978-0-8108-6765-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 154. ISBN 0-674-37299-9.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 92–93. ISBN 83-224-0223-6.

[gagne-2] Nicole V. Gagné: Historical Dictionary of Modern and Contemporary Classical Music. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 60-61. ISBN 978-0-8108-6765-9.

[harvard-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 154. ISBN 0-674-37299-9.

[1]

[2]

[3]