Cedr himalajski

Cedr himalajski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	cedr
Gatunek	cedr himalajski
	Nazwa systematyczna
	Cedrus deodara (Roxb. ex Lamb.) G.Don; Hort. Brit. 1: 388 1830
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cedr himalajski (Cedrus deodara) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie dziko w cieplejszych, górzystych i zalesionych obszarach Afganistanu, Nepalu, Chin, Indii i Pakistanu^[6], sięgając do wysokości 2500 m n.p.m.^[7] Pierwotny zasięg występowania tego gatunku obecnie znacznie zmniejszył się wskutek wyrębu drzew^[8].

Morfologia

Pokrój: Duże drzewo o stożkowatej koronie, ze zwisającym wierzchołkiem. W swojej ojczyźnie osiąga wysokość do 50 m, uprawiany w Polsce jest znacznie niższy (20-25 m). Ma szerokostożkowatą koronę i wyraźnie zwieszony pęd wierzchołkowy, gałęzie również zwieszają się^[7].
Liście: Igły długości 3–5 cm, bardzo miękkie, niebieskozielone. Na długopędach wyrastają skrętolegle, na krótkopędach zebrane są w pęczki po 25–30 sztuk^[7]. Mają długość ok. 3,5 cm^[8]
Kwiaty: Kwiaty żeńskie szyszkowate, kwiaty męskie zebrane w wyprostowane kłosy^[7].
Szyszki: Cylindryczne, długości 8–12 cm z jajowato zakończonym wierzchołkiem. Młode są pokryte niebieskawym nalotem, potem zmieniają kolor na czerwonobrązowy^[7].

Odmiany uprawne

Ten cedr posiada kilka bardzo ładnych odmian, które tak samo jak forma dzika mogą być uprawiane w ogrodach:

'Aurea' – odmiana ogrodowa o złocistym wybarwieniu igieł, wyselekcjonowana z cedru himalajskiego. Bardziej wrażliwa na mrozy, więc wymaga miejsca zacisznego. Jest najczęściej uprawiana^[8]
'Karl Fuchs' – odmiana znacznie bardziej odporna na mróz niż gatunek dziki. Igły są szaroniebieskie. Polecany do mniejszych ogrodów, gdyż po 15 latach osiąga tylko 5 m wysokości.
'Golden Horizon' – mały iglak mający tylko 5 m wysokości. Jego młode igły są jasnożółte. W zimniejszych rejonach Polski zawodzi w uprawie. Polecany tylko do najcieplejszych części zachodniej Polski.

Zastosowanie

Nadal dostarcza cennego drewna
Chętnie sadzony w parkach i ogrodach jako drzewo ozdobne.

Uprawa

W Polsce nie jest w pełni mrozoodporny (strefy mrozoodporności 7-10)^[8]. W pierwszych latach uprawy wymaga okrycia na zimę. Starsze okazy radzą sobie dobrze z naszymi zimami. Może być sadzony na glebie wapiennej.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-11] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-11] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Cedrus deodara (Roxb. ex D.Don) G.Don, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .
↑ Cedrus deodara, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-01-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
↑ ^a ^b ^c ^d GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-11] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-11] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[powo-4] Cedrus deodara (Roxb. ex D.Don) G.Don, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .

[iucn-5] Cedrus deodara, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-01-30].

[wadik-7] Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]