Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
 Biała Fabryka – siedziba muzeum | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Piotrkowska 282 |
| Data założenia |
1 stycznia 1960 |
| Zakres zbiorów |
historia, technika i sztuka włókna |
| Wielkość zbiorów |
200 000 |
| Powierzchnia ekspozycji |
7000 m² |
| Dyrektor | |
| Oddziały | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°44′43,8360″N 19°27′43,7040″E/51,745510 19,462140
| |
| Strona internetowa | |
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, CMWŁ (do 1975 Muzeum Historii Włókiennictwa) – muzeum włókiennictwa mieszczące się w Białej Fabryce Geyera w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 282, wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 116/134[1].
Jest to największe w Europie muzeum poświęcone włókiennictwu i historii tkactwa. W chwili powstania było pierwszą taką placówką na świecie. Siedziba muzeum jest jedną z pierwszych na świecie adaptacji architektury postindustrialnej do celów muzealnych[2][3].
Historia muzeum
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze próby organizacyjne sięgają roku 1952, kiedy Krystyna Kondratiuk[4] doprowadziła do utworzenia Działu Tkactwa w łódzkim Muzeum Sztuki.
W 1954 r. Rada Narodowa Miasta Łodzi podjęła uchwałę o utworzeniu muzeum włókiennictwa zlokalizowanego w Białej Fabryce Ludwika Geyera. Biała Fabryka to rozległy, 4-skrzydłowy kompleks budynków architektury przemysłowej.
6 listopada 1954 wpisano ten obiekt do rejestru zabytków, dzięki czemu władze miasta mogły wystąpić do Ministra Przemysłu Lekkiego o przekazanie nieruchomości pod cele muzealne. Pięć lat później podjęto uchwałę o przekształceniu Działu Tkactwa w nową instytucją funkcjonującą jako oddział Muzeum Sztuki. 6 października 1959 roku powołano samodzielną jednostkę - Muzeum Historii Włókiennictwa[5]. Pierwszą dyrektorką została Krystyna Kondratiuk twórczyni organizacyjnej koncepcji nowego muzeum. Początkowo pod działalność muzealną przeznaczono skrzydło północne i część zachodniego, a cały proces przekazywania poszczególnych skrzydeł rozłożony był na lata[6].
Od 2008 integralną część muzeum stanowi Łódzki Park Kultury Miejskiej, w którym znajdują się obiekty typowe dla zabudowy Łodzi i okolicy z przełomu XIX/XX wieku: kościół z Nowosolnej, willa letniskowa z Rudy Pabianickiej, tzw. „drewniana kamienica”, czyli 1-piętrowy dom ul. Mazowieckiej 61, drewniana poczekalnia Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (tramwaje podmiejskie) z ich zgierskiej krańcówki na pl. J. Kilińskiego z ok. 1901 r. oraz ulic Wólczańskiej, Żeromskiego, Kopernika i Mazowieckiej[7].
W 2013 przestrzeń wystawiennicza muzeum powiększyła się o zrewitalizowany budynek kotłowni, w którym otwarta została wystawa interaktywna, wykorzystująca nowoczesne techniki multimedialne. Wewnątrz znajduje się maszyna parowa przeniesiona z cegielni na ul. Franciszka[8].
W 2018 rozpoczęła się finansowana ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 modernizacja siedziby muzeum. W jej ramach zaplanowano odnowienie elewacji zachodniej, oraz wnętrz najstarszego skrzydła zabytkowej fabryki – budynku A, a także renowację południowej elewacji sąsiadującego z Parkiem Reymonta budynku C. I. Inwestycja objęła również powstanie magazynu studyjnego, a także, a także prace w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej: instalację centralnego ogrzewania, docieplenie oraz zagospodarowanie terenu. Prace zostały zakończone w 2020 roku, kiedy to otworzona została nowa wystawa stała[9][10].
Dyrektorzy
[edytuj | edytuj kod]- Krystyna Kondratiuk (1960–1976)[11]
- Adam Nahlik (1976–1980)[12]
- Janusz Bujacz (1980-1981)[13]
- Norbert Zawisza (1981–2013)[14]
- Marcin Oko (2013–2016)[15]
- Aneta Dalbiak (od 2016)[16]
Działalność
[edytuj | edytuj kod]Zainteresowania naukowe, kolekcjonerskie i popularyzatorskie muzeum obejmują wszystko, co pozostaje w związku z włókienniczym procesem produkcyjnym – od surowca, przez techniki i technologie włókiennicze do produktów włókienniczych o różnym stopniu i technice przetworzenia. Zbiory są gromadzone, opracowywane naukowo, konserwowane i w różnej formie udostępniane przez specjalistyczne działy muzeum.
Od 1972 muzeum było współorganizatorem, a od 1982 jest jedynym organizatorem Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi. Łódzkie triennale jest najstarszą i największą na świecie międzynarodową wystawą promującą współczesną tkaninę artystyczną[17].
Wystawy stałe
[edytuj | edytuj kod]- Miasto – Moda – Maszyna
- Sala maszyn w ruchu
- Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie
- Google arts & culture
Oferta edukacyjna
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Dział Edukacji Centralnego Muzeum Włókiennictwa organizuje warsztaty plastyczne, lekcje muzealne. Działania Działu Edukacji CMWŁ realizowane są zgodnie z ideą muzeum partycypacyjnego, a tematyka zajęć powiązana jest z profilem muzeum, dotyczy więc historii i sztuki współczesnej, zbiorów CMWŁ i aktualnych wystaw[18].
Wydarzenia specjalne
[edytuj | edytuj kod]- Urodziny Geyera – coroczne wydarzenie odbywające się w styczniu, upamiętniające urodziny założyciela Białej Fabryki – Ludwika Geyera
- Geyer Music Factory – cykl koncertów odbywających się w sezonie wakacyjnym na dziedzińcu Białej Fabryki (tamże od 2009)
- Noc Muzeów
Wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]W październiku 2013 Centralne Muzeum Włókiennictwa zajęło drugie miejsce w plebiscycie na „7 nowych cudów Polski”, zorganizowanym przez miesięcznik National Geographic Traveler[19].
Wystawa Miasto-Moda-Maszyna uhonorowana została nagrodami:
- I miejsce w kategorii Wystawa w 15 edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[20],
- Wystawa roku w głosowaniu internautów konkursu Plaster Kultury 2021[21],
- Sybilla 2021 w 42. Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku, w kategorii Nowe i zmodernizowane wystawy stałe[22].
Wystawa "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" zdobyła I miejsce w kategorii Wystawa w 14. edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[23].
Wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany” w kategorii „Zabytki techniki” w 2022 r.[24]
Punkt kotwiczny Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego w 2023 r.[25]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Muzeów. bip.mkidn.gov.pl
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi – 100 lat awangardy w Polsce. rokawangardy.pl. [dostęp 2021-02-16].
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa. cmwl.pl. [dostęp 2021-02-16].
- ↑ Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; [w:] „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9.
- ↑ Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
- ↑ Historia. Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. [dostęp 2018-12-26].
- ↑ D.Antoszczyk, Miasto w pigułce. Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej, "Kronika miasta Łodzi" 3/2008, s.141-142.
- ↑ obiekt: maszyna parowa [online], obiekt: maszyna parowa - obiekt: maszyna parowa - Obiekty - Wiedza - HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2023-11-21] (pol.).
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa. cmwl.pl. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ O Krystynie Kondratiukowej. Centralne Muzeum Włókiennictwa. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-25)].
- ↑ Krystyna Kondratiuk stworzyła w Łodzi wielkie, wyjątkowe muzeum. plus.dzienniklodzki.pl, 2017-07-06. [dostęp 2021-02-11].
- ↑ 50 Lat Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Łódź 2010, s.218
- ↑ Łukasz Kaczyński: Norbert Zawisza rezygnuje z funkcji dyrektora Centralnego Muzeum Włókiennictwa. Dziennik Łódzki, 2013-02-08. [dostęp 2021-02-11].
- ↑ Radio Łódź: Dymisja dyrektora Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Radio Łódź. [dostęp 2021-02-11].
- ↑ Aneta Dalbiak dyrektorem Centralnego Muzeum Włókiennictwa | Kalejdoskop kulturalny regionu łódzkiego. www.e-kalejdoskop.pl. [dostęp 2021-02-11].
- ↑ Triennale. [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ Plebiscyt 7 nowych cudów Polski rozstrzygnięty. national-geographic.pl. [dostęp 2013-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
- ↑ Ogólnopolski plebiscyt „Wydarzenie Historyczne Roku 2021” rozstrzygnięty - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-11-21] (pol.).
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ 42. KONKURS NA WYDARZENIE MUZEALNE ROKU [online], konkurssybilla.nimoz.pl [dostęp 2023-11-21].
- ↑ Poznaliśmy zwycięzców 14. edycji Plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku 2020 - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-11-21] (pol.).
- ↑ Barbara Halliop, Znamy finalistów konkursów: „Zabytek zadbany” i „Samorząd dla dziedzictwa” [online], NID, 15 listopada 2022 [dostęp 2023-11-21] (pol.).
- ↑ Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9 (Krystyna Kondratiuk, pierwsza dyrektor muzeum)