Cousinia

*Cousinia*
	; Cousinia pterocaulos
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	Cousinia
	Nazwa systematyczna
	Cousinia Cass.; F. Cuvier, Dict. Sci. Nat. 47: 503. Mai 1827
	Typ nomenklatoryczny
	C. orientalis (Adams) K.Koch
Synonimy
	Auchera DC.; Lipskyella Juzz.; Tiarocarpus Rech. f.;
	Auchera DC.; Lipskyella Juzz.; Tiarocarpus Rech. f.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cousinia Cass. – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Compositae Gis.). Według The Plant List w obrębie tego rodzaju znajduje się 687 gatunków o nazwach zweryfikowanych i zaakceptowanych, podczas gdy kolejnych 68 taksonów ma status gatunków niepewnych (niezweryfikowanych)^[4]. Jest trzecim co do liczebności w gatunki rodzajem w rodzinie astrowatych – po starcu (Senecio L.) i rodzaju Vernonia Schreb. – oraz najliczniejszym w podrodzinie Carduoideae^[5]. Rośnie naturalnie na obszarze od basenu Azji Mniejszej po Azję Środkową i zachodnie Himalaje^[6]^[7]. Aż 379 gatunków występuje endemiczne w górskich regionach Iranu, Afganistanu i Turkmenistanu. W samym Iranie zarejestrowano 277 gatunków tego rodzaju, z czego aż 217 jest endemitami^[5]. Gatunkiem typowym jest C. orientalis (Adams) K.Koch^[3]

Morfologia

Pokrój: Wieloletnia lub dwuletnia (rzadko jednoroczna) bylina. Łodyga jest zdrewniała, podczas gdy młode pędy są zielne, pokryte kolcami (rzadko bez nich)^[7].
Liście: Skórzaste, kolczaste. Liść na brzegu jest ząbkowany, klapowany lub pierzasty (rzadko są całobrzegie)^[7].
Kwiaty: Pokrywy są sztywne i mają lejkowaty, cylindryczny lub kulisty kształt. Kwiaty są obupłciowe. Maja białą, żółtą, różową lub purpurową barwę. Dno kwiatowe jest gęsto pokryte włoskami. Pylniki mają frędzelkowate wypustki. Znamię i górna część owocolistka pokrywa jest rozproszonymi krótkimi włoskami^[7].
Owoce: Nagie niełupki bardzo zróżnicowane w formie i wielkości ze względu na gatunek. Puch kielichowy jest chropowaty i nietrwały^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Angiosperm Phylogeny Website adaptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002^[8], z późniejszymi uzupełnieniami^[9]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj (Cousinia Cass.) należy do plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae (Sweet) Cass. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych^[2].

Lista gatunków^[4]

Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju Cousinia.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Cousinia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-11-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Cousinia. The Plant List. [dostęp 2015-11-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Welcome to Cousinia Cass. website. cousinia.com. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 marca 2015)]. (ang.).
↑ D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 189. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematics, Phylogeny and Biogeography of Cousinia (Asteraceae). Fachbereich Biologie der Johannes Gutenberg‐Universität Mainz, 2008. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 grudnia 2015)]. (ang.).
↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[ing-3] Cousinia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-11-28]. (ang.).

[tpl-4] Cousinia. The Plant List. [dostęp 2015-11-28]. (ang.).

[cousinia-5] Welcome to Cousinia Cass. website. cousinia.com. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 marca 2015)]. (ang.).

[mabberley-6] D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 189. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).

[mainz-7] Systematics, Phylogeny and Biogeography of Cousinia (Asteraceae). Fachbereich Biologie der Johannes Gutenberg‐Universität Mainz, 2008. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 grudnia 2015)]. (ang.).

[8] Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.

[9] B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]