Czerniczka
| Aythya collaris[1] | |||
| (Donovan, 1809) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czerniczka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska | |||
Czerniczka[5], czernica obrożna[3], czernica amerykańska[3] (Aythya collaris) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae) zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1809 roku Edward Donovan, w oparciu o okaz samca nabyty w styczniu 1801 roku w Leadenhall Market w Londynie[6]. Autor nadał gatunkowi nazwę Anas collaris, a jako przypuszczalne miejsce odłowu holotypu wskazał torfowiska w hrabstwie Lincolnshire[6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Aythya[5][7].
Nie wyróżnia się podgatunków[7].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Ptak ten występuje od środkowej Alaski i Nowej Fundlandii na północy po północną Kalifornię, Kolorado i Wielkie Jeziora Północnoamerykańskie na południu. Zimuje na wybrzeżu atlantyckim Ameryki Północnej, brzegach Zatoki Meksykańskiej i Wielkich Jezior Północnoamerykańskich, a także na wybrzeżu pacyficznym, aż po Panamę oraz na Bahamach i Antylach. Czasem zimuje na Hawajach. Okazyjnie pojawia się w Europie i północnej Afryce[8]. W Polsce pojawia się sporadycznie – do końca 2020 roku stwierdzono ją tylko 13 razy (stwierdzenie z 2020 dotyczyło dwóch osobników – samca i samicy)[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Cechy gatunku
- Przypomina czernicę, lecz zamiast czuba pióra na głowie tworzą hełm. Samiec w szacie godowej ma głowę i szyję czarną z metalicznym połyskiem, u podstawy szyi czerwonawa obrączka. Grzbiet czarny, boki szare z czarnym prążkowaniem. Przednia część boków i brzuch białe. Samica brązowa, z jaśniejszym podgardlem i policzkiem, brzuch również jaśniejszy. Wokół oka wąska biała obrączka, od której ku tyłowi odchodzi biały pasek. Młodociane podobne do samicy.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 36–46 cm[10][11]
rozpiętość skrzydeł 61–76 cm[11][12]
masa ciała ok. 600–1200 g (średnio 736 g)[11]
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Małe, gęsto zarośnięte zbiorniki słodkowodne. Zimuje na większych jeziorach, przybrzeżnych mokradłach i na wybrzeżach mórz.
- Gniazdo
- Na skraju wody, na wysepce lub pływającej platformie. Zbudowane z części roślin.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg (w razie utraty jaj może wyprowadzić drugi ponownie), składając w maju czerwcu 6 do 14 jaj koloru od kremowego przez oliwkowy i zielonkawy po brązowy[11]. Jaja mają średnie wymiary 58×41 mm i średnią masę 51 g. Wysiadywane są przez okres 25 do 29 dni przez samicę[11].
- Pisklęta
- Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, usamodzielniają się po 49–56 dniach.
- Pożywienie
- Rośliny wodne i lądowe uzupełnione przez wodne bezkręgowce. Nurkuje.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czerniczkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na ponad 2 miliony dorosłych osobników, a jej trend uznawany jest za wzrostowy[4]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Aythya collaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Carboneras 1992 ↓, s. 616.
- ↑ a b c d Denis Lepage: Czerniczka (Aythya collaris) (Donovan, 1809). Avibase. [dostęp 2013-12-15].
- ↑ a b Aythya collaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anatinae Leach, 1820 - kaczki (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-09].
- ↑ a b E. Donovan, The natural history of British birds..., t. 6, pl. 147 + opis, Londyn 1809 (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
- ↑ wynik wyszukiwania: Aythya collaris. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021.
- ↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7227-891-1.
- ↑ a b c d e Ring-necked Duck Aythya collaris. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-27)]. (ang.).
- ↑ P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Ring-necked Duck. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).