Dąb czerwony
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
dąb czerwony | ||
Nazwa systematyczna | |||
Quercus rubra L. Sp. Pl.: 996, 1753 | |||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg | |||
Dąb czerwony (Quercus rubra L.) – gatunek drzew z rodziny bukowatych (Fagaceae). Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, w której jest najpospolitszym gatunkiem dębu. W Polsce jest gatunkiem introdukowanym, ok. XIX w. został sprowadzony przez leśników jako gatunek pielęgnacyjny i ochronny. Obecnie zaliczany jest w kraju do roślin inwazyjnych – niebezpiecznych dla rodzimej flory – i jako taki powinien być usuwany z obszarów chronionych, a także z lasów podczas przebudowy drzewostanu[4]. Rozprzestrzenia się samorzutnie, obecnie występuje już na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Wypiera rodzime gatunki dębów i inne drzewa. Status gatunku we florze Polski: kenofit, holoagriofit.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Duże drzewo z grubym pniem i szeroko rozgałęzioną koroną. Wzrost w młodości bardzo szybki, później wolniejszy. W Europie osiąga wysokość do 40 m[5]. W swojej ojczyźnie osiąga nawet 47 metrów wysokości[6].
- Pędy
- Gałązki cienkie, nagie, błyszczące, ciemnoczerwone, lub brązowo-oliwkowe.
- Pień
- Masywny i gruby, ale dość nisko nad ziemią rozgałęziający się na grube konary. Kora ciemnoszara, do 40 lat gładka (czym różni się od krajowych gat. dębów), potem płytko spękana.
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście duże, u podstawy szerokoklinowate, z obu stron po 4 pary prawie równoległych do siebie klap bocznych, grubo ząbkowanych, ostro zakończonych; z wierzchu ciemnozielone, od spodu jasnozielone, jesienią jaskrawoczerwone. Mają długość do 25 cm i szerokość do 15 cm. Dąb czerwony jest bardzo efektowny, gdy jego liście stają się jesienią pomarańczowe i czerwone. Bardzo trudno i powoli ulegają rozkładowi, utrudniając wegetację roślinom runa leśnego.
- Kwiaty
- Kwiaty męskie są zebrane w kotki, kwiaty żeńskie wyrastają pojedynczo. Kwitnie pod koniec maja. Roślina jednopienna, wiatropylna.
- Owoce
- Żołędzie szerokojajowate, czerwonobrązowe, błyszczące, z widocznymi podłużnymi paskami, u podstawy płaskie. Miseczki nagie, z przylegającymi łuskami, na bardzo krótkiej szypułce. Miseczki żołędzi w pierwszym roku są wielkości ziaren grochu. Żołędzie dojrzewają dopiero na drugą jesień.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek światłożądny, dobrze znoszący ocienienie boczne, szybko rosnący (w Polsce rośnie szybciej od rodzimych gatunków dębów).
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Tworzy mieszańce z dębem błotnym i d. szkarłatnym (Q x benderi Baenitz)[7].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Drewno jest gorszej jakości od drewna dębów europejskich. Ma wąski biel i czerwonawobrązową twardziel. Jest twarde i ciężkie, posiada średnią wytrzymałość i sprężystość. Stosowane jest jako drewno budowlane, wykonuje się z niego meble, podłogi, elementy wyposażenia wnętrz, elementy stolarskie do użytku wewnątrz, drzwi, meble kuchenne, boazerie i trumny.
- Roślina ozdobna: sadzony w parkach i ogrodach.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-05] (ang.).
- ↑ Quercus rubra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Gatunki obce w Polsce. [dostęp 2007-11-17].
- ↑ Northern red oak in park Sonsbeek - Zijpendaal - Gulden Bodem, Arnhem. www.monumentaltrees.com. [dostęp 2015-09-19].
- ↑ Najwyższy dąb czerwony w Stanach Zjednoczonych..
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- BioLib: 3456
- EoL: 1151317
- EUNIS: 172466
- Flora of North America: 233501079
- FloraWeb: 4686
- GBIF: 2880539
- identyfikator iNaturalist: 49005
- IPNI: 296701-1
- ITIS: 19408
- NCBI: 3512
- Plant Finder: 280723
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-174902
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:296701-1
- Tela Botanica: 54564
- identyfikator Tropicos: 13100118
- USDA PLANTS: QURU
- CoL: 4R5Z8