Dzięcioł rdzawoczuby

Dzięcioł rdzawoczuby
	Celeus spectabilis
	P.L. Sclater & Salvin, 1880
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Celeus
Gatunek	dzięcioł rdzawoczuby
Podgatunki
	C. s. spectabilis P.L. Sclater & Salvin, 1880; C. s. exsul J. Bond & Meyer de Schauensee, 1941;
	C. s. spectabilis P.L. Sclater & Salvin, 1880; C. s. exsul J. Bond & Meyer de Schauensee, 1941;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł rdzawoczuby^[3]^[4] (Celeus spectabilis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), zamieszkujący zachodnią Amerykę Południową. Nie jest zagrożony. Do 2003 roku za jego podgatunek uznawano dzięcioła brazylijskiego (Celeus obrieni).

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali Philip Lutley Sclater i Osbert Salvin, nadając mu nazwę Celeus spectabilis. Opis ukazał się w 1880 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Holotypem była samica odłowiona w Sarayacu w Ekwadorze^[5]^[6]. Nazwa obowiązuje do tej pory^[3]^[7]. Do 2003 roku wyróżniano trzy podgatunki^[8], jednak opisany w 1973 roku przez amerykańskiego ornitologa Lestera Shorta w czasopiśmie „The Wilson Bulletin”^[9] Celeus spectabilis obrieni został uznany za osobny gatunek – dzięcioł brazylijski^[10]^[11]. Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki C. spectabilis:

C. s. spectabilis P.L. Sclater & Salvin, 1880
C. s. exsul J. Bond & Meyer de Schauensee, 1941^[7]^[12].

Etymologia

Celeus: gr. κελεος keleos „zielony dzięcioł”^[13]
spectabilis: niezwykły, efektowny^[14].

Morfologia

Średniej wielkości dzięcioł o stosunkowo krótkim lekko zakrzywionym, zakończonym dłutowato dziobie w kolorze bladożółtym lub szarawym. Tęczówki ciemnoczerwone lub brązowe, wokół oka naga, niebieskoszara skóra. Nogi silne, od oliwkowozielonych do szarych. Pióra głowy tworzą charakterystyczny krzaczasty czub. Głowa w kolorze rdzawoczerwonym. Samce mają jasnoczerwony obszar w okolicach policzków i za okiem, który nie występuje u samic. Podbródek i gardło w tym samym kolorze co cała głowa. Przednia część szyi i górna część piersi czarna. Górna część ciała, górne pokrywy skrzydeł i grzbiet koloru od żółtego do kremowego lub płowożółtego. Na pokrywach gęste czarne prążki. Brzuch z mniejszą ich ilością. Lotki pierwszego rzędu kasztanowe z ciemniejszymi obrzeżami. Ogon czarny. Długość ciała 26–28 cm; masa ciała 111 g (podgatunek exsul)^[12].

Zasięg występowania

Dzięcioł rdzawoczuby występuje na nizinach do wysokości około 300 m n.p.m. w Ekwadorze, Peru, Boliwii i skrajnie zachodniej Brazylii. Jest gatunkiem osiadłym^[12]^[15].

Poszczególne podgatunki występują^[12]:

C. s. spectabilis – we wschodnim Ekwadorze i północno-wschodnim Peru,
C. s. exsul – w południowo-wschodnim Peru, północnej Boliwii i w zachodniej części brazylijskiego stanu Acre.

Ekologia

Jego głównym habitatem są wilgotne lasy tropikalne. Spotykany jest głównie w okolicach rzek oraz na wyspach rzecznych, często w miejscach występowania bambusa. Odżywia się głównie mrówkami z gatunków zamieszkujących w bambusach, prawdopodobnie także innymi gatunkami owadów. Żeruje samotnie lub w parach^[12].

Rozmnażanie

Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu tego gatunku. W Peru w czerwcu odłowiono samca i samicę z powiększonymi gonadami, a w sierpniu dwie samice w kondycji lęgowej. Do tej pory zbadano jedynie dwa gniazda i stąd wiadomo, że gniazduje w dziuplach w bambusach lub drzewach na niewielkiej wysokości – dziuple umieszczone były na wysokości 2,8 i 1,75 m nad ziemią i miały owalne otwory wlotowe o średnicach 12×10 cm i 15×9,3 cm^[12].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł rdzawoczuby klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale gatunek jest opisywany jako rzadki. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 897 tys. km². Trend liczebności populacji nie jest znany^[2]^[15].

Przypisy

↑ Celeus spectabilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Celeus spectabilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-05].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.
↑ Denis Lepage: Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis Sclater & Salvin, 1880 – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).
↑ P.L. Sclater & O. Salvin, On new Birds collected by Mr. C. Buckley in Eastern Ecuador, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1880, s. 161 (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-05]. (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 522–523. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
↑ L. Short. A new race of Celeus spectabilis from eastern Brazil. „The Wilson Bulletin”. 85, s. 465–467, 1973. (ang.).
↑ Kevin J. Zimmer: Split Celeus obrieni from C. spectabilis. Proposal (59) to South American Classification Committee, 2003. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).
↑ Celeus obrieni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f H. Winkler & D. Christie: Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-12-04]. (ang.).
↑ Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).
↑ spectabilis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).
↑ ^a ^b Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Celeus spectabilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Celeus spectabilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-05].

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.

[AviBase-5] Denis Lepage: Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis Sclater & Salvin, 1880 – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).

[oryg-6] P.L. Sclater & O. Salvin, On new Birds collected by Mr. C. Buckley in Eastern Ecuador, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1880, s. 161 (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-05]. (ang.).

[HBW_7-8] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 522–523. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

[Short-9] L. Short. A new race of Celeus spectabilis from eastern Brazil. „The Wilson Bulletin”. 85, s. 465–467, 1973. (ang.).

[New-10] Kevin J. Zimmer: Split Celeus obrieni from C. spectabilis. Proposal (59) to South American Classification Committee, 2003. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).

[iucn1-11] Celeus obrieni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-05] (ang.).

[botw-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f H. Winkler & D. Christie: Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-12-04]. (ang.).

[13] Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).

[14] spectabilis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).

[birdlife-15] Rufous-headed Woodpecker Celeus spectabilis, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-05]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]