Ekologia informacji

Ekologia informacji (ang. Information ecology) – dyscyplina wiedzy zajmująca się wzajemnym oddziaływaniem informacji na ludzi i odwrotnie. Bada relacje informacyjne w różnych przestrzeniach życia człowieka. Zgłębia wpływ środowiska informacyjnego, jak również jego czystość.

Na podstawie definicji Eryomina polski badacz Wiesław Babik w swojej pracy pt. „Ekologia informacji” podaje swoją propozycję definicji ekologii informacji:

„ekologia informacji to dyscyplina wiedzy, której zadaniem jest odkrywanie praw rządzących przepływem informacji w biosystemach, włącznie z człowiekiem, społeczeństwem, ich wpływem na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne ludzi oraz rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego”.

Człowiek funkcjonuje w środowisku informacyjnym zwanym infosferą, co również jest przedmiotem badań ekologii informacji.

Wyrażenie ekologia informacji ma znaczenie metaforyczne. Jest to odniesienie do biologicznego związku człowieka i środowiska (ekosystem). Tak jak w ekologii ważne jest utrzymanie czystości tak w ekologii informacji istotna jest czystość infosfery.

Historia

Ekologia informacji rozwinęła się pod wpływem szybkiego rozwoju sieci komputerowych na przełomie XX i XXI w. Sama definicja powstała w latach 70 XX w. W Rosji, USA i Europie Zachodniej rozwinęły się badania nad informacją, jej wpływem na człowieka i radzenia sobie z jej nadmiarem. Twórcą definicji i jednym z najważniejszych badaczy jest Aleksiej Eryomin.

Zakres

Zakres merytoryczny ekologii informacji obejmuje wszystko, co dzieje się w środowisku informacyjnym i jest jego czynnikiem, np. technologie informacyjne, Internet, środki masowego przekazu, ludzie, instytucje. Badane są również elementy współczesnego środowiska informacyjnego jak: nadmiar informacji, mgła informacyjna, smog informacyjny, szum informacyjny, jak również niskie kompetencje informacyjne użytkowników.

Kierunki

Aleksiej Eryomin – twórca profilaktyki informacyjnej, w swoim artykule z 1998 roku Information ecology – a viewpoint zaproponował kilka głównych kierunków badań związanych z ekologią informacji:

• badania relewancji pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka,
• badanie potrzeb informacyjnych,
• identyfikowanie kryteriów ilościowych i jakościowych informacji,
• badanie wartości informacji,
• badanie metod przechowywania informacji,
• badanie procesów przekazywania i recepcji informacji,
• badanie relewancji,
• ocena jakości usług informacyjnych,
• określenia odpowiedzialności za informację i jej skutki społeczne,
• zarządzanie informacją w miejscu pracy, organizacjach, społeczeństwie.

W różnych domenach dyscyplinach naukowych

Antropologia

Książka Nardiego i O’Daya przedstawia pierwsze szczególne podejście do ekologii informacji przez antropologów. H.E. Kuchka sytuuje informacje w społecznie rozproszonym poznaniu systemów kulturowych. Casagrande i Peters wykorzystują ekologię informacyjną do antropologicznej krytyki polityki wodnej Southwest USA. Stepp (1999) opublikował prospekt emisyjny do antropologicznego badania ekologii informacji.

Zarządzanie wiedzą

Ekologia informacji została wykorzystana jako tytuł książki przez Thomasa H. Davenporta i Laurence’a Prusaka (Davenport i Prusak 1997), ze szczególnym uwzględnieniem wymiarów organizacyjnych ekologii informacji. W DSTC był także akademicki projekt badawczy zatytułowany Ekologia informacji, dotyczący rozproszonych systemów informacyjnych i społeczności internetowych.

Prawo

Szkoły prawnicze reprezentują inny obszar, w którym fraza zyskuje coraz większą akceptację, np. Konferencja Szkoły Prawa NYU W kierunku Ekologii Wolnych Informacji oraz seria wykładów na temat ekologii informacji w Centrum Edukacji Publicznej w Duke University Law School.

Bibliotekarstwo

W dziedzinie bibliotekoznawstwa nastąpiło znaczące przyjęcie tego terminu, a bibliotekarze opisali Nardi i O’Daya jako „kluczowy gatunek w ekologii informacyjnej”, oraz odniesienia do zakresu ekologii informacji, tak dalece, jak Collaborative Digital Reference Service Biblioteki Kongresu, administratora bazy danych biblioteki dziecięcej w Rosji.

Biologia

Coraz częściej wykorzystuje się także „ekologię informacji” jako pojęcie wśród ekologów zajmujących się cyfrowym odwzorowaniem zasobów botanicznych, w tym badań Zhanga Xinshi’ego w Instytucie Botaniki Chińskiej Akademii Nauk.

Ludzka ekologia

Z analizy konkretnych przykładów natury i fizjologii określono 10 aksjomatów i praw ekologii informacji, która służy jako podstawa do tworzenia strategii informacyjnych i taktyk w sferze społecznej, gospodarczej, politycznej i innych, które wpływają na zdrowie ludzkie i społeczności ludzkie.

Linki zewnętrzne

• Serwis o ekologii informacji. ekologiainformacji.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-15)].
• Ekologia informacji w bibliotecznej społeczności informacyjnej (PDF)
• Wiesław Babik „Ekologia informacji” (PDF)