Przejdź do zawartości

Epigeja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Epigeja
Ilustracja
Epigeja rozesłana
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

wrzosowate

Rodzaj

epigeja

Nazwa systematyczna
Epigaea Linnaeus
Sp. Pl. 395. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

E. repens Linnaeus[3]

Synonimy
  • Memaecylum Mitch.[4]
  • Orphanidesia Boissier & Balansa[4][5]
  • Parapyrola Miq.[4]

Epigeja (Epigaea L.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych. Obejmuje trzy gatunki występujące na izolowanych obszarach na półkuli północnej. Epigeja golteriowata E. gaultheroides rośnie w północno-wschodniej Turcji i przyległych obszarach Zakazukazia, epigeja azjatycka E. asiatica na Wyspach Japońskich (na Honsiu), a epigeja rozesłana E. repens we wschodniej części Ameryki Północnej (od Labradoru po Florydę)[4][6]. Są to niskie, płożące, zimozielone krzewinki uprawiane jako ozdobne, przy czym jednak rzadko spotykane, raczej tylko w kolekcjach botanicznych, trudne do zdobycia i utrzymania[6]. Ze względu na walory ozdobne i intensywny, słodki zapach (kwiaty opisywane są jako jedne z najsilniej pachnących w Ameryce Północnej), a także właściwości lecznicze, epigeja rozesłana była pozyskiwana z natury, co wymusiło objęcie gatunku ochroną[6]. Nasiona rozprzestrzeniane są przez mrówki (zob. myrmekochoria)[5][7].

Naukowa nazwa rodzaju nawiązuje do płożącego pokroju roślin i utworzona została z greckich słów epi- (nad) i gaia (ziemia)[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Krzewinki o pędach płożących się i podnoszących na końcach[5][6], osiągających wysokość od kilku do ok. 20 cm[6]. Pędy, szczególnie młode, są silnie owłosione[5].
Liście
Zimozielone, skrętoległe, ogonkowe, skórzaste i całobrzegie[5]. Z wierzchu zielone, ciemniejsze, od spodu jaśniejsze. Blaszka od 2 do 10 cm długości[6].
Kwiaty
Jednopłciowe lub obupłciowe, promieniste. Zebrane są po kilka w gęste grona wyrastające na szczycie pędu lub z kątów liści. Działek kielicha jest pięć. Korona składa się z pięciu płatków zrośniętych w rurkę w dolnej połowie i z rozchylającymi się łatkami w górnej[5]. Płatki mają kolor od białego poprzez różowy do jasnoczerwonego[6]. Pręcików jest 10, schowanych wewnątrz rurki, pozbawionych ząbków, z pylnikami pękającymi podłużnym pęknięciem. Zalążnia pięciokomorowa z szyjką słupka na końcu rozdzielającą się na pięć ramion znamienia[5].
Owoce
Mięsista, kulistawa torebka[5][6] zawierająca liczne (ok. 100), kulistawe do jajowatych nasiona[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Owoc epigei azjatyckiej

Rodzaj należy do plemienia Phyllodoceae, podrodziny Ericoideae, rodziny wrzosowatych Ericaceae[8].

Wykaz gatunków[4][6]

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny te wymagają podłoża kwaśnego, piaszczysto-kamienistego, przy czym nie mają dużych wymagań wilgotnościowych i mogą rosnąć też w suchych miejscach. Rozmnażane są z nasion, przez podział i sadzonki pędowe. Bardzo źle znoszą przesadzanie. Na nowych stanowiskach zaczynają kwitnąć dopiero po 3–4 latach[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-11-22] (ang.).
  3. a b Epigaea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. [dostęp 2020-11-22].
  4. a b c d e Epigaea L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-11-22].
  5. a b c d e f g h i j Walter S. Judd, Kathleen A. Kron: Epigaea Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-11-22].
  6. a b c d e f g h i j k Mieczysław Czekalski: Wrzosy, wrzośce i inne rośliny wrzosowate. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2008, s. 186-187. ISBN 978-83-09-01032-6.
  7. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 333, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. Genus: Epigaea L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2020-11-22].
  9. Mieczysław Czekalski: Liściaste krzewy ozdobne o wszechstronnym zastosowaniu. 2. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2006, s. 73-74. ISBN 83-09-01790-1.