Franciszka Arnsztajnowa

Franciszka Arnsztajnowa
F. A. M., J. Górecka, Jan Gorecki, Jan Górecki, Stefan Orlik
	; Franciszka Arnsztajnowa w młodości.
Imię i nazwisko	Franciszka Hanna Arnsztajn
Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1865 ; Lublin, Polska
Data i miejsce śmierci	1942 ; Treblinka (obozy)
Dziedzina sztuki	poezja, dramat
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Franciszka Hanna Arnsztajnowa z Meyersonów, ps. F. A. M., J. Górecka, Jan Gorecki, Jan Górecki, Stefan Orlik (ur. 19 lutego 1865 w Lublinie^[1], zm. prawdopodobnie w 1942) – polska poetka, dramaturg i tłumaczka żydowskiego pochodzenia.

Zarys biograficzny

Córka Bernarda (Berka) Meyersona, lubelskiego kupca, dyrektora Towarzystwa Kredytowego Miasta Lublina, i powieściopisarki Malwiny (Małki) z Horowitzów, która była prawnuczką ortodoksyjnego rabina Azriela Horowitza i siostrą filozofa Emila Meyersona. Uczyła się w gimnazjum żeńskim w Lublinie, a następnie studiowała nauki przyrodnicze w Niemczech^[1].

Po powrocie do Lublina wraz ze swoim mężem Markiem Arnsztajnem prowadziła działalność społeczną, charytatywną i patriotyczną (także w trakcie I wojny światowej).

Debiutowała w „Kurierze Codziennym”, pierwszy zbiór wierszy Poezje opublikowała w 1895 roku. Późniejsze zbiory poezji wydawała także wspólnie z Józefem Czechowiczem, z którym w 1932 roku założyła Lubelski Związek Literatów.

W 1934 roku przeniosła się do Warszawy. Okoliczności jej śmierci nie są znane, prawdopodobnie zginęła w obozie zagłady w Treblince.

Jej mężem był Marek Arnsztajn, lekarz, działacz społeczny i polityczny, a synem Jan Arnsztajn, lekarz i działacz niepodległościowy.

Twórczość

Franciszka Arnsztajnowa publikowała swoje wiersze w licznych czasopismach, m.in. w „Kamenie”, w wydawanym w Warszawie i Krakowie „Życiu”', „Kurierze Polskim”, „Kurierze Warszawskim”, „Kłosach”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Głosie”, „Sfinksie” i „Ateneum”.

Tłumaczka głównie literatury angielskiej m.in. Douglasa Jerrolda, Rudyarda Kiplinga, Herberta George’a Wellsa, Williama Somerseta Maughama (Malowany welon).

Ważniejsze prace

Tomiki poezji

1895: Poezje^[1]
1899: Poezje. Seria druga
1924: Archanioł jutra^[2]
1932: Odloty^[3]
1934: Stare kamienie (wspólnie z Józefem Czechowiczem)^[1]

Dramaty teatralne

Widmo: Ballada w I akcie (1905)
Luxoniolo (1911)

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[4]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[5]^[6]
Krzyż Walecznych^[6]
Srebrny Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)^[7]
Odznaka „Za wierną służbę”^[8]
Krzyż Legionowy^[8]
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej^[8]

Nawiązania i upamiętnienia

Do postaci Franciszki Arnsztajnowej w książce Wyjątkowa długa linia nawiązuje Hanna Krall.

W 2013 roku Andrzej Titkow – scenarzysta i reżyser zrealizował w Lublinie film dokumentalny Album rodzinny, poświęcony Franciszce Arnsztajnowej.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 13 .
↑ FranciszkaF. Arnsztajnowa FranciszkaF., Archanioł jutra, wyd. 1924 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-16] .
↑ FranciszkaF. Arnsztajnowa FranciszkaF., Odloty, wyd. 1932 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-16] .
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i społecznej”.
↑ ^a ^b Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 13. [dostęp 2020-12-09].
↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
↑ ^a ^b ^c Poznawajmy Obywateli Zasłużonych. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 22, 1934. Warszawa. [dostęp 2020-12-09].

Bibliografia

Frania (Franciszka Arnsztajnowa – lubelska poetka)
Leksykon Lublina – Franciszka Arnsztajnowa (1865–1942)
Franciszka Arnsztajnowa – wybór prac poetki
Dzieła Franciszki Arnsztajnowej w bibliotece Polona

[kto13-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 13 .

[2] FranciszkaF. Arnsztajnowa FranciszkaF., Archanioł jutra, wyd. 1924 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-16] .

[3] FranciszkaF. Arnsztajnowa FranciszkaF., Odloty, wyd. 1932 [online], polona.pl [dostęp 2020-10-16] .

[4] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[5] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i społecznej”.

[:0-6] Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 13. [dostęp 2020-12-09].

[7] M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

[:1-8] Poznawajmy Obywateli Zasłużonych. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 22, 1934. Warszawa. [dostęp 2020-12-09].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]