Gałachy
52°25′48″N 20°38′02″E/52,430000 20,633889| Część miasta Zakroczymia | |
 Zakroczym - Gałachy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| Data założenia |
przed 1477 r. |
| W granicach Zakroczymia |
1 lipca 1924[1] |
| SIMC |
0921881 |
| Wysokość |
97 m n.p.m. |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-170 |
| Tablice rejestracyjne |
WND |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowodworskiego  | |
Położenie na mapie gminy Zakroczym  | |
Położenie na mapie Zakroczymia  | |
| 52°25′48″N 20°38′02″E/52,430000 20,633889
| |
Gałachy – ulica i część miasta Zakroczym w powiecie nowodworskim województwa mazowieckiego. Ulica Gałachy znajduje się w odległości 1–2 km na wschód od kościoła i rynku zakroczymskiego.
Wieś należała do starostwa zakroczymskiego w 1617 roku[2]
Z geomorfologii... i literatury
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość położona nad Wisłą, podobnie jak sam stary Zakroczym, przy wysokiej stromej krawędzi Wysoczyzny Płońskiej. Zbocze doliny Wisły ma tu wysokość przekraczającą 20 m, a wysokość względna na terenie całej miejscowości wynosi ok. 30 m. Wisła, podcinając prawe zbocze w długotrwałym procesie erozji, odsłoniła przekrój przez osady ostatnich kilkaset tysięcy lat dziejów geologicznych. Tu znaleziono glinę będącą osadem najstarszego w Polsce zlodowacenia plejstoceńskiego – zlodowacenia narew. Wysoką skarpę rozcinają wąwozy.
Na Wiśle naprzeciw miejscowości Gałachy od co najmniej kilkuset lat znajdują się kępy. Wspomniał o nich S. Klonowic w poemacie Flis, to jest spuszczanie statków Wisłą (1595), a Z. Gloger stwierdził, że jedna z nich to istniejąca dotąd pod Zakroczymiem kępa Gałachska t.[o] j.[est] do wsi Gałachy należąca.
Z historii
[edytuj | edytuj kod]Zachowała się wzmianka o tej miejscowości z 1477 r.: de Galachi. Nazwa miejscowa Gałachy należy do typu nazw rodowych i pochodzi od nazwy osobowej Gałach.
Była to stara wieś starostwa zakroczymskiego, położona przy przeprawie przez Wisłę, tuż obok Zakroczymia, jednego z najważniejszych grodów Mazowsza. Przeprawa rzeczna czynna była do czasu wybudowania mostów na Wiśle i Narwi.
W końcu XIX w. istniała tu fabryka zapałek.
We wrześniu 1939 r., mimo kapitulacji Warszawy i Modlina, Fort I i cały odcinek przez Gałachy aż do Wisły był zaciekle broniony przez żołnierzy polskich.
W 1990 roku w sąsiedztwie Gałachów oddano do użytku most na Wiśle, wraz z odcinkiem dwujezdniowej drogi szybkiego ruchu. Jest to droga krajowa nr 7 o znaczeniu międzynarodowym E77 Budapeszt – Warszawa – Gdańsk. Przedtem ruch kołowy odbywał się przez Nowy Dwór Mazowiecki.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Gloger: Wisła [Opis podróży z 1899 r.]. W: Dolinami rzek. Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. Nakład Ferdynanda Hösicka. Warszawa 1903.
- Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski: Leksykon miast polskich. Sport i Turystyka – „Muza” SA, Warszawa 1998, ISBN 83-7079-926-4.
- Mapa topograficzna Polski. 1 : 10 000. Ark. N-34-126-C-a-4: Zakroczym; Ark. N-34-126-C-b-3: Modlin – Twierdza [Stan aktualności: 1992]. Główny Geodeta Kraju, Warszawa 1993.
- Polska. Warunki naturalne. Zlodowacenia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2008-07-26].
- Marek Plewczyński, Marek Wagner: Grody nadwiślańskie Zakroczym, Czerwińsk, Wyszogród. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1982.
- Dzieje Zakroczymia. Sesja naukowa 940 lat Zakroczymia, Kazimierz Szczerbatko (red.), Zakroczym: Urząd Gminy w Zakroczymiu, 2006, ISBN 83-912469-6-5, OCLC 749655928.
- Karol Zierhoffer: Nazwy miejscowe północnego Mazowsza (Prace Onomastyczne; 3). Zakład im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, Wrocław 1957.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gałachy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 478.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 42, poz. 443
- ↑ Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 23.
