Galapagosek opuncjowy
| Nesoryzomys swarthi[1] | |
| Orr, 1938[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
galapagosek opuncjowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Galapagosek opuncjowy[4] (Nesoryzomys swarthi) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący endemicznie na wyspach Galapagos.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Galapagosek opuncjowy występuje endemicznie na wyspie Santiago należącej do wysp Galapagos, u wybrzeży Ekwadoru[5]; wyspa ma powierzchnię około 580 km², z czego zasięg występowania tego gryzonia to przypuszczalnie mniej niż 20 km²[3].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1938 roku amerykański biolog Robert Thomas Orr nadając mu nazwę Nesoryzomys swarthi[2]. Holotyp pochodził z Sullivan Bay, na wyspie Santiago, na Galapagos, w Ekwadorze[6].
N. swarthi bywał uznawany za odmianę wymarłego N. indefessus (podobnie jak N. narboroughi), ale gatunki te dzielą różnice w budowie czaszki i zębów[3][6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy rozpoznają podgatunków[5].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Nesoryzomys: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Galapagos); rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)[7].
- swarthi: Harry Schelwald Swarth (1878–1935), amerykański zoolog[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 110–190 mm, długość ogona 100–163 mm, długość ucha 19–25 mm, długość tylnej stopy 29–40 mm; masa ciała 31–181 g (samice średnio 82 g, samce średnio 106 g)[9].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Występuje na nizinach, w suchym lesie i na obszarach porośniętych krzewami. Jest spotykany w różnych częściach wyspy, najczęściej w gęstej roślinności na obrzeżach krateru wulkanu, na wysokości 1300 m n.p.m. Lokalnie jest pospolity[3]. Jest to zwierzę nocne, prowadzi naziemny tryb życia. Nie wiadomo, czym się żywi. Populacje tego gryzonia przetrwały tam, gdzie w dużej liczbie rosną opuncje Opuntia galapageia, co sugeruje związek między rośliną a tym ssakiem[3].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ma ograniczony zasięg występowania, nie wiadomo, jaki jest trend zmian jego liczebności. Pierwszy raz N. swarthi schwytano w 1906 roku, ale gdy 32 lata później został opisany podejrzewano, że gatunek ten już wymarł. W 1965 roku odnaleziono czaszkę tego gryzonia, co wskazywało, że na wyspie może wciąż istnieć jego populacja. Jednak badacze szukający jej w latach 70. XX wieku znaleźli jedynie zawleczone na wyspę szczury śniade (Rattus rattus) i myszy domowe (Mus musculus). Dopiero w 1997 roku udało się odnaleźć żywe gryzonie, które przetrwały koegzystując z introdukowanymi gatunkami. W 2005 roku odkryto dwie nieznane populacje na północnym wybrzeżu wyspy. N. swarthi jest obecnie uznawany za gatunek narażony na wyginięcie[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nesoryzomys swarthi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b R.T. Orr. A new rodent of the genus Nesoryzomys from the Galapagos Islands. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Fourth series. 23 (21), s. 304, 1938. (ang.).
- ↑ a b c d e f R. Dowler & M. Weksler, Nesoryzomys swarthi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nesoryzomys swarthi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].
- ↑ E. Heller. Mammals of the Galapagos Archipelago, exclusive of the Cetacea. „Proceedings of the California Academy of Sciences. 3d ser., Zoology”. 3, s. 241, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 401. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 453. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).