Garb Tenczyński
 Dolina Mnikowska | |
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Garb Tenczyński |
Garb Tenczyński – południowy fragment Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, mezoregion fizycznogeograficzny (341.34) o powierzchni około 270 km², położony na zachód od Krakowa, oddzielony od zasadniczej części wyżyny zapadliskiem tektonicznym Rowu Krzeszowickiego[1].
Jest to zrąb tektoniczny o dość skomplikowanej budowie geologicznej, upadający uskokami do Kotliny Oświęcimskiej i Bramy Krakowskiej. Spod górnojurajskich wapieni odsłaniają się starsze, dewońskie i karbońskie skały oraz permskie wulkaniczne porfiry i melafiry. Stoki są pokryte lessem[1].
Najwyższym punktem jest twardzielcowy pagór Góra Zamkowa w Rudnie koło Tenczynka (411 m n.p.m.). Przedłużeniem Garbu ku wschodowi są odizolowane zrębowe wzniesienia w obrębie Bramy Krakowskiej na terenie Krakowa, z których największym jest Pasmo Sowińca, ciągnące się od Kryspinowa do ujścia Rudawy do Wisły[1].
Region jest silnie zalesiony, odznaczający się dużą atrakcyjnością krajobrazową. Częściowo objęty Tenczyńskim Parkiem Krajobrazowym i Rudniańskim Parkiem Krajobrazowym (w południowej części), liczne rezerwaty przyrody: Bukowica, Lipowiec, Zimny Dół i Dolina Mnikowska – głęboki jar rzeki Sanki, Skała Kmity w przełomie Rudawy we wschodniej części Garbu. Dość gęsto zaludniony[1].
Atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Region o dużej atrakcyjności turystycznej. W jego obrębie znajdują się m.in.[2][3]:
- ruiny zamku Tenczyn w Rudnie,
- ruiny zamku Lipowiec w Wygiełzowie,
- Nadwiślański Park Etnograficzny,
- barokowy zespół klasztorny bernardynów w Alwerni,
- kościół pw. Stygmatów św. Franciszka wraz z cudownym obrazem Ecce Homo w Alwerni,
- XVIII i XIX-wieczna zabudowa rynku w Alwerni,
- Muzeum Straży Pożarnej w Alwerni – najstarsze w Polsce.
- Rezerwat przyrody Dolina Potoku Rudno
- Skała Kmity
- Tenczyński Park Krajobrazowy
- Rudniański Park Krajobrazowy
Wykorzystanie gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]Działają kamieniołomy wapienia, melafiru, diabazu, dawniej w Tenczynku istniały także kopalnia węgla kamiennego. Przez garb prowadzi autostrada A4 Kraków – Katowice („Chrzanówka”) i lokalna linia kolejowa Trzebinia – Alwernia – Wadowice[1], zamknięta dla ruchu osobowego w roku 2002.
Wzgórza
[edytuj | edytuj kod]
- Buca Góra (369 m)
- Buczyna (330 m)
- Bukowa Góra (378 m)
- Bukowina (284,3 m )
- Chełm (372 m)
- Czerwieniec (380,3 m)
- Dymniok (337 m)
- Goła Góra (255 m)
- Góra Kamionka (358,4 m)
- Popówka (343 m)
- Porąbka (361 m)
- Wał (301 m)
- Winnica (324 m)
- Góra Zamkowa (Zamek Tenczyn) (407,8 m)
- Góra Zamkowa (360 m)
- Grzmiączka (359,6 m)
- Kamienna Góra (282 m)
- Klicówka (280 m)
- Kozieniec (326 m
- Krzemionki (360,1 m)
- Liguniowa Góra (359 m)
- Łazy (342 m)
- Niedźwiedzia Góra (354 m.)
- Osławka (258,4 m)
- Pasternik (317 m)
- Pękacz (310 m)
- Pod Rokoszem (227 m)
- Pozornia (291 m)
- Prześnice (285,5 m)
- Siwa (375 m)
- Skałki (326,4 m)
- Soświca (314 m)
- Stadła (379 m)
- Ułańskie Zdrowie (318 m)
- Węgielnica (257 m)
- Wielka Góra (385,9 m)
- Winna Góra (333 m)
- Winnica (391 m)
- Zalaska (380 m)
- Zręby (377,6 m)
Wysokości na podstawie mapy Geoportalu[3].
Doliny
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Okolice Krakowa. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2008. ISBN 978-83-89165-99-2.
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].