Garbogrzbiet

Garbogrzbiet
	Sousa
	J.E. Gray, 1866
	; Garbogrzbiet chiński (S. chinensis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	delfinowate
Podrodzina	Delphininae
Rodzaj	garbogrzbiet
	Typ nomenklatoryczny
	Delphinus (Steno) lentiginosus J.E. Gray, 1866 (= Delphinus plumbeus G. Cuvier, 1829)
Synonimy
	Stenopontistes A. Miranda Ribiero, 1936;
	Stenopontistes A. Miranda Ribiero, 1936;
Gatunki
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Garbogrzbiet^[3] (Sousa) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Delphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodnio-południowym Atlantyku i Oceanie Indyjskim^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała 235–280 cm; masa ciała 250–284 kg^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1866 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym delfinom ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego^[1]. Gray wymienił dwa gatunki – Delphinus (Steno) lentiginosus R. Owen, 1866 (= Delphinus plumbeus G. Cuvier, 1829) i Steno capensis J.E. Gray, 1865 (= Steno attenuatus J.E. Gray, 1847) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[8] Delphinus (Steno) lentiginosus R. Owen, 1866 (= Delphinus plumbeus G. Cuvier, 1829).

Etymologia

Sousa: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej^[9].
Stenopontistes: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Steno J.E. Gray, 1846 (steno) i †Pontistes Burmeister, 1885^[2]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Stenopontistes zambezicus A. Miranda Ribiero, 1936 (= Delphinus plumbeus G. Cuvier, 1829).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[7]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[a]	Status IUCN^[11]
Sousa teuszii	(Kükenthal, 1892)	garbogrzbiet atlantycki	gatunek monotypowy	wody przybrzeżne tropikalnej i subtropikalnej Afryki Zachodniej od Sahary Zachodniej do południowej Angoli	DC: 235–260 cm MC: do 284 kg	CR
Sousa plumbea	(G. Cuvier, 1829)	garbogrzbiet indyjski	gatunek monotypowy	wody przybrzeżne Afryki Wschodniej (na północ od zatoki False Bay w Południowej Afryki), Madagaskar, Bliski Wschód na wschód do zachodnich Indii oraz wyspy przybrzeżne (Majotta, archipelag Zanzibar i Andamany)	DC: 216–226 cm MC: 240–280 kg	EN
Sousa chinensis	(Osbeck, 1765)	garbogrzbiet chiński	2 podgatunki	przybrzeżne wody tropikalne i subtropikalne północno-wschodniego Oceanu Indyjskiego i zachodniego Oceanu Spokojnego od rzeki Jangcy(środkowa Chińska Republika Ludowa) na południe przez Azję Południowo-Wschodnią (na wschód co najmniej do Borneo)	DC: do 280 cm MC: 240 280– kg	VU
Sousa sahulensis	Jefferson & Rosenbaum, 2014		gatunek monotypowy	tropikalne i subtropikalne obszary szelfu Sahul od północnej Australii do wód północno-zachodniej i południowej Nowej Gwinei	DC: do 270 cm MC: brak danych	VU

Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J. E. Gray. Notes on the skulls of dolphins, or bottlenose whales, in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 213, 1866. (ang.).
↑ ^a ^b A. de Miranda Ribiero. Notas cetologicas — (Os generos Steno, Sotalia e Stenopontistes) — Consideracoes sobre os generos "Steno" e "Sotalia". „Boletim do Museu Nacional de Rio de Janeiro”. 12, s. 19, 1936. (port.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 298. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 505–506. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sousa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 581. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 67, 1934. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
↑ Taxonomy: Sousa – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).

[11] DC – długość ciała; MC – masa ciała

[Gray-1] J. E. Gray. Notes on the skulls of dolphins, or bottlenose whales, in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 213, 1866. (ang.).

[Miranda-2] A. de Miranda Ribiero. Notas cetologicas — (Os generos Steno, Sotalia e Stenopontistes) — Consideracoes sobre os generos "Steno" e "Sotalia". „Boletim do Museu Nacional de Rio de Janeiro”. 12, s. 19, 1936. (port.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 298. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Wang&inni-5] J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 505–506. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sousa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-03]. (ang.).

[amw-7] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 581. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[ire&tro-8] T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 67, 1934. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).

[12] Taxonomy: Sousa – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]