Gazzetta

Gazzetta (zdrobnienie od wł. gaza – mienie, majątek^[1]) – potoczna nazwa bitych od XVI w. dwusoldowych^[2] monet weneckich.

Nazwą tą określano w Wenecji monety wprowadzone od 1539 r. i bite ze stopu niskiej jakości (bilonu) w nominałach 2 i 3 gazzetty oraz 4 (zwana grossetto) i 10 (zwana lirazza albo lirone). Gazzetta stanowiła początkowo 1/398 monety srebrnej, później – 1/478. Na jej awersie wyobrażano personifikację zasiadającej Sprawiedliwości, na rewersie – lwa, symbol Republiki bądź też św. Marka na awersie, a na odwrocie wizerunek Chrystusa. Monety nie nosiły imienia aktualnie panującego doży. Opatrzone imionami dożów Gerolamo Priuli (1559-67), Giovanni Cornera (1625-29) i Francesco Molina (1646-55)^[3] emitowano wyłącznie dla Kandii na weneckiej Krecie (dwusoldówki), podobnie jak z imieniem generalnego kapitana Grimani – jako monetę zastępczą w nominale 10-gazzettowym. Od 1684 r. była to jedynie moneta miedziana.

Przez analogię nazywano tak również 2-soldowe monety bite na obszarze północnych Włoch w Guastalli Gonzagów i w księstwie Mirandola. Ponadto nazwę tę stosowano względem monet jońskiego Heptanezu, czyli Republiki Siedmiu Wysp w latach 1800-1815, bitych w nominałach 1, 5 i 10 gazzett.

Mianem gazzettone określano natomiast 2-soldową monetę miedzianą o większej średnicy, wypuszczaną w Wenecji w XVII i XVIII stuleciu dla zamorskich prowincji Republiki. Nosiła ona w legendzie oznaczenia: Dalmazia e Albania, Isole e Armata (tj. Wyspy i flota), Armata e Morea, Corfù Cefalonia e Zante.

Pierwsza wenecka gazeta miała cenę jednej gazzetty, skąd też powstała i przyjęła się ta nazwa dla podobnych druków z wiadomościami^[4].

Przypisy

↑ Znaczenie to podaje H. Kahnt (Das große Münzlexikon von A bis Z, dz. cyt. poniżej), natomiast G. Castellani uznaje pochodzenie tej nazwy za nieznane (Enciclopedia Italiana [Treccani], dz. cyt. w bibliografii).
↑ W Wenecji sold był drobną monetą miedzianą o wadze nieco ponad 3 g, wprowadzoną przez dożę Francesco Dandolo (1328-39) i emitowaną do końca istnienia Republiki Weneckiej.
↑ Datowania według listy panujących Wenecji R. Capellego (Manuale di Numismatica, Milano 1962, s. 110-112).
↑ Friedrich (baron) von Schrötter był przeciwnego zdania sądząc, iż nazwa monety pochodzi od ceny (1 gazzetta) pierwszej gazety w Wenecji (F. von Schrötter: Wörterbuch der Münzkunde, dz. cyt. w bibliogr.; por. Reppa – Das große Münzen-Lexikon).

Bibliografia

Giuseppe Castellani: Gazzetta. W Enciclopedia Italiana [Treccani], Roma 1932 (wł.)[1]
Friedrich von Schrötter: Wörterbuch der Münzkunde. Berlin: De Gruyter, 1970, s. 211
Владимир В. Зварич: Нумизматический словарь. Львов 1980 (4-е изд.) [2]
Helmut Kahnt: Das große Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf 2005, s. 150
C. C. Chamberlain: Guide to Numismatics. London 1965, s. 66

[1] Znaczenie to podaje H. Kahnt (Das große Münzlexikon von A bis Z, dz. cyt. poniżej), natomiast G. Castellani uznaje pochodzenie tej nazwy za nieznane (Enciclopedia Italiana [Treccani], dz. cyt. w bibliografii).

[2] W Wenecji sold był drobną monetą miedzianą o wadze nieco ponad 3 g, wprowadzoną przez dożę Francesco Dandolo (1328-39) i emitowaną do końca istnienia Republiki Weneckiej.

[3] Datowania według listy panujących Wenecji R. Capellego (Manuale di Numismatica, Milano 1962, s. 110-112).

[4] Friedrich (baron) von Schrötter był przeciwnego zdania sądząc, iż nazwa monety pochodzi od ceny (1 gazzetta) pierwszej gazety w Wenecji (F. von Schrötter: Wörterbuch der Münzkunde, dz. cyt. w bibliogr.; por. Reppa – Das große Münzen-Lexikon).

[1]

[2]

[3]

[4]