Gemini 12

Gemini 12
	Dane misji
Indeks COSPAR	1966-104A
Zaangażowani	Stany Zjednoczone
	Pojazd
Statek kosmiczny	Gemini
Masa pojazdu	3762,1 kg
Rakieta nośna	Titan II
	Załoga
	; Załoga Gemini 12 – Edwin Aldrin i Jim Lovell
Załoga	Edwin Aldrin; Jim Lovell
	Start
Miejsce startu	Cape Canaveral Air Force Station
Początek misji	11 listopada 1966 (20:46:33.419 UTC)
Wyjścia w przestrzeń kosmiczną	1.: 02:29; 2.: 02:06; 3.: 00:55; razem: 05:30:00
	Orbita okołoziemska
Apogeum	270,6 km
Perygeum	160,8 km
Okres orbitalny	88,87 min
Inklinacja orbity	28,87°
	Lądowanie
Miejsce lądowania	24°35′N 69°57′W/24,583333 -69,950000
Lądowanie	15 listopada 1966 (19:21:04 UTC)
Czas trwania misji	3 dni, 22 h, 34 min, 31 s
Przebyta odległość	2 574 950 km
Liczba okrążeń Ziemi	59
	Program Gemini
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gemini 12 – dziesiąty, a zarazem ostatni, załogowy lot kosmiczny w ramach programu Gemini. Ze względu na problemy, które wystąpiły w kilku poprzednich misjach, skoncentrowano się na EVA. Astronauci obserwowali zaćmienie Słońca nad południową Afryką^[2]. Była to jedyna misja, podczas której odbyły się aż trzy wyjścia w otwartą przestrzeń kosmiczną^[1]. Składała się z dwóch części, załogowego statku Gemini i bezzałogowego Gemini Target, który został wystrzelony 1,5 h później^[2].

Załoga

Załoga podstawowa

Jim Lovell (2) – dowódca
Edwin Aldrin (1) – pilot

Załoga rezerwowa

Gordon Cooper (3) – dowódca
Eugene Cernan (2) – pilot

CapCom

Dokowanie

dokowanie: 12 listopada 1966 – 01:06:00 UTC
separacja: 13 listopada 1966 – 20:18:00 UTC

Spacery kosmiczne

Po zakończeniu wcześniejszych misji Gemini, NASA w dalszym ciągu nie posiadała dopracowanej techniki wykonywania spacerów kosmicznych. W celu udoskonalenia procedur dotyczących pracy poza statkiem kosmicznym, Buzz Aldrin został poddany treningowi symulującemu spacer kosmiczny. W skafandrze został umieszczony w basenie, gdzie mógł pływać niczym w stanie nieważkości. Gemini 12 został wyposażony w zewnętrzne barierki i uchwyty, które pomogły pozostać astronaucie w żądanym miejscu^[3].

Aldrin – EVA 1 – (stand up)
- początek: 12 listopada 1966, 16:15:00 UTC
- koniec: 12 listopada 1966, 18:44:00 UTC
- czas trwania: 2 godziny 29 minut
Aldrin – EVA 2
- początek: 13 listopada 1966, 15:34:00 UTC
- koniec: 13 listopada 1966, 17:40:00 UTC
- czas trwania: 2 godziny 6 minut
Aldrin – EVA 3 (stand up)
- początek: 14 listopada 1966, 14:52:00 UTC
- koniec: 14 listopada 1966, 15:47:00 UTC
- czas trwania: 55 minut

Cele misji

Celem ostatniej misji programu Gemini było udowodnienie, iż astronauci mogą łatwo i efektywnie pracować poza pokładem statku. W tym celu na zewnątrz kapsuły zostały dodane nowe ulepszone zaczepy oraz wprowadzono trening w środowisku podwodnym, które miało symulować warunki nieważkości. Trening ten jest wykorzystywany do dziś. Ponad dwugodzinny spacer kosmiczny Aldrina, podczas którego fotografował gwiazdy, zdemontował zamontowany na zewnątrz statku element służący do badania mikrometeorytów i wykonywał inne czynności, ostatecznie udowodnił wykonalność spacerów kosmicznych. Dwa kolejne EVA poszły łatwo, jak również zbliżenie i dokowanie do pojazdu-celu GATV 12 (które z powodu awarii radaru zbliżeniowego musiało zostać przeprowadzone częściowo ręcznie). Podniesienie orbity nie powiodło się z powodu awarii silników pojazdu-celu.

Start

Lot Gemini 12 rozpoczął się 11 listopada 1966 roku o godzinie 20:46:33 UTC. Półtorej godziny wcześniej, o 19:07:58,588 UTC), wystartował bezzałogowy moduł Gemini Agenta Test Vehicle (GATV 5001)^[1], stanowiący cel dokowania dla statku załogowego^[2]^[4].

Przebieg misji

Astronauci wykonali 59 okrążeń Ziemi w ciągu ponad 94 godzin. Perygeum orbity znajdowało się na wysokości 161 km (po zmianie orbity 296 km), apogeum 281 km (po zmianie orbity 296 km)^[5].

Po czterech godzinach od startu Lovell i Aldrin połączyli się z GATV. Po kilku godzinach uruchomili jej silnik, przenosząc się na wyższą orbitę. Użyto do tego zapasowego systemu napędowego GATV, gdyż w trakcie startu odnotowano chwilowy, ale znaczny (30 psi) skok ciśnienia w głównej komorze spalania.

Następnie wykonano dwa manewry silnikami GATV, aby móc obserwować 12 listopada ok. godz. 13:20 UTC całkowite zaćmienie Słońca nad Ameryką Południową^[2].

Pierwszy dzień misji zakończyła EVA, podczas której Aldrin przez 2 godziny i 29 minut stał w otwartym włazie kapsuły. W czasie gdy statki znajdowały się na oświetlonej części orbity, astronauta zainstalował poręcz łączącą Gemini i Agenę, która miała mu ułatwić późniejsze prace w przestrzeni kosmicznej. Pozostawał połączony ze statkiem nylonową liną oraz łączami systemu podtrzymywania życia, komunikacyjnego i elektrycznego^[1].

Drugiego dnia, posługując się silnikiem Ageny, astronauci obniżyli orbitę. Aldrin wykonał kolejny spacer kosmiczny, trwający 2 godziny i 6 minut. Tym razem wyszedł na zewnątrz kapsuły, ale cały czas pozostawał podłączony do systemów statku. Jednym z jego zadań było (podobnie jak podczas misji Gemini 11) połączenie statków Gemini i Agena liną, tak by mogły wirować wokół wspólnego środka masy. Następnie astronauta testował metody poruszania się w stanie nieważkości, sprawdzając, w jakim stopniu zainstalowana wcześniej poręcz oraz zaczepy na nogi ułatwiają mu ruch.

Kolejny spacer kosmiczny Aldrina nastąpił trzeciego dnia misji, jednak tym razem astronauta przez cały czas (55 minut) pozostawał w otwartym włazie kapsuły. Jego głównym zadaniem było robienie zdjęć oraz pozbycie się zbędnego wyposażenia, używanego podczas poprzednich wyjść w otwartą przestrzeń kosmiczną. W ciągu trzech spacerów Aldrin spędził poza statkiem w sumie 5,5 godziny, co oznaczało znaczny postęp w stosunku do wszystkich wcześniejszych misji^[1].

Wodowanie

Misja zakończyła się kontrolowanym przez komputer pokładowy, idealnym wejściem w atmosferę Ziemi, co stanowiło bardzo udane zakończenie programu. Gemini 12 wodował na Atlantyku 15 listopada 1966 roku o godzinie 19:21:04 UTC w odległości 4,8 km od zaplanowanego miejsca^[1].

Podsumowanie

Doświadczenia zebrane w czasie dotychczasowych lotów pozwoliły na przygotowanie misji w sposób wyjątkowo staranny. Działalność astronauty na zewnątrz pojazdu zakończyła się pełnym sukcesem. Aldrin dysponował dużymi ułatwieniami. Korzystał z licznych zaczepów, uchwytów i stopni zamontowanych na zewnątrz pojazdu. Niezależnie od tego wykonywał wszystko czynności bardzo wolno. Dzięki temu nie odczuwał zmęczenia. Połączenie pojazdów wykonał bez żadnych trudności^[6].

Insygnia misji

Kolory loga misji są nawiązaniem do daty misji, która odbyła się w okresie Halloween. Rzymskie cyfry XII są umieszczone w miejscu, w którym znajdowałyby się na tarczy zegara – to symbol tego, iż misja Gemini 12 była ostatnią misją w programie. Żółty łuk po lewej symbolizuje Księżyc – cel programu Apollo, następcy Gemini^[7].

Lokalizacja statku

Po siedmiu latach spędzonych w muzeum transportu i technologii w Auckland w Nowej Zelandii, kapsuła powróciła do Stanów Zjednoczonych. Aktualnie jest na wystawie w Adler Planetarium w Chicago.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Steve Whitfield: Gemini. Historia podboju Kosmosu. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2012, s. 39-41. ISBN 978-83-7648-761-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Gemini 12 Target. NASA. (ang.).
↑ T. A. Heppenheimwr: P. Warszawa: Wydawnictwo Amber Sp. z o.o., 1997, s. 263. ISBN 83-7169-852-6.
↑ Inne informacje o GATV-5001L 02565, Agena Target Vehicle 12; masa własna 1830 kg; masa całk. 3228 kg.
↑ Edmund Staniewski, R Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957– 1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 175-182.
↑ Olgierd Wołczek. Po Merkurym były Bliźnięta. „Astronautyka”. 1 (34), s. 3-12. Polskie Towarzystwo Astronautyczne. (pol.).
↑ Eugene Dorr: Gemini 12. Spaceflight Mission Patches. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).

Bibliografia

On The Shoulders of Titans: A History of Project Gemini. NASA. (ang.).
Gemini 12. NASA. (ang.).

Linki zewnętrzne

Gemini 12 Mission Report (PDF) January 1967 (ang.)

[gemini-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Steve Whitfield: Gemini. Historia podboju Kosmosu. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2012, s. 39-41. ISBN 978-83-7648-761-8.

[NSSDC2-2] Gemini 12 Target. NASA. (ang.).

[tah-3] T. A. Heppenheimwr: P. Warszawa: Wydawnictwo Amber Sp. z o.o., 1997, s. 263. ISBN 83-7169-852-6.

[GATV-4] Inne informacje o GATV-5001L 02565, Agena Target Vehicle 12; masa własna 1830 kg; masa całk. 3228 kg.

[lat-5] Edmund Staniewski, R Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957– 1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 175-182.

[astronautyka-6] Olgierd Wołczek. Po Merkurym były Bliźnięta. „Astronautyka”. 1 (34), s. 3-12. Polskie Towarzystwo Astronautyczne. (pol.).

[7] Eugene Dorr: Gemini 12. Spaceflight Mission Patches. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]