Godzilla
| Postać z Godzilla | |
.jpg) Promocyjne zdjęcie Godzilli z filmu Godzilla z 1954 | |
| Pierwsze wystąpienie | |
|---|---|
| Ostatnie wystąpienie | |
| Twórca | |
| Grany przez |
Era Shōwa:
Haruo Nakajima, |
| Dubbing | |
| Dane biograficzne | |
| Pochodzenie | |
| Płeć |
Samiec |
| Rodzina |
Minya (syn) |
| Inne informacje | |
| Wzrost |
28–300 metrów |
| Masa |
500-100000 ton |
Godzilla (jap. ゴジラ Gojira) – fikcyjny gigantyczny potwór kaijū z serii filmów o tej samej nazwie. Po raz pierwszy pojawił się w filmie Godzilla z 1954. Prawa do niego posiada wytwórnia Tōhō. Jest jedną z najpopularniejszych ikon japońskiej popkultury. W zależności od medium jest kreowany na zagrożenie dla ludzkości albo jej obrońcę. Jego przeciwnikami często są inne gigantyczne potwory, czasem zsyłane na Ziemię przez kosmitów.
Projekt i tworzenie
[edytuj | edytuj kod]Geneza
[edytuj | edytuj kod]_Teiz%C3%B4_Toshimitsu_final_design.jpg){kind=spacer}
Godzilla powstał na potrzeby filmu Godzilla z 1954, wyprodukowanego przez wytwórnię Tōhō. Potwór miał być metaforą broni jądrowej i tak jak ona miał być nie do powstrzymania oraz niszczyć wszystko na swojej drodze. Reżyser filmu Ishirō Honda osobiście widział zniszczenia w Hiroszimie, spowodowane zrzuceniem bomby atomowej i chciał je wiernie odwzorować w filmie. Jednym z powodów posłużenia się metaforą był fakt, że broń jądrowa była w Japonii tematem tabu, do czego przyczyniła się zniesiona dopiero dwa lata wcześniej cenzura[10]. Film Godzilla był także inspirowany amerykańskim filmem Bestia z głębokości 20 000 sążni z 1953, w którym dinozaur Rhedosaurus w stanie hibernacji zostaje przebudzony wskutek testów broni jądrowej i atakuje Nowy Jork[11].
Między kwietniem a majem 1954 powstały różne projekty postaci. Początkowo Tomoyuki Tanaka nie chciał, aby potwór przypominał jaszczurkę, ponieważ nie chciał zapożyczać zbyt wiele od filmu Bestia z głębokości 20 000 sążni. Poważnie rozważano pomysł, by potwór przypominał połączenie goryla i wieloryba. Także jego imię, Gojira (jap. ゴジラ Gojira), powstało z połączenia słów goryl (jap. ゴリラ gorira) i wieloryb (jap. 鯨 kujira). Wczesne szkice przedstawiają Gojirę jako stworzenie z głową przypominającą grzyb, co miało nawiązywać do grzyba atomowego. Pracujący przy produkcji specjalista od efektów specjalnych Eiji Tsuburaya proponował, aby stwór był ogromną ośmiornicą, nawiązując przy tym do historii, którą Tsuburaya napisał w odpowiedzi na film o King Kongu. Z powodu braku porozumienia w sprawie wyglądu, Tanaka postanowił, że potwór będzie jednak przypominał dinozaura[11]. Postanowiono przy tym, że będzie pokryty łuską, która wyglądem miała przypominać blizny, które miały ofiary ataków atomowych na Hiroszimę i Nagasaki w 1945[11][10].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Godzilla miał różne cechy wyglądu i charakteru w zależności od źródła (filmu, serialu, komiksu itp.). Utrwaliły się jednak pewne elementy, które najczęściej pojawiają się w różnych wersjach[12].
Najczęściej Godzilla jest przedstawiany jako ogromna i agresywna jaszczurka morska, pochodząca z czasów prehistorycznych i przebudzona wskutek promieniowania radioaktywnego[12]. Jest stworzeniem podobnym do dinozaura[11], będącego kombinacją tyranozaura, iguanodona, stegozaura i aligatora[13]. Jest pokryty czarną lub szarą łuską. Stoi i przemieszcza się na dwóch tylnych nogach oraz ma długi gruby segmentowany ogon[14].
W filmie Godzilla kontra Król Ghidorah (1991) zostaje wyjaśnione, że Godzilla jest dinozaurem z gatunku Godzillasaurus, zmutowanym wskutek promieniowania radioaktywnego[15]. W Godzilla kontra Mechagodzilla II (1993) ludzie odkrywają, że Godzilla ma drugi mózg u nasady ogona.
Jego płeć zazwyczaj jest niesprecyzowana w japońskich produkcjach[14], jednak w przekładach na język angielski i polski oraz w amerykańskich produkcjach Godzilla zwykle utożsamiany jest z rodzajem męskim[14][16]. Także w niektórych japońskich mediach Godzilla jest ukazany jako płci męskiej[17]. Przez lata w polskich przekładach Godzilla był tłumaczony jako płci żeńskiej, w związku wyrazami kończącymi się a przypisywanymi rodzaju żeńskiego. Jednakowo w recenzji Godzilli na łamach „Filmu” z 24 listopada 1957 roku Godzilla był określany jako płci męskiej[18][19].
Umiejętności
[edytuj | edytuj kod]Godzilla wykazuje się dużą siłą fizyczną i niewrażliwością na konwencjonalną broń wojskową[14].
Jedną z jego charakterystycznych umiejętności jest zabójczy wydech z paszczy. W pierwszym filmie z 1954 są to żrące opary. W latach 60. XX wieku Godzilla zaczął strzelać z ust niebieskim promieniem, który poprzedza pojawienie się migoczącego światła w ustach potwora. W niektórych amerykańskich produkcjach, zamiast promienia lub żaru, Godzilla zionie ogniem[15]. W filmie Godzilla kontra Hedora (1971) Godzilla wykorzystuje tę właściwość, aby unosić się w powietrzu i latać.
W filmie Ghidorah – Trójgłowy potwór z 1964 Godzilla i inne potwory po raz pierwszy wykazały zdolność porozumiewania się ze sobą, a nawet prowadzenia dialogów. W Godzilla kontra Gigan z 1972 Godzilla i Anguirus porozumiewają się, posługując się ludzką mową.
Film Shin Gojira z 2016 przedstawia Godzillę jako potwora, który na początku jest jasno ubarwionym, olbrzymim potworem morskim bez ramion. W trakcie filmu przechodzi metamorfozę i zdobywa umiejętności, których nie posiadała wcześniej żadna inna wersja tej postaci. Ma dodatkową paszczę na ogonie oraz potrafi dmuchać czarnym dymem i strzelać niszczycielskim promieniem z pysków oraz kolców. Zanim został pokonany, na jego ogonie zaczęły się tworzyć człekopodobne organizmy.
Głos
[edytuj | edytuj kod]Godzilla ma bardzo charakterystyczny i rozpoznawalny ryk. W produkcji pierwszego filmu z jego udziałem próbowano wykorzystać do jego stworzenia odgłosy różnych zwierząt. Efekty nie były jednak zadowalające. Dopiero kompozytor muzyki do filmu, Akira Ifukube, wpadł na pomysł, aby użyć instrumentu muzycznego. Ostateczny ryk został stworzony przez pocieranie strun kontrabasu skórzaną rękawicą, pokrytą żywicą ze smoły sosnowej[20]. Ten dźwięk był wykorzystywany w kolejnych filmach, czasem ze zmienioną częstotliwością, prędkością lub wzbogacony o odgłosy zwierząt, nagrane w ogrodzie zoologicznym[21]. Sposób, w jaki został oryginalnie nagrany starano się zachować w tajemnicy przez wiele lat[20].
Wymiary
[edytuj | edytuj kod]| Okres | Wzrost (m) | Długość ogona (m) | Masa (tys. t) |
|---|---|---|---|
| 1954–1975 | 50[22] | 65[23] | 20[22] |
| 1978 | 122[24] | nieznana | 0,6[24] |
| 1984–1989 | 80[22] | 108[25] | 50[22] |
| 1991–1995 | 100[22] | 140[26] | 60[22] |
| 1998 | 60[27][28] | 78[29] | 0,5[30] |
| 1999–2000 | 55[31][32] | 78[31][32] | 25[31][32] |
| 2001 | 60[33] | 85[33] | 30[33] |
| 2002–2003 | 55[34] | 78[34] | 25[34] |
| 2004 | 100[35] | 100[35] | 55[35] |
| 2014 | 108[36] | 167,74[37] | 90[37] |
| 2016 | 28-118,5[38] | nieznana | ?-92[36][39] |
| 2017–2018 | 50-300[40] | nieznana | 10-100[41] |
| 2019 | 119,8[12] | 177,4[12] | 99,634[12] |
Wystąpienia
[edytuj | edytuj kod]
Odbiór
[edytuj | edytuj kod]
Godzilla jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych międzynarodowo ikon japońskiej kultury popularnej. Filmy o Godzilli ukształtowały w kulturze archetyp kaijū, czyli niebezpiecznego gigantycznego potwora o tajemniczym pochodzeniu. Postać Godzilli zainspirowała cały gatunek filmów kaijū oraz inne filmy o potworach dewastujących miasto, takie jak Projekt: Monster z 2008 i Pacific Rim z 2013[14].
Fenomen Godzilli sprawił, że do slangu w języku angielskim wszedł przyrostek -zilla, który jest używany do podkreślania dużych rozmiarów, niszczycielskiej siły lub podobieństwa do potwora[14].
Godzilla ma swój pomnik w Tokio, obok budynku TOHO Cinemas Chanter, na placu Hibiya Godzilla Square, nazwanym tak na cześć potwora, w dzielnicy Chiyoda. Pierwotnie został postawiony w 1995, ale zamieniony w 2018 na Godzillę w postaci z filmu Shin Godzilla[42].
W 2014 Godzilla otrzymał gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles[43].
Na cześć Godzilli zostały nazwane oprogramowania Bugzilla i JIRA[44]. W 2018 NASA nazwało jeden z gwiazdozbiorów imieniem Godzilli[45].
Powstały także utwory muzyczne nazwane na cześć Godzilli: Godzilla autorstwa Blue Öyster Cult z 1977[46], Godzilla! autorstwa The Creatures z 2003[47] i Godzilla Keshy z 2017[48]. W 1996 we Francji sformował się zespół muzyczny Gojira[49], a w 2003 raper Yukmoutha wydał album muzyczny o nazwie Godzilla[50].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 手塚勝巳. 東宝オフィシャルサイト. [dostęp 2019-07-15]. (jap.).
- ↑ a b Godzilla (1954). IMDb. [dostęp 2019-07-15]. (ang.).
- ↑ a b Syn Godzilli. Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ Godzilla kontra Megalon (1973). IMDb. [dostęp 2019-06-22]. (ang.).
- ↑ Godzilla kontra Mechagodzilla. Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ Powrót Mechagodzilli. Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ Godzilla (1984). Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ Powrót Godzilli. Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ Godzilla, Mothra i król Gidorah atakują. Filmweb. [dostęp 2019-06-22]. (pol.).
- ↑ a b Nathaniel Lee, The true story you probably don’t know behind ‘Godzilla’ came from the devastation after Hiroshima and Nagasaki bombings [online], Business Insider, 3 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ a b c d Brian Cronin, Movie Legends Revealed. Was Godzilla Originally Going to Be a Giant Octopus? [online], CBR, 21 maja 2014 [dostęp 2019-06-20] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter Bradshaw, Godzilla, „The Guardian”, 14 października 2005, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-06-20] (ang.).
- ↑ Mike Snider: Godzilla arouses atomic terror. USA Today, 29 sierpnia 2006. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Godzilla, [w:] Salvador Jimenez Murguía, The Encyclopedia of Japanese Horror Films, Rowman & Littlefield, 29 lipca 2016, s. 91–100, ISBN 978-1-4422-6167-9 [dostęp 2019-06-24] (ang.).
- ↑ a b Jason F.C. Clarke, 9 Misconceptions People Have About Godzilla [online], Topless Robot, 3 lutego 2012 [dostęp 2019-06-23] (ang.).
- ↑ Piotr Sarota, Godzilla, czyli od niszczyciela do bohatera. Era Showa (1954 – 1975) [online], Japonia-Online, 1 czerwca 2018 [dostęp 2019-06-23] (pol.).
- ↑ Nicholas Driscoll: The Many Loves of Godzilla: An Exploration and Ranking of Godzilla’s Sundry Significant Others. Toho Kingdom, 2015-02-14. [dostęp 2021-04-02].
- ↑ Jan Łęczyca. Fantastyka aktualna. „Film”. 47, s. 5, 1957-11-24. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
- ↑ Janusz Skwara. Godzilla nokautuje Ghidoraha. „Film”. 44, s. 5, 1970-11-01. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
- ↑ a b What’s In A Roar? Crafting Godzilla’s Iconic Sound [online], NPR.org [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Condé Nast, Here’s How Godzilla Got That Iconic Roar [online], GQ [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f J.D. Lees, Marc Cerasini: The Official Godzilla Compendium: A 40 Year Retrospective. Random House Books, marzec 1998, s. 12; 17; 124–125, seria: Official Godzilla. ISBN 0-679-88822-5. (ang.).
- ↑ Tomoyuki Tanaka: 決定版ゴジラ入門. Wyd. 4. Shogakukan, 1996, s. 16–19. ISBN 4-09-220142-7. OCLC 674103831. (jap.).
- ↑ a b ゴジラ1954-1999超全集. Shogakukan, styczeń 2000, s. 184, 206. ISBN 4-09-101470-4. (jap.).
- ↑ シン・ゴジラWalker ［怪獣王新たなる伝説］. Kadokawa, 2016, s. 50. ISBN 978-4-04-895632-1. (jap.).
- ↑ Katsu Abe (red.): ゴジラVSスペースゴジラ超全集. Shogakukan, grudzień 1994, s. 11–13. ISBN 978-4-09-101444-3. (jap.).
- ↑ Kōhei Nomura: ゴジラ大辞典. Wyd. 2. Kosakura Publishing, grudzień 2014, s. 303. ISBN 978-4-7730-8725-3. (jap.).
- ↑ Godzilla [Distributed 1998] [online], Toho Kingdom [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Kimberly Weinberger, Dawn Margolis: The Official GODZILLA Movie Fact Book. Scholastic, czerwiec 1998, s. 10. ISBN 0-590-78627-X. (ang.).
- ↑ シン・ゴジラWalker ［怪獣王新たなる伝説］. Kadokawa, 2016, s. 81. ISBN 978-4-04-895632-1. (jap.).
- ↑ a b c ゴジラ２０００ ミレニアム 超全集. Shogakukan, styczeń 2000, s. 8. ISBN 4-09-101471-2. (jap.).
- ↑ a b c ゴジラ×メガギラス G消滅作戦 超全集. Shogakukan, styczeń 2001, s. 10. ISBN 4-09-101475-5. (jap.).
- ↑ a b c ゴジラ・モスラ・キングギドラ 大怪獣総攻撃超全集. Shogakukan, grudzień 2001, s. 10. ISBN 4-09-101481-X. OCLC 676266347. (jap.).
- ↑ a b c ゴジラ×モスラ×メカゴジラ 東京SOS 超全集. Shogakukan, styczeń 2004, s. 4. ISBN 4-09-101493-3. (jap.).
- ↑ a b c ゴジラファイナルウォーズ超全集. Wyd. 2. Shogakukan, marzec 2005, s. 10. ISBN 4-09-101471-2. (jap.).
- ↑ a b Kyle Anderson: How Tall Are All the Cinematic GODZILLAs?. Nerdist, 2016-08-03. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ a b Legendary Godzilla (2014) Feats and Stats Thread! – Godzilla 2014 Forum [online], Godzilla Movies [dostęp 2018-12-07].
- ↑ ゴジラの設定を入手しましたのでお知らせします！ [online], Fusetter, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2019-06-30] (jap.).
- ↑ Peter Ferrer: New Godzilla Movie Out In 2016; Shin-Gojira Poster And Trailer Released!. koreaportal, 2015-12-14. [dostęp 2017-04-22]. (ang.).
- ↑ Brad Miska, The Latest Godzilla is Three Times the Size of its Predecessors! [online], Bloody Disgusting!, 27 grudnia 2017 [dostęp 2019-06-30] (ang.).
- ↑ Bliss of Information: Godzilla Size & Weight Comparison (1954 – 2018). YouTube. [dostęp 2018-05-03]. (ang.).
- ↑ Brian Ashcraft, Tokyo Just Got A New Godzilla Statue [online], Kotaku [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ Godzilla awarded star on Walk of Fame, „The Japan Times Online”, 1 grudnia 2004, ISSN 0447-5763 [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ Matt Weinberger, One of the most successful business apps in the world is splitting into three [online], Business Insider, 6 października 2015 [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ Tom Wood: NASA Have Named A Constellation Of Stars After Godzilla. Lab Bible, 2018-10-18. [dostęp 2019-07-08]. (ang.).
- ↑ Godzilla – Blue Öyster Cult [online], AllMusic [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ CREATURES – full Official Chart History [online], Official Charts Company [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ Kesha – Rainbow [online], Discogs [dostęp 2019-07-08] (ang.).
- ↑ Encyclopaedia Metallum – Gojira. metal-archives.com. [dostęp 2009-07-29]. (ang.).
- ↑ Steve Juon, Rap-A-Lot 4 Life [online], rapreviews.com, 4 listopada 2003 [dostęp 2019-07-09] (ang.).