HMS Khartoum

HMS Khartoum (F45)

Historia
Stocznia	Swan Hunter & Wigham Richardson, Wallsend
Położenie stępki	27 października 1937
Wodowanie	6 lutego 1939
Royal Navy
Wejście do służby	6 listopada 1939
Los okrętu	zniszczony 23 czerwca 1940 na Morzu Czerwonym
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1760 t pełna: 2330 t
Długość	108,6 m
Szerokość	10,8 m
Zanurzenie	3,9 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 40 000 KM, 2 kotły parowe Admiralicji, 2 śruby
Prędkość	36 w
Zasięg	5500 mil morskich przy 15 w
Uzbrojenie
6 dział 120 mm (3xII), 4 działka 40 mm plot (1xIV), 8 wkm 12,7 mm plot (2xIV), 10 wt 533 mm (2xV), bg, 2 mbg
Załoga	218

HMS Khartoum – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, należący do typu K (J/K/N), w służbie Royal Navy w latach 1939–1940. Nosił znak taktyczny F45. Zniszczony przez pożar na Morzu Czerwonym 23 czerwca 1940.

Budowa

Budowę okrętu zamówiono w marcu 1937 w ramach programu z 1937 roku. Stępkę pod jego budowę położono 27 października 1937 w stoczni Swan Hunter & Wigham Richardson w Wallsend, kadłub wodowano 6 lutego 1939. Okręt wszedł do służby w Royal Navy 6 listopada 1939 pod nazwą „Khartoum” od miasta Chartum, związanego z brytyjskimi wojnami kolonialnymi. W tej samej stoczni budowano też równocześnie niszczyciel HMS „Janus” identycznego typu J.

Służba

Morze Północne 1939–1940

„Khartoum” wszedł do służby brytyjskiej niedługo po wybuchu II wojny światowej i 1 grudnia 1939 dołączył do 5 Flotylli Niszczycieli dowodzonej przez kmdra Louisa Mountbattena grupującej okręty typu K i wchodzącej w skład Floty Metropolii (Home Fleet), bazującej początkowo w Scapa Flow. Przez pierwsze miesiące wojny niszczyciele flotylli przeważnie eskortowały główne siły floty i konwoje przybrzeżne. 19 grudnia „Khartoum” był atakowany niecelnie torpedą przez okręt podwodny i kontratakował go bombami głębinowymi, także nieskuteczne. Jeszcze kilka razy w toku wojny atakował okręty podwodne, również bez skutków. 1 lutego 1940 wraz z patrolowcem „Viking Deeps” uratował 13 rozbitków ze szwedzkiego statku „Fram” zatopionego przez niemiecki okręt podwodny U-13. Pod koniec lutego „Khartoum” odniósł niewielkie uszkodzenia na skutek sztormu i od marca do maja 1940 był remontowany w Falmouth.

Morze Czerwone 1940

14 maja 1940 „Khartoum” z grupą niszczycieli (m.in. „Kandahar”, „Kimberley” i „Kingston” z 5. Flotylli) został przeniesiony do Floty Śródziemnomorskiej, docierając 24 maja do Suezu. Z tymi niszczycielami utworzył 28. Dywizjon Niszczycieli, pełniący zadania eskortowe na Morzu Czerwonym. 11 czerwca patrolował u wybrzeży Somali Włoskiego z HMS „Kingston” i krążownikiem HMAS „Hobart”, lecz bez kontaktu z jednostkami nieprzyjaciela.

23 czerwca rano „Khartoum” wziął udział w pojedynku na powierzchni z włoskim okrętem podwodnym „Torricelli” (typu Brin) w cieśninie Bab al-Mandab, wraz z niszczycielami HMS „Kandahar”, „Kingston” i slupem „Shoreham”, zakończonego zatopieniem „Torricellego” o 6:24. Po walce „Khartoum” patrolował ten rejon, lecz ok. godziny 11.50 wybuchł na nim pożar, spowodowany samoczynnym wybuchem zbiornika powietrza jednej z torped. Część publikacji, w ślad za propagandą włoską, podaje mało prawdopodobną wersję, że pożar został spowodowany ostrzelaniem przez okręt podwodny „Torricelli”, którego ostrzał był jednak niecelny i miał miejsce kilka godzin wcześniej. O 12.45 na niszczycielu wybuchła rufowa komora amunicyjna. Nie mogąc opanować pożaru, dowódca okrętu skierował jednostkę na brzeg koło Perim, w rejonie pozycji 12°38′N 43°24′E. Zginął tylko jeden członek załogi, trzech zostało rannych. Okręt został następnie uznany za nienadający się do remontu i skreślony z listy floty. Był pierwszym straconym okrętem typów J/K/N.

Dowódcy:

• listopad 1939 – czerwiec 1940: Cmdr (kmdr por.) D.T. Dowler

Dane techniczne

Szczegóły w artykule Niszczyciele typu J/K/N

Uzbrojenie

• 6 dział 120 mm QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)
  • długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15 520 m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg
• 4 automatyczne armaty przeciwlotnicze 40 mm Vickers Mk VIII („pom-pom”) poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
• 8 wkm plot Vickers Mk III 12,7 mm (2xIV)
• 10 wyrzutni torpedowych 533 mm w dwóch aparatach torpedowych PR Mk II (2xV), 10 torped Mk IX
• 1 zrzutnia na 6 bomb i 2 miotacze bomb głębinowych (20 bomb głębinowych)

Wyposażenie

• hydrolokator Asdic
• system kierowania ogniem artylerii: dalocelownik (DCT) i główny dalmierz (na nadbudówce dziobowej)

Bibliografia

• A. Daszjan, Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Wielikobritanii. Czast 1, Morskaja Kollekcja 4/2003,
• Naval-history.net