Hnyłopjat´

Hnyłopjat´
	; Hnyłopjat´ w Szwajkiwce
Kontynent	Europa
Państwo	Ukraina
Lokalizacja	obwód winnicki, obwód żytomierski
	Rzeka
Długość	99 km
Spadek	1,1 m/km
Powierzchnia zlewni	1312 km²
	Źródło
Współrzędne	49°38′31″N 28°42′30″E/49,641944 28,708333
	Ujście
Recypient	Teterew
Miejsce	okolice wsi Teteriwka koło Żytomierza
Współrzędne	50°13′39″N 28°35′12″E/50,227500 28,586667
	Położenie na mapie Ukrainy źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hnyłopjat´ (ukr. Гнилоп'ять) – rzeka na Ukrainie, w obwodach winnickim i żytomierskim, prawy dopływ Teterewa (dorzecze Dniepru). Ma 99 km długości, a jej dorzecze zajmuje powierzchnię 1312 km². Źródła znajdują się nieopodal Koziatyna. W górnym biegu rzeka płynie zabagnioną doliną o szerokości do 3 km i głębokości do 30 m. Koryto jest kręte i ma do 20 m szerokości. Maksymalna głębokość rzeki to 1,5 m. Spadek rzeki wynosi 1,1 m/km. Hnyłopjat´ zasilana jest przeważnie wodami pochodzącymi z topnienia śniegów. Zamarza w okresie od początku grudnia do połowy marca. Na rzece występują sztuczne zbiorniki, a jej wody wykorzystywane są do celów gospodarczych i technicznych, a także do nawadniania. Przepływa przez miasto Berdyczów^[1].

Nazwa rzeki jest złożona z dwu członów: гнил- (hnył-) oraz -п'ят (-pjat). Pierwszy odnosi się do przymiotnika гнилий (hnyłyj od psł. *gnilъ(jь)), czyli ‘gniły’, a w odniesieniu do wody lub zbiornika ‘zastały, zatęchły, nieświeży’. Drugi człon powiązany jest z rzeczownikiem пята (piata, por. srus. пята езовая, pjata ezovaja ‘ziemia’, prawdopodobnie refleks pie. *pet- ‘rozciągać się, rozszerzać się’) w znaczeniu ‘miejsce, w którym przebiegały granice trzech ziem’ lub ‘granica’. Apostrof (twarda wymowa wargowego [p]) i znak miękki na końcu, nadający nazwie rodzaj żeński, pojawiły się później, prawdopodobnie przez skojarzenie z liczebnikiem п'ять (pjat´ ‘pięć’) lub wyrazem pospolitym п'ята (pjata ‘pięta’)^[2]. W języku polskim nazwa występuje w wielu formach, m.in.: Hnyłopiat, Hniłopiat, Gniłopiat, Hnyłopiata, Hniłopiata, Gniłopiata, Hniłopiać, Gniłopiać.

Przypisy

↑ Географічна енциклопедія України : в трьох томах. Редкол.: О. М. Марунич (відп. ред.) та ін.. T. 1: А–Ж. Київ: «Українська Радянська Енциклопедія» ім. М. П. Бажана, 1989, s. 278-279. ISBN 5-88500-005-0.
↑ Лучик В.В.: Етимологічний словник топонімів України. Київ: Академія, 2014, s. 155. ISBN 978-966-580-454-3.

Linki zewnętrzne

Hnyłopiat, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 84 .

[geu-1] Географічна енциклопедія України : в трьох томах. Редкол.: О. М. Марунич (відп. ред.) та ін.. T. 1: А–Ж. Київ: «Українська Радянська Енциклопедія» ім. М. П. Бажана, 1989, s. 278-279. ISBN 5-88500-005-0.

[estu-2] Лучик В.В.: Етимологічний словник топонімів України. Київ: Академія, 2014, s. 155. ISBN 978-966-580-454-3.

[1]

[2]