Iljas Churi
Data i miejsce urodzenia |
12 lipca 1948 |
---|---|
Data śmierci |
15 września 2024 |
Język |
arabski |
Dziedzina sztuki |
literatura |
Iljas Churi (ar. إلياس خوري Ilyās H̱ūrī, ur. 12 lipca 1948 w Bejrucie[1], zm. 15 września 2024[2]) – libański prozaik, krytyk literacki, publicysta i intelektualista tworzący w języku arabskim. Autor kilkunastu powieści, z których część została przetłumaczona na języki obce. W latach 2003–2009 był redaktorem „Al-Mulhak as-Sakafi”, tygodniowego dodatku kulturalnego do libańskiego dziennika „An-Nahar”.
Wychował się w rodzinie chrześcijańskiej w bejruckiej dzielnicy Al-Aszrafijja, jednak wcześnie zbuntował się przeciw temu środowisku[3]. W latach 70. pracował dla bejruckich instytucji Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Uczestniczył w zakładaniu palestyńskiego pisma „Al-Karmal” (1981) przez Mahmuda Darwisza[4]. Brał czynny udział w libańskiej wojnie domowej (1975-1990), co odzwierciedliło się m.in. w quasiautobiograficznej powieści Al-Dżabal al-Saghir ['Mała Góra'] z 1977 r. oraz artykułach prasowych.
Pisarstwo Iljasa Churiego jest ściśle związane z Bejrutem, zwłaszcza w okresie libańskiej wojny domowej. W powieści Al-Wudżuh al-bajda ['Białe twarze'] symbolizują ją pobladłe cienie ludzi, a w Rihlat Ghandi as-Saghir ['Podróż Małego Ghandiego'] czarne wojskowe buty wroga[3]. Bohaterem powieści Jalu ['Jalo'] z 2002 r. jest młody Asyryjczyk wychowany w kulturze przemocy, który mając za sobą bolesne doświadczenia jako bojownik chrześcijańskich Sił Libańskich, nie potrafi się odnaleźć w powojennej rzeczywistości Libanu. Inna ważna powieść Churiego, Bab asz-Szams ['Brama Słońca'] z 1998, zekranizowana przez egipskiego reżysera Jusriego Nasr Allaha, osnuta jest na kanwie wydarzeń konfliktu palestyńsko-izraelskiego; jej ramą są opowieści snute w szpitalu w Szatili (Bejrut) przez Chalila Junusowi, znajdującemu się w śpiączce przywódcy palestyńskiego ruchu oporu.
Powieści
[edytuj | edytuj kod]- An ilakat ad-da'ira (1975)
- Al-Dżabal as-Saghir (1977) ['Mała Góra']
- Abwab al-madina (1981) ['Bramy miasta']
- Al-Wudżuh al-bajda (1981) ['Białe twarze']
- Rihlat Ghandi as-saghir (1989) ['Podróż Małego Gandhiego']. Fragmenty w przekładzie polskim, "Literatura na Świecie", 11-12/2016 (544-545), str. 193-223, tłum. Marcin Michalski.
- Mamlakat al-ghuraba (1993) ['Królestwo obcych']
- Madżma al-asrar (1994) ['Skarbnica tajemnic']
- Bab asz-Szams (1998) ['Brama Słońca']
- Ra'ihat as-sabun (2000) ['Zapach mydła']
- Jalu (2002) ['Jalo']. Przekład polski: Jalo [2014], Wydawnictwo Karakter, tłum. Marcin Michalski.
- Ka-annaha na'ima (2007) ['Jak gdyby spała']
- Sinalkol (2012) ['Sinalcol']
- Aulad al-ghitu. Ismi Adam ['Dzieci getta. Mam na imię Adam'] (2016). Przekład polski: Dzieci getta. Mam na imię Adam (2021), Wydawnictwo Karakter, tłum. Hanna Jankowska.
Opowiadania
[edytuj | edytuj kod]- Al-Mubtada wa-al-chabar (1984) ['Podmiot i orzeczenie']
Teksty krytyczne
[edytuj | edytuj kod]- Tadżribat al-bahs an ufuk (1974)
- Dirasat fi nakd asz-szir (1979) ['Studia z krytyki poezji']
- Az-Zakira al-mafkuda (1982) ['Utracona pamięć']
- Zaman al-ihtilal (1985) ['Czas okupacji']
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Elias Khoury [online], Riyadh Review of Books [dostęp 2024-09-15] (ang.).
- ↑ Leading Lebanese novelist Elias Khoury dies at 76 [online], AP News, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-15] (ang.).
- ↑ a b Amyuni, M.T. „Khūrī, Ilyās [Elias Khoury] (1948– )”, w: The Routledge Encyclopedia of Arabic Literature, red. J.S. Meisami, P. Starkey, London-New York, Routledge, 2010, s. 447.
- ↑ „Elias Khoury: Myth and memory in the Middle East” http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/features/elias-khoury-myth-and-memory-in-the-middle-east-515728.html, 18.10.2005
- ISNI: 0000000108718904
- VIAF: 14792508
- LCCN: n84199873
- GND: 121091260
- LIBRIS: dbqsndbx2ml5xjw
- BnF: 12066240x
- SUDOC: 028928105
- SBN: LO1V205994
- NKC: xx0321866
- BNE: XX4579997
- NTA: 079076491
- BIBSYS: 4100107
- CiNii: DA12982819
- Open Library: OL2645309A
- PLWABN: 9810557924705606
- NUKAT: n2006093984
- J9U: 987007297310405171
- PTBNP: 1518870
- BLBNB: 000456779