Iwan Mykytenko

Iwan Mykytenko
Іван Кіндратович Микитенко
Data i miejsce urodzenia	6 września 1897 ; Równe
Data śmierci	4 października 1937
Narodowość	ukraińska
Dziedzina sztuki	Dramat
	Multimedia w Wikimedia Commons

Iwan Kindratowycz Mykytenko (ukr. Іван Кіндратович Микитенко; ur. 6 września 1897 r. we wsi Równe, zm. 4 października 1937 r.) – ukraiński pisarz, publicysta, dramatopisarz i działacz społeczny.

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopa, we wsi Równe (gubernia chersońska, obecnie obwód kirowohradzki). W 1911 r. rozpoczął naukę w szkole wojskowej w Chersoniu. W grudniu 1914 r. został wysłany na front jako pomoc medyczna. Po trzech latach wraca z frontu z powodu choroby. 1922 r. rozpoczyna naukę w Instytucie Medycznym Uniwersytetu w Odessie. Wtedy też pisze swoje pierwsze utwory, drukowane w lokalnych gazetach (wiersze, felietony, opowiadania, artykuły). Zostaje członkiem ugrupowania Potoky oktabrja i przewodniczącym filii Hart w Odessie. Pod koniec 1926 r. zostaje wysłany do Charkowa i tam w 1927 r. kończy studia na Uniwersytecie Medycznym, przez jakiś czas mieszkając w budynku pisarzy Słowo. W tym czasie bierze udział w przygotowaniach zjazdu pisarzy proletariackich. W 1932 r. zostaje członkiem organizacji pisarzy ZSRR. W 1929 r., będąc pod wrażeniem podróży do Niemiec, Polski i Czechosłowacji, pisze książkę Hołuby myru (1929, ros. tłum. 1930).

W czasie "wielkiego terroru" aresztowany przez NKWD i rozstrzelany w październiku 1937 r. Od tego czasu jego utwory nie były drukowane. Prawie wszystkie wydano ponownie dopiero po 1956 r.

Twórczość

W 1927r. pisze powieść Braty, a także sztuki teatralne. Największą sławę przyniosła mu sztuka Dyktatura (1929r.), poruszająca temat kolektywizacji wsi ukraińskiej. Szybko weszła do repertuaru teatrów ukraińskich i wielu teatrów ZSSR. Pierwszy utwór autobiograficzny Hawryjił Kyryczenko – szkoljar. W 1928 r. wychodzi zbiór opowiadań Wurkahany. Ostatnie lata poświęca głównie na pisanie sztuk teatralnych, pisze komedie: Solo na flejti (1933-36), Dni junosti (1935-36) oraz sztukę historyczną Marusja Szuraj (1934). Na podstawie jego utworów nakręcono filmy: Kinec’ Czyrwy-Kozyrja (Кінець Чирви-Козиря), Solo na flejti (Соло на флейті). Natomiast samemu Mykytence poświęcono filmy dokumentalne: Slowo pro pys’mennyka i hromadjanyna (Слово про письменника й громадянина, 1967), Iwan Mykytenko (Іван Микитенко, 1969).

Utwory

Opowiadania

Hordij, ukr. Гордій (1923)
Bil’szowyky, ukr. Більшовики (1923)
U werszyni, ukr. У вершині (1923)
Nunyk, ukr. Нуник (1923)
Etjudy czerwoni, ukr. Етюди червоні (1923)
Zbiór opowiadań Na sonjacznych honach, ukr. На сонячних гонах (1926)

Sztuki teatralne

Idu, ukr. Іду (1925)
Na rodjuczij zemli, ukr. На родючій землі (1925)
U borot’bi, ukr. У боротьбі (1926)
Dyktatura, ukr. Диктатура (1929)
Switit’ nam zori, ukr. Світіть нам, зорі (1930)
Wuhillja, ukr. Вугілля (1931)
Sprawa czesti, ukr. Справа честі (1931)
Diwczata naszoji krajiny, ukr. Дівчата нашої країни (1932)
Bastilija bożoji materi, ukr. Бастілія божої матерi (1933)
Solo na flejti, ukr. Соло на флейті (1933-36)
Dni junosti, ukr. Дні юності (1935–1936)
Marusja Szuraj, ukr. Маруся Шурай (1935)
Jak schodylo sonce, ukr. Як сходило сонце (1937)

Poematy

Wohni, ukr. Вогні

Powieści

Antonił ohon’, ukr. Антонів огонь
Braty, ukr. Брати (1927)
Hawryjił Kyryczenko – szkoljar, ukr. Гавриїл Кириченко – школяр
Wurkahany, ukr. Вуркагани (1928)
Ranok, ukr. Ранок (1933)

Bibliografia

Ю. Лавріненко, Розстріляне відродження: Антологія 1917–1933, Instytut Literacki, Paryż 1959.
Енциклопедія українознавства, ред. В. Кубійович, Видавництво Молоде Життя, Львів 1994, т. 4.