Jeżówka wąskolistna
Wygląd
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
jeżówka wąskolistna |
Nazwa systematyczna | |
Echinacea angustifolia DC. Prodr. (DC.) 5: 554. 1836 |
Jeżówka wąskolistna (Echinacea angustifolia DC.) – gatunek byliny, należący do rodziny astrowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej[3]. W Polsce jest uprawiana, niekiedy dziczeje (kenofit)[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- 60–100 cm wysokości; jeżówka wąskolistna jest byliną o wyprostowanej, wzniesionej łodydze, która w górnej części bywa rozgałęziona.
- Liście
- Górne liście łodygowe wąskie, bezogonkowe, siedzące, jedynie dolne liście mają krótkie ogonki.
- Kwiaty
- Kwiaty pojawiają się między majem i październikiem w pojedynczych koszyczkach szerokości do 7 cm. Czerwonawobrązowe kwiaty rurkowate wraz z łuskowatymi podkwiatkami tworzą na wypukłym dnie koszyczka wyraźny stożek. Szerokie, dość długie brzeżne kwiaty języczkowate barwy różowej odstają poziomo lub są lekko zwieszone ku dołowi. W Polsce kwitnie od lipca do października[4].
- Owoce
- Czterokanciaste owoce są zaopatrzone w wieniec z puchu kielichowego.
- Korzeń[5]
- Korzeń na szczycie ma do około 3 cm średnicy i wykazuje tylko nieliczne podstawy łodyg. Korzenie sąniezbyt liczne, walcowate lub lekko stożkowate, a czasami spiralnie skręcone. Zewnętrzna powierzchnia jest jasnobrunatna do żółtawobrunatnej. Przełam jest krótki, ciemnobrunatny o promienistej strukturze.
- Gatunki podobne
- Blisko spokrewniona jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) ma podobne kwiatostany, ale szersze liście.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Surowiec zielarski[5]
- Korzeń jeżówki wąskolistnej (Echinaceae angustifoliae radix) – wysuszone, całe lub rozdrobnione podziemne części rośliny o zawartości minimum 0,5% echinakozydu.
- Działanie
- Stosowano je do leczenia ran i obniżania gorączki. Dzisiaj w ziołolecznictwie wykorzystuje się przede wszystkim składnik czynny rośliny – echinacynę. Wzmacnia ona odporność organizmu przeciw infekcjom bakteryjnym i wirusowym, bywa używana w maściach i kroplach.
- Jest uprawiana w środkowej Europie do celów leczniczych i w ogrodach jako roślina ozdobna. Jeżówka wąskolistna i spokrewniona z nią jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) były znane już od dawna ludom indiańskim Ameryki Północnej jako rośliny lecznicze.
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Roślina odporna na mróz[6]. Wymaga stanowiska w pełnym słońcu i żyznej gleby. Wskazane jest ściółkowanie. Po przekwitnięciu kwiatostany obcina się. Rozmnaża się przez podział albo przez sadzonki. Źle znosi przesadzanie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wolfgang Hensel: Zioła. Warszawa: 2001. ISBN 83-88729-11-X.
Identyfikatory zewnętrzne:
- EoL: 467541
- Flora of North America: 242416463
- GBIF: 3150933
- identyfikator iNaturalist: 162167
- IPNI: 87143-2
- ITIS: 37276
- NCBI: 308558
- Plant Finder: 277183
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): gcc-140068
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:87143-2
- identyfikator Tropicos: 2700681
- USDA PLANTS: ECAN2
- CoL: 38FNL