Jezioro Białe (powiat międzyrzecki)
52°30′25″N 15°43′12″E/52,506944 15,720000
 Jezioro Białe widziane z powietrza | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
55,1 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
48,5-55,6 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
3925 m |
| Objętość |
3163,5 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III (2019) |
| Rzeki zasilające |
Męcinka (Struga Lubikowska) |
| Rzeki wypływające |
Męcinka (Struga Lubikowska) |
Położenie na mapie gminy Pszczew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
| 52°30′25″N 15°43′12″E/52,506944 15,720000
| |
Jezioro Białe – jezioro na Pojezierzu Poznańskim[1], w powiecie międzyrzeckim, w gminie Pszczew, położone na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego.
Położenie i opis
[edytuj | edytuj kod]Jezioro Białe położone jest we wschodniej części powiatu międzyrzeckiego, około 1 km na wschód od miejscowości Stołuń[2]. Otoczenie jeziora stanowią głównie lasy, jedynie od wschodu z jeziorem sąsiadują tereny rolnicze. Dno akwenu i linia brzegowa są słabo urozmaicone. Brzeg północny i zachodni opada wyraźnie łagodniej niż brzeg wschodni. Roślinność wynurzona zajmowała w 1996 roku 100% linii brzegowej zbiornika, wyjątek stanowiło kilka małych piaszczystych kąpielisk w jego północnej części. Nadmiar wód odprowadzany jest niewielkim ciekiem na północ poprzez jeziora Czarne oraz Lubikowskie, aż do Warty[3]. Jezioro oddzielone jest od sąsiedniego jeziora Stołuń wąskim pasem zieleni, na którym znajduje się wzgórze nazywane Górą Czarownic[4].
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]Jezioro pojawia się w źródłach już w 1428 roku – początkowo jako Białe, a następnie: Białe (1564), Weisser See (1906) oraz Weißer See (1938)[5][6]. 17 września 1949 roku wprowadzono urzędową nazwę jezioro Białe[7]. Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Jezioro Białe[8][9].
Morfometria
[edytuj | edytuj kod]Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 55,6 ha[10], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 48,5 ha[11]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 51 ha[12].
Średnia głębokość zbiornika wodnego to 5,7 m, a maksymalna – 11,5 m. Objętość jeziora wynosi 3163,5 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 1490 m, a szerokość 252 m. Długość linii brzegowej wynosi 3925 m[10].
Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1996) oraz numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 55,1 m n.p.m.[10][13]
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski jezioro leży na terenie zlewni siódmego poziomu Zlewnia jez. Białego[14]. Identyfikator MPHP to 1877851[14].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10329[14]. Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Utworzył on obwód rybacki, który obejmuje między innymi wody jezior Białe, Czarne oraz Stołuń (Obwód rybacki jezioro Białe na rzece Struga Lubikowska nr 2)[15]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu[16]. Ze względu na typologię rybacką jest to jezioro typu sandaczowego[17].
Czystość i ochrona środowiska
[edytuj | edytuj kod]Według danych z 1997 roku wody jeziora zostały zaliczone do III klasy czystości. Badania z 2002 roku wykazały poprawę jakości wód jeziora – spadły stężenia azotu mineralnego, azotu całkowitego i fosforu całkowitego w warstwie powierzchniowej. Wskaźnik przeźroczystości wód w obydwu badaniach był podobny i wahał się w zależności od pory roku od 1,1 do 3,5 metra[17].
Badania z 2019 roku zaliczyły wody jeziora do wód o umiarkowanym stanie ekologicznym, co odpowiada III klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o trzeciej klasie, był stan makrozoobentosu podczas gdy stan ichtiofauny i makrofitów oceniono jako dobry, a fitoplanktonu oraz fitobentosu jako bardzo dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, a jedynym elementem przekraczającym normę była zawartość PBDE w tkankach ryb. Przeźroczystość wód została określona na 2,5 metra[18].
Jezioro Białe zostało zakwalifikowane jako średnio odporne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o średnich warunkach naturalnych. Negatywnie na ten wskaźnik wpływają: niewielka głębokość średnia, duża powierzchnia zlewni całkowitej w porównaniu do objętości zbiornika, dość duży procent wymiany wód w ciągu roku (131%) oraz ich niska stratyfikacja termiczna[19].
Jezioro w całości znajduje się na obszarze Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz na obszarach chronionych w ramach programu Natura 2000[20]. W ramach dyrektywy siedliskowej chroniony obszar nazywa się Rynna Jezior Obrzańskich, natomiast dyrektywę ptasią reprezentuje obszar Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry[21][22].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ Andrzej Richling i inni, Regionalna geografia fizyczna Polski : praca zbiorowa, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 177, ISBN 978-83-7986-381-5, OCLC 1288191487 [dostęp 2023-09-19].
- ↑ Leszek Klessa i inni, Życie jezior: praca zbiorowa, Krystyna Kamińska (red.), Przyroda Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski: Klub Działalności Podwodnej LOK [Ligi Obrony Kraju] "Marlin" : na zlec. Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 1996, s. 86-87, ISBN 978-83-905760-1-5 [dostęp 2023-09-18].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 234776
- ↑ Prittisch, Meßtischblatt nr. 3460, 1:25 000, 1940
- ↑ Instytut Języka Polskiego PAN, Elektroniczny słownik hydronimów Polski – Białe [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 września 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947, s. 11)
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 12, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 4500
- ↑ a b c Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 42-43, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 522. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Białe. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ a b c Hydroportal, Informatyczny System Osłony Kraju [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Ujednolicony wykaz obwodów rybackich 2022 [online], dane.gov.pl [dostęp 2023-09-29].
- ↑ Wykaz udostępnionych obwodów rybackich i łowisk, poznan.wody.gov.pl [dostęp 2023-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-27].
- ↑ a b Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Komunikat o jakości wód jeziora Białego w latach 1997-2002 [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-16].
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Marzena Szenfeld, Stan czystości jezior województwa gorzowskiego w latach 1993-97, Gorzów Wielkopolski: Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, 1998, s. 166-168, ISBN 83-7217-028-2, OCLC 749666454 [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Pszczewski Park Krajobrazowy [online], web.archive.org, 4 lipca 2022 [dostęp 2023-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 – Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry [online], web.archive.org, 4 lipca 2022 [dostęp 2023-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 – Rynna Jezior Obrzańskich [online], web.archive.org, 28 września 2022 [dostęp 2022-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].