Przejdź do zawartości

Jurauski karahod

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiosenny obrzęd Jurajski Karahod[1][a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Pohoście
Państwo

 Białoruś

Typ

niematerialne dziedzictwo kulturowe

Numer ref.

01458

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2014
na 14. sesji

brak współrzędnych

Jurauski karahod[2] (biał. Юраўскі карагод[3]) – tradycyjny wiosenny obrzęd odprawiany w dniu św. Jerzego (6 maja) przez mieszkańców wsi Pohost w rejonie żytkowickim, w obwodzie homelskim, w południowej Białorusi[1].

11 grudnia 2019 roku decyzją obradującego w Bogocie Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego tradycja wpisana została na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony[4]. Nazwa wpisu w języku angielskim to Spring rite of Juraŭski Karahod[5], zaś w języku białoruskim – Вяснавы абрад „Юраўскі карагод” – trb. Wiasnawy abrad „Jurauski karahod”[3].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Mapa konturowa Białorusi, na dole znajduje się punkt z opisem „Pohost”
Pohost (biał. Пагост) na mapie Białorusi

Jurauski karahod celebrowany w dniu wspomnienia św. Jerzego (6 maja[3]) jest etnicznym symbolem Polesia Prypeckiego i okolic założonego w X wieku miasta Turów, choć współcześnie rytuał ten aktywnie praktykowany jest już tylko w niewielkiej (ok. 300 gospodarstw) wsi Pohost oddalonej od Turowa o ok. 5 km[3]. Święty Jerzy jest uznawany przez Białorusinów za patrona zwierząt gospodarskich i uprawy roli[1][5].

Obrzęd składa się z dwóch części[3]. Pierwsza odbywa się w zagrodzie, gdzie zwierzęta po raz pierwszy wyprowadzane są po zimie ze swoich obór[3][1]. Towarzyszą temu rytuały magiczne (dawanie zwierzętom poczęstunku w postaci ceremonialnego chleba w kształcie krzyża, błogosławienie ich gałązkami drzewa) o charakterze ochronnym oraz mające na celu zapewnienie płodności żywego inwentarza[3].

Druga część odnosi się do tradycji związanych z uprawą roli[1][5][3]. Zaczyna się w wigilię święta wypieczeniem dwóch rodzajów chleba[5][1]:

  • ceremonialnego, zwanego karahod (biał. карагод), który dekoruje się gałązkami, ręcznie wykonywanymi kwiatami i barwinkiem[3],
  • ofiarnego, „czarnego” chleba[3].

Następnego dnia rano o godzinie 9:00 mieszkańcy wsi udają się na pole[3]. Procesję prowadzą dziewczęta niosące ceremonialny rucznik (biał. ручнік), za nimi idą mężczyźni niosący bochen chleba karahod, ikonę oraz ośmioramienną gwiazdę[3][1][5]. Śpiewane są tradycyjne pieśni[1]. Po dotarciu na miejsce kobiety oraz niosący karahod i ikonę mężczyźni ustawiają się w kręgu i zaczynają tańczyć, jednocześnie wciąż śpiewając[3]. Kawałek „czarnego” bochenka (chleba ofiarnego) zakopywany jest w ziemi przy słowach modlitw o dobre zbiory[5][3].

Po wykonaniu obrzędu jego uczestnicy wracają do wsi, rozdając kawałki rytualnego chleba wszystkim mieszkańcom, ci z kolei odwdzięczają się, częstując ich ciastkami[3]. Następnie uroczystości przenoszą się do centrum wioski, gdzie świętowanie trwa do wieczora[3][1].

Pomimo skoordynowanych wysiłków społeczności chcącej podtrzymać tę tradycję, jest ona zagrożona przez wiele czynników, takich jak starzenie się ludności wsi Pohost, globalizację, brak perspektyw zawodowych w tym miejscu przyczyniający się do jego wyludniania czy folkloryzację tego elementu dziedzictwa powodującą zatracenie się jego kontekstu[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i Dziedzictwo niematerialne – Białoruś. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-05-25].
  2. Zasady latynizacji – Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej – Portal Gov.pl [online], Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2023-05-25] (pol.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q Spring rite of Juraŭski Karahod – Nomination form [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-05-25] (ang.).
  4. Intergovernmental Committee inscribes ten cultural practices on UNESCO’s Lists of Intangible Heritage | UNESCO [online], www.unesco.org [dostęp 2023-05-25] (ang.).
  5. a b c d e f UNESCO – Spring rite of Juraŭski Karahod [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-05-25] (ang.).