Kłobuczka pospolita

Kłobuczka pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	kłobuczka
Gatunek	kłobuczka pospolita
	Nazwa systematyczna
	Torilis japonica (Houtt.) D.C.; Prodr. 4: 219 (1830)
Synonimy
	Anthriscus vulgaris Bernh.; Caucalis japonica Houtt.; Torilis anthriscus (L.) C. C. Gmel. Huds.;
	Anthriscus vulgaris Bernh.; Caucalis japonica Houtt.; Torilis anthriscus (L.) C. C. Gmel. Huds.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kłobuczka pospolita (Torilis japonica (Houtt.) DC.) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje niemal w całej Europie od Portugalii po Ural z wyjątkiem dalekiej północy i części wysp na Morzu Śródziemnym, w Azji rośnie w Kaukazie, Azji Mniejszej, Iranie i dalej na wschód poprzez Afganistan, Pakistan i Himalaje po wschodnie Chiny, Mjanmę, Wietnam, Półwysep Koreański, Japonię po Kraj Nadmorski. Występowanie w Afryce (w Maroku) jest kwestionowane. Jako gatunek introdukowany występuje też w Europie Północnej (Finlandia), w Ameryce Północnej (Kanada, Stany Zjednoczone, Haiti) oraz w południowo-wschodniej Azji (Jawa i Sumatra)^[3].

W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i w niższych partiach gór^[4]. W górach sięga po regiel dolny^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z wrzecionowatym, słabo rozgałęziającym się korzeniem i wzniesioną łodygą osiągającą wysokość 30–130 cm, rozgałęzioną, szorstko owłosioną i kreskowaną^[5].
Liście: Ogonkowe, z pochwami liściowymi wąskimi i słabo obłonionymi. Blaszki w zarysie jajowate, 2 i 3-krotnie pierzaste (górne słabo podzielone, najwyższe zwykle tylko trójdzielne). Odcinki ostatniego rzędu wydłużone lub jajowate, wcinano ząbkowane, tępawe, tylko odcinek szczytowy liścia silnie wydłużony i ostry^[5].
Kwiaty: Zebrane w baldaszkach, a te w liczbie 5–12 w baldachach złożonych, o ostrych szypułach. Baldach wspiera 4–6 listków pokryw, które są szydłowate, przylegle owłosione i błoniasto obrzeżone. U nasady baldaszków znajduje się wiele pokrywek, także szydłowatych i szczeciniasto owłosionych. Płatki koron są białe lub zaróżowione, od zewnątrz nieco zielonkawe. Brzeżne osiągają do 1 mm długości, wewnętrzne są nieco mniejsze. Mają kształt szeroko, odwrotnie jajowaty, na szczycie są wycięte, z łatką w wycięciu. U nasady dwóch szyjek słupka znajduje się krążek miodnikowy^[5].
Owoce: Rozłupnie jajowate, osiągające do 3 mm długości i charakterystycznie pokryte szorstkimi kolcami^[5].
Gatunki podobne: Roślina bywa mylona z rosnącym w podobnych siedliskach świerząbkiem gajowym Chaerophyllum temulum, od którego różnią ją silnie wydłużone i zaostrzone szczytowe odcinki liści, owłosiona łodyga i kolczaste owoce^[5].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna i dwuletnia; kwitnie od czerwca do sierpnia^[5]. Rośnie w widnych lasach i zaroślach, w ogrodach i na przydrożach^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Torilidetum japonicae^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Torilis japonica (Houtt.) DC., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-01] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 555, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 36-37 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Torilis japonica (Houtt.) DC., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-01] .

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 555, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[koczwara-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 36-37 .

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]