Korsuń Szewczenkowski
49°25′10″N 31°16′38″E/49,419444 31,277222 Pałac Łopuchina (pierwotnie pałac Poniatowskiego) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
19400 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu czerkaskiego  | |||||
| 49°25′10″N 31°16′38″E/49,419444 31,277222
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Korsuń Szewczenkowski (ukr. Корсунь-Шевченківський, Korsuń-Szewczenkiwśkyj; do 1944 roku Korsuń, ukr. Корсунь) – miasto na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim, w rejonie czerkaskim, nad rzeką Roś, przed 2020 siedziba administracyjna rejonu korsuńskiego. W 2017 roku liczyło ok. 18,2 tys. mieszkańców[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki pochodzą z XII wieku. Osada została doszczętnie zniszczona przez nawałę mongolską w 1240. W miejscu tym niemal 350 lat później Stefan Batory założył miasto i nadał mu prawo magdeburskie. Po najazdach Tatarów w rękach Wiśniowieckich. Koło Korsunia we wsi Wyhrajew podczas powstania Chmielnickiego w 1648 odbyła się bitwa, w której wojska polskie poniosły druzgocącą klęskę. Umocnił go w 1664 roku Jan Sapieha, dzięki czemu, pomimo tego, że był uznawany za słabą twierdzę, w 14 kwietnia 1665 roku polska załoga pod dowództwem starosty Samuela Leszczyńskiego i komendanta Jana Dennemarka obroniła się w niej przed atakiem wspomaganego przez Rosjan kozackiego pułkownika Hryhorija Hamaliji, jednakże samo miejsce zostało spalone.
Od 1765 r. w rękach księcia Stanisława Poniatowskiego – bratanka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uwłaszczył on ruskich chłopów w swoich majątkach.
Książę Stanisław Poniatowski zostawił kilka pamiątek w Korsuniu. Skorzystał z górzystéj okolicy nad Rosią najpiękniejszą, najbystrzejszą rzeką na Ukrainie. Roś kilku wodospadami ozdabia Korsuń. Na jednej z wysepek, których jest kilka na Rosi zbudował królewski pałac, na drugiej założył ogród przyjemny i zajmujący. Roku 1781 pałac skończono, w 6 lat po objęciu przez X. Stanisława téj fortuny. Fundował szpital dla chorych w kilku salach, założył szkołę tańców dla młodzieży włościańskiej płci obojéj, wymurował w Kaniowie klasztor i szkoły dla XX. Bazylianów, które od roku 1782 publicznie otworzył. Rządził niémi X. opat Fizykiewicz bardzo znakomity w tym czasie, tylekrotnie przez Kołłątaja wspominany, poważany też przez Komisją Edukacyjną i uczonych ludzi tego czasu[3].
Po III rozbiorze Polski swoje dobra sprzedał carowi Pawłowi I, który przekazał je żonie Piotra Łopuchina. Łopuchin wybudował piękną cerkiew, wysadzoną przez bolszewików w 1930 r.
Często przebywał tu Taras Szewczenko – szkicował pałac i okolice.
Był siedzibą gminy korsuńskiej w dawnym powiecie kaniowskim.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 800 osób. W październiku 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w Kaniowie[4].
W czasie II wojny światowej w 1944 r. odbyła się zwycięska bitwa wojsk radzieckich z Niemcami.
W 1989 roku Korsuń liczył 22 762 mieszkańców[5]. W 2013 roku populacja miasta wynosiła 18 655 osób[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Pałac w Korsuniu Szewczenkowskim – neogotycki zespół pałacowy wybudowano w r. 1783 jako rezydencję Poniatowskiego, którą otaczał park krajobrazowy, obok były winnice i plantacje morwy. Pałac gruntownie przebudował Łopuchin. Po rewolucji w pałacu była siedziba władz partyjnych, dom wczasowy, szpital wojenny, a od 1945 r. Muzeum Bitwy Korsuńskiej z 1944 r. Obok zabytkowej bramy (z 1850 r.) budynek z ekspozycją poświęconą Bohdanowi Chmielnickiemu. Dawny park pałacowy jest obecnie Ogrodem Dendrologicznym.
- Domek Szwajcarski na wysepce na rzece Rosi.
- Zamek[7]
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
Współpraca
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.76
- ↑ Łac. „Korsun oppidum a Rege Stephano extructum Anno 1581”, zob. Jarosław Łuczyński Przestrzeń Wielkiego Księstwa Litewskiego na mapie radziwiłłowskiej Tomasza Makowskiego z 1613 roku w świetle treści kartograficznej i opisowej, Zapiski historyczne, t. LXXVIII, rok 2013, str. 87.
- ↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 648
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1596.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V. Warszawa: 1880–1902, s. 35-46.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, Warszawa, 1880–1902, ss. 35-46.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Korsuń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 35.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
