Kurlandia

Kurlandia
Herb	Flaga
Państwa	Łotwa
Ważniejsze miejscowości	Windawa, Lipawa, Goldynga
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku

Kurlandia (łot. Kurzeme – ziemia Kurów, niem. Kurland) – kraina historyczna w zachodniej części Łotwy na półwyspie nad Bałtykiem. Nazwa pochodzi od łotewskiego plemienia Kurów (Kuronów). W szerszym kontekście nazwa używana na określenie Księstwa Kurlandii i Semigalii.

Graniczy z Semigalią na wschodzie i Żmudzią na południu.

Historia

Początkowo zamieszkiwana w większości przez ugrofińskich Liwów i przez mówiące językiem kurońskim bałtyckie plemię Kurów, którzy trudnili się na wielką skalę piractwem i handlem bałtyckim.

W 1230, w celu uniknięcia rozlewu krwi, ich władca, Lammekinus, przyjął chrzest i zwierzchnictwo papieża. W 1260 Żmudzini odnieśli tu zwycięstwo nad krzyżakami w bitwie pod Durben.

Ostatecznie w 1269 r. podbita przez niemiecki zakon kawalerów mieczowych, w większości stanowiła część jego państwa. Po sekularyzacji zakonu w XVI wieku główna składowa feudalnego Księstwa Kurlandii i Semigalii, będącego lennem unii polsko-litewskiej (od 1561). Natomiast powiat piltyński, powstały po sekularyzacji domeny biskupa kurlandzkiego, w 1585 r. uzyskał status autonomicznej części I Rzeczypospolitej.

W 1794 wybuchło powstanie kurlandzkie, będące częścią insurekcji kościuszkowskiej.

Po III rozbiorze Polski obszar ten został włączony w 1795 r. do Rosji, jednak miejscowa szlachta uzyskała pewną autonomię w ramach Imperium Rosyjskiego. Administracyjnie region przynależał do guberni kurlandzkiej.

W Lipawie w Kurlandii dorastał Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Ukończył gimnazjum w Lipawie, w którym naukę pobierało wielu Polaków z pokolenia współtworzącego II Rzeczpospolitą^[1]. Absolwentami byli m.in. politycy i urzędnicy (Jan Piłsudski, Stefan Przezdziecki, Seweryn Ludkiewicz, Zdzisław Ludkiewicz, Kazimierz Okulicz), wykładowcy akademiccy (Jan Czekanowski, Maria Znamierowska-Prüfferowa), inżynierowie (Władysław Micewicz, Adam Ludkiewicz), lekarze (Władysław Nawaduński) i duchowni (Henryk Cichowski).

W czasie I wojny światowej Kurlandię okupowały Niemcy. Po 1918 część Łotwy. W 1935 Kurlandia, zamieszkiwana przez 292 659 osób, była najsłabiej zaludnionym regionem Łotwy^[2].

Pod koniec II wojny światowej w ogromnym kotle znalazły się tu niedobitki wojsk niemieckich (Grupa Armii Kurlandia) oraz setki tysięcy uciekających przed ponowną okupacją sowiecką łotewskich cywili. Główny opór Armii Czerwonej stawiali łotewscy ochotnicy tworzący tzw. Lettland Legion (Legion Łotewski SS), utworzony w ramach Waffen-SS.

W Lipawie i Windawie mieszczą się oddziały Związku Polaków na Łotwie.

Miasta

	miasto	populacja (2018)^[3]	gmina
1.	Lipawa	76 988	miasto wydzielone
2.	Windawa	38 562	miasto wydzielone
3.	Kuldyga	11 275	Gmina Kuldyga
4.	Saldus	10 869	Gmina Saldus
5.	Talsi	10 070	Gmina Talsi
6.	Aizpute	4443	Gmina Aizpute
7.	Grobiņa	3861	Gmina Grobiņa
8.	Kandava	3831	Gmina Kandava
9.	Brocēni	3117	Gmina Brocēni
10.	Skrunda	2118	Gmina Skrunda
11.	Priekule	2091	Gmina Priekule
12.	Stende	1743	Gmina Talsi
13.	Sabile	1552	Gmina Talsi
14.	Valdemārpils	1343	Gmina Talsi
15.	Pāvilosta	980	Gmina Pāvilosta
16.	Piltyń	904	Gmina Windawa
17.	Durbe	542	Gmina Durbe