Kwagh-hir
| Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO | |
 Maski używane podczas widowiska kwagh-hir (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Afryka |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2019 |
Kwagh-hir – tradycyjna forma sztuki ludu Tiw zamieszkującego środkowo-wschodnią część Nigerii, obejmująca spektakle o silnym oddziaływaniu wizualnym i umoralniającym, które łączą sztukę lalkarską, maskaradę, poezję, muzykę, taniec i opowiadania.
W grudniu 2019 roku widowisko kwagh-hir wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Widowisko kwagh-hir wykonywane jest wśród przedstawicieli ludu Tiw, który stanowi ponad połowę populacji stanu Benue w środkowo-wschodniej części Nigerii i zamieszkuje głównie miasta i miejscowości Makurdi, Gboko, Otukpo, Katsina-Ala, Zaki Biam, Konshisha, Vandeikya i Tarka[2].
Tradycja wywodzi się ze zwyczaju kwagh-alom, w ramach którego po całym dniu pracy na roli rodziny gromadziły się wokół gawędziarzy opowiadających historie związane z ludem Tiw[3][2]. Z czasem zaczęli oni dramatyzować swoje opowieści, co doprowadziło do powstania sztuki kwagh-hir we współczesnej formie[2][4]. Widowisko służy nie tylko rozrywce, ale także przekazuje uniwersalne wartości moralne poprzez prezentację i interpretację dawnej oraz aktualnej rzeczywistości społecznej[4][3]. Będąc kompleksową formą sztuki teatralnej, kwagh-hir integruje w sobie także inne dziedziny sztuki – lalkarstwo, maskaradę, muzykę, taniec, poezję i opowiadania, które na trzech poziomach (kosmologicznym i ontologicznym, zawodowym oraz rzeczywistości współczesnej) wyrażają codzienność ludu Tiw – jego aspiracje, zmagania, osiągnięcia i porażki[4][3][2].
Przestrzenią, w której odbywają się widowiska kwagh-hir są zarówno rodziny, jak i przestrzenie publiczne (rynki, wiejskie place), gdzie widzowie podziwiają występy, siedząc w półkolu[2]. Tradycja jest własnością wspólnoty, a wiedza i umiejętności przekazywane są na drodze praktyki[4][3]. Osoby, które są zainteresowane działalnością w teatrze przyjmowane są na naukę pod okiem opiekuna, a po osiągnięciu wymaganego poziomu biegłości zostają przyjęte do trupy[2]. Mogą działać we wszystkich jej sekcjach lub zajmować się jednym, określonym zajęciem, np. grą w orkiestrze, tworzeniem kostiumów i lalek czy inscenizacjami maskowo-dramaturgicznymi[2]. Kobiety często szkolone są w śpiewie i tańcu[2]. Profesjonalni rzeźbiarze finansowani przez społeczność rzeźbią w drewnie nowe maski, gdy stare są już zniszczone[2].
Regularne występy zespołów zapewniają podtrzymanie tradycji kwagh-hir oraz umożliwiają młodym pokoleniom identyfikowanie się z tą formą sztuki[2][3][4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ UNESCO – Thirty five new elements inscribed on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-10-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Kwagh-Hir theatrical performance – Nomination form [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-09-27] (ang.).
- ↑ a b c d e Polski Komitet ds. UNESCO, Nigeria [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-10-01] (pol.).
- ↑ a b c d e UNESCO – Kwagh-Hir theatrical performance [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-10-01] (ang.).