Lesbijka
.jpg)
Lesbijka (rzadziej safonka lub trybada) – kobieta o orientacji homoseksualnej, czyli taka, która odczuwa romantyczny i seksualny pociąg do innych kobiet, i w oparciu o ten pociąg może budować własną tożsamość oraz zawierać trwałe związki z innymi kobietami, a także odczuwać przynależność do społeczności osób odczuwających ten pociąg.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Określenia „lesbijka” oraz „safonka” pochodzą od greckiej wyspy Lesbos, i żyjącej na niej poetki Safony[1]. Przypisuje się jej orientację homoseksualną z powodu pisanych przez nią liryków homoerotycznych. Z kolei „trybada” pochodzi od trybadyzmu, praktyki seksualnej częstej wśród kobiet, które uprawiają seks z kobietami.
Definicja terminu
[edytuj | edytuj kod]Nie ma ujednoliconej definicji słowa „lesbijka”. Terminu tego używa się w odniesieniu do kobiet, które uprawiają seks z kobietami, wyłącznie lub jako dodatek do seksu z mężczyznami (tj. zachowanie), kobiet, które same identyfikują się jako lesbijki (tj. tożsamość) oraz kobiet, które wykazują preferencje o charakterze seksualnym w stosunku do kobiet (tj. pożądanie lub przyciąganie)[2].
W literaturze naukowej definicje lesbijek różnią się również w zależności od tego, jak i gdzie pobrano próbki do badań[2].
Pod koniec XIX i na początku XX wieku męscy seksuolodzy, tacy jak Richard von Krafft-Ebing i Have-lock Ellis, przejęli kontrolę nad definicją lesbijki. Z ich męskiej i heteroseksualnej perspektywy, lesbijka była kobietą starającą się być mężczyzną. Według Esther Newton, Ellis rozumie pragnienie kobiety poza męską kontrolą lub obecnością tylko w kategoriach „łączenia inwersji i męskości”. W tym paradygmacie lesbijka jest uzurpatorem męskich prerogatyw; w rzeczywistości Carroll Smith-Rosenberg twierdzi, że lesbijki Krafft-Ebinga „zdawały się pragnąć męskich przywilejów i władzy tak gorliwie lub, być może bardziej gorliwie niż pragnęły seksualnie kobiet”[3].
W latach 70. lesbijstwo zaczęło być mocno wiązane z feminizmem, tworząc nurt zwany feminizmem lesbijskim[4]. W tym kontekście „lesbijka” stała się symbolem buntowniczki[5] i definiowana była jako pewna postawa polityczna kobiet, a nie konieczne poprzez ich aktywność seksualną[6]. Adrienne Rich, na przykład, definiuje jako lesbijstwo „pierwotną intensywność pośród kobiet i pomiędzy nimi, włączając w to dzielenie się bogatym życiem wewnętrznym, przeciwstawianie się męskiej tyranii, udzielanie i otrzymywanie praktycznego i politycznego wsparcia”[3][7][8].
Według jednej ze współcześnie proponowanych definicji lesbijka to kobieta, która chce stworzyć rodzinę z inną kobietą[9].
Użycie terminu
[edytuj | edytuj kod]Język polski
[edytuj | edytuj kod]W obecnej polszczyźnie rzeczownik „lesbijka” ma wydźwięk neutralny i jest akceptowany w środowisku samych lesbijek, w odróżnieniu od językowo niezręcznego i mającego charakter kliniczny określenia „homoseksualistka”[10].
Język angielski
[edytuj | edytuj kod]Również w krajach anglojęzycznych społeczność osób homoseksualnych preferuje określenia lesbian i gay lub gay person (dla obu płci) uznając przy tym rzeczownik homosexual za termin nieodpowiedni lub wręcz obraźliwy w zastosowaniach innych niż bezpośrednie cytowanie publikacji naukowych[11][12][13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- butch i femme
- lesbijska erotyka
- yuri – gatunek mangi i anime przedstawiający związki lesbijskie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Joshua J. Mark, Sappho of Lesbos [online], Ancient History Encyclopedia, 2 sierpnia 2014 [dostęp 2019-08-08].
- ↑ a b Institute of Medicine i inni, Lesbian Health: Current Assessment and Directions for the Future, National Academies Press, 11 maja 1999, s. 22, ISBN 978-0-309-17406-0 [dostęp 2019-05-31] (ang.).
- ↑ a b Marilyn Farwell, Heterosexual Plots and Lesbian Narratives, NYU Press, 1996, s. 63–64, ISBN 978-0-8147-2803-1 [dostęp 2019-05-31] (ang.).
- ↑ Sisters and Queers: The Decentering of Lesbian Feminism – ProQuest [online], search.proquest.com [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- ↑ Agnieszka Gajewska, Lesbianizm, [w:] Monika Rudaś-Grodzka i inni, Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, wyd. I, Warszawa 2014, s. 256–259, ISBN 978-83-7554-816-7, OCLC 900649240 [dostęp 2019-05-31], Cytat: „Lesbijka w dyskursie feministycznym była (i często nadal jest) symbolem buntowniczki i to bez względu na to, czy uświadamiała sobie znaczenie własnego wyboru dla emancypacyjnych dążeń ruchu kobiecego czy też nie. Wszystko to prowadziło do daleko idących uogólnień, jakimi stały się hasła głoszące, że lesbijki powinny zostać feministkami, a feministki – lesbijkami.”.
- ↑ Bonnie Zimmerman, Encyclopedia of Lesbian Histories and Cultures, Routledge, 21 sierpnia 2013, s. 473, ISBN 978-1-136-78751-5 [dostęp 2019-05-31] (ang.).
- ↑ Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence (1980), [w:] Adrienne Rich, Blood, bread, and poetry. Selected prose, 1979-1985, New York: Norton, 1994, ISBN 0-393-31162-7, OCLC 35547412 [dostęp 2019-05-31].
- ↑ Adrienne Rich, Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence, „Signs”, 5 (4), 1980, s. 631–660, ISSN 0097-9740, JSTOR: 3173834 [dostęp 2019-05-31].
- ↑ Lesbijka to kobieta, która tworzy rodzinę z kobietą [online], kobiety-kobietom.com [dostęp 2019-05-07].
- ↑ Płeć i mniejszości seksualne. Grupa Edukatorów Seksualnych „Ponton”. [dostęp 2013-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)]. Cytat: „Lesbijką nazywamy kobietę orientacji homoseksualnej. Nie powinno się za to używać słowa homoseksualista, ponieważ ma ono w naszym języku negatywny wydźwięk. W języku angielskim sex oznacza nie tylko stosunek seksualny, ale też płeć, tak więc słowo „homosexual” oznacza osobę preferującą osoby tej samej płci. W naszym języku słowo „seks” ma tylko jedno znaczenie i tym samym sprawia, że słowo „homoseksualista” od razu przywołuje skojarzenia ze stosunkiem seksualnym, podczas gdy orientacja seksualna nie dotyczy jedynie jego seksualności, ale też uczuciowości. Drugim powodem, dla którego nie powinno się używać słowa homoseksualista, jest to, że kiedyś orientację homoseksualną uważano za chorobę i słowo „homoseksualista” przywołuje dawną terminologię medyczną i skojarzenia z chorobą. Jako synonimu możemy użyć stwierdzenia osoba homoseksualna, mającego mniej negatywny wydźwięk i podkreślającego podmiotowość osoby, o której mowa. ” (pol.).
- ↑ GLAAD Media Reference Guide – Terms To Avoid. Gay & Lesbian Alliance Against Defamation(GLAAD). [dostęp 2010-12-04]. (ang.).
- ↑ GLAAD Media Reference Guide – AP, Reuters & New York Times Style [online], Gay & Lesbian Alliance Against Defamation(GLAAD), 11 września 2011 [dostęp 2019-05-31] (ang.).
- ↑ GLAAD Media Reference Guide – 10th Edition [online], Gay & Lesbian Alliance Against Defamation(GLAAD) [dostęp 2019-05-31] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bonnie Zimmerman: Encyclopedia of lesbian and gay histories and cultures. T. 1: Encyclopedia of lesbian histories and cultures. London: Routledge, 1999, seria: Encyclopedias of Contemporary Culture. ISBN 978-1-136-78751-5. OCLC 1100441376. (ang.).
- Celia Kitzinger: The Social Construction of Lesbianism. SAGE Publications Inc, 1988, seria: Inquiries in Social Construction series. ISBN 978-0803981171. (ang.).