Lipno (Prudnik)
50°18′15″N 17°34′01″E/50,304167 17,566944
| część Prudnika | |
_(cropped).jpg) Lipno (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Data założenia |
XVIII wiek |
| SIMC |
0965890 |
| Powierzchnia |
1,62 km² |
| Wysokość |
260 m n.p.m. |
Położenie na mapie Prudnika  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Prudnik  | |
| 50°18′15″N 17°34′01″E/50,304167 17,566944
| |
Lipno (Lipy[1], niem. Linden) – część miasta Prudnik[2], leżąca na prawym brzegu rzeki Prudnik, na południe od centrum miasta.
Geografia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Lipno znajduje się około 1,8 km na południe od centrum Prudnika i około 3,2 km od granicy z Czechami, wzdłuż ulicy Józefa Poniatowskiego, w dolinie rzeki Prudnik, w północno-wschodniej części Gór Opawskich. Zajmuje Kozią Górę[3] i Kapliczną Górę. Na wschód od Lipna znajduje się Młyn Czyżyka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Czasy niemieckie
[edytuj | edytuj kod]W XVIII wieku na południe od centrum Prudnika wybudowany został folwark. Liczył on 1,62 km²[4]. W najstarszych przekazach kartograficznych występuje pod nazwą Piltz Vorwerk lub Buchen Vorwerk. Później nazywany był Lindenvorwerk, czyli Lipowy Folwark. Około 1780 roku w jego okolicy wybudowano kapliczkę poświęconą św. Antoniemu[5].
W 1751 na szczycie Kaplicznej Góry Paweł Weidinger, wybudował murowaną kaplicę pw. św. Onufrego. W 1753 postawiono murowaną pustelnię, stanowiąca zalążek klasztoru Kapucynów. Wzgórze zyskiwało religijną popularność wśród wiernych z okolicznych miejscowości. Sława pustelni rosła, jeszcze w XVIII wieku powstało tu sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, odwiedzanej licznie przez okoliczną ludność z Prus i Austrii był tu m.in. biskup wrocławski Filip Schaffgotsch. Po sekularyzacji zakonów w państwie pruskim w 1819 roku władze kościelne urządziły w byłym klasztorze zakład karno-poprawczy dla księży. Inspektorem w nim był Bonawentura Menzel[6].
W maju 1847 w folwarku Lipno wybuchł pożar, w którym zginęło 100 owiec[7].
Z czasem właścicielami folwarku została mieszczańska rodzina Fipperów, która wybudowała cegielnię w jego okolicy[8]. W 1899 wybudowali okazały pałac[5]. W 1896 na terenie Lipna oddano do użytku oczyszczalnię ścieków[9].
W 1927 Lipno zamieszkiwały 64 osoby[10]. W latach 30. XX wieku między Lipnem i klasztorem franciszkanów urządzono poligon wojskowy[11].
Czasy polskie
[edytuj | edytuj kod]Po zakończeniu II wojny światowej w okolicy Lipna doszło do strzelanin między Armią Czerwoną i niemieckimi partyzantami. Między 15 i 18 maja 1945 w Lipnie wybuchł szereg pożarów[12]. Do Lipna przyjechała komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki w poszukiwaniu dóbr kultury ukrytych przez Günthera Grundmanna[13]. Zabudowania sanktuarium Matki Bożej Bolesnej doprowadzono do całkowitej ruiny. Zabudowania zostały uszkodzone wskutek ostrzału artyleryjskiego w 1945 roku, a następnie dewastowane przez wojsko z pobliskiego poligonu i okolicznych mieszkańców. W obecnym czasie na obszarze wzniesienia można znaleźć resztki murów budynków i dawnych kapliczek.
W 1946 do gospodarstwa w Lipnie została wywieziona na żniwa młodzież z Kórnicy, Komornik i Łowkowic[14].
W czasach PRL-u na Lipnie wybudowane zostały bloki mieszkalne[5]. 1 października 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Prudnikiem, polską nazwę Lipno[15]. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono łącznie Lipno i Górkę jako przedmieście Prudnika pod nazwą Lipy-Górka[16]. Nazwa Lipno ma charakter martwy. Mieszkańcy Prudnika używają wyłącznie nazwy Lipy. Taka też nazwa dominuje w literaturze krajoznawczej i turystycznej[17].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[18]:
- ruina klasztoru, z XVIII w.
- kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego, ul. Poniatowskiego 17 (d. Wiejska), z XVIII w.
inne zabytki:
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod].jpg)
.jpg)
Na Lipnie działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Prudnik[19]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[20]
Przy ul. Poniatowskiego 1 swoją siedzibę ma Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o.[21]
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Na Lipnie organizowane są imprezy o charakterze regionalnym i krajowym, między innymi:
- Zlot Motocyklowy[22]
- Mistrzostwa Ziemi Opolskiej Nordic Walking[23]
- Maraton MTB[24]
- Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking[25]
Religia
[edytuj | edytuj kod]W południowej części Lipna znajduje się zespół klasztorny franciszkanów wraz z kościołem pod wezwaniem św. Józefa.
Przy ul. Poniatowskiego znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna św. Antoniego z ok. 1780. Posługę duszpasterską nad nią pełnią zakonnicy z Klasztoru Zakonu Braci Mniejszych[26].
W latach 1743–1945 na Kaplicznej Górze znajdowało się sanktuarium Matki Bożej Bolesnej.
-
Kościół św. Józefa (2018) -
Kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego (2018) -
Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej (1904)
.jpg)
.jpg)
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Przez Lipno prowadzą szlaki turystyczne[27][28]:
Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
„Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik” (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna Góra – Kobylica – Dębowiec – rozdroże pod Trzebiną – Sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Lipno – Park Miejski w Prudniku
Szlaki rowerowe
[edytuj | edytuj kod]Przez Lipno prowadzi szlak rowerowy[29]:
Trasa rowerowa PTTK nr 60-c: Prudnik – Prudnik, Osiedle Tysiąclecia – Lipno – Prudnik-Las – Dębowiec – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Kolonia Jagiellońska – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Kijów – Gościce
Ludzie związani z Lipnem
[edytuj | edytuj kod]- Anna Myszyńska (1931–2019), pisarka i poetka tworząca w śląskiej gwarze
- Stanisław Szozda (1950–2013), kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
- ↑ Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-12-20].
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], tygodnikprudnicki.pl, 18 kwietnia 2007 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Eksploratorzy • Zobacz wątek – Prudnik Lipy – dwór [online], eksploratorzy.com.pl [dostęp 2020-01-18].
- ↑ a b c Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online] [dostęp 2020-01-18] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kapliczna Góra – pierwsze wzgórze Prudnika [online], tygodnikprudnicki.pl, 30 maja 2007 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Brandschaden, „Schlesische Provinzialblätter”, 126, Wrocław: Gottlieb Löwe, 1847, s. 87.
- ↑ Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18].
- ↑ Radio Opole, Miejskie wodociągi w Prudniku mają wiekowe tradycje – Radio Opole [online], radio.opole.pl [dostęp 2020-01-18] (pol.).
- ↑ Neustadt 23) OSchles. [online], meyersgaz.org [dostęp 2020-01-29].
- ↑ Wiesław Tyndyk, Prudnik dawniej i dziś: Garnizon wojskowy c.d, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 7 (9), Prudnik: TelArt Studio, 21 czerwca 2017, s. 15, ISSN 2543-9081.
- ↑ Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 22 (808), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 maja 2006, s. 10–11, ISSN 1231-904X.
- ↑ Skarby z listy Grundmanna w powiecie prudnickim. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-25].
- ↑ Anna Myszyńska, Żniwa po froncie, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (269), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2017, s. 2, ISSN 1232-7352.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
- ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 40.
- ↑ Andrzej Dereń, Prudnik i okolice, Prudnik: Spółka Wydawnicza Aneks w Prudniku, 2009, ISBN 978-83-917915-3-0.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 111.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
- ↑ ZWiK – Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o. [online], zwikprudnik.pl [dostęp 2020-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11].
- ↑ Grzegorz Weigt, Motocykle i muzyka [online], 29 lipca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Niechwiejczyk i Kołodziej najszybsi w Prudniku [online], 23 czerwca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ VI Prudnicki Maraton MTB [online], DO:ST:AR:TU [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Andrzej Dereń, W Prudniku odbędą się Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking! [online], 17 grudnia 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ kapliczka, Prudnik – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
- ↑ Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-08] (pol.).
- ↑ Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
| Części miasta | |
|---|---|
| Osiedla |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osady | |
| Części miasta | |
| Części wsi | |
| Nieoficjalne części wsi |