Marcin Zieliński
Data i miejsce urodzenia |
21 lipca 1886 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1940 |
Zawód, zajęcie | |
Alma Mater | |
Uczelnia |
major | |
Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1885 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
lata 20.-1940 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska |
lekarz pułkowy |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Marcin Karol Zieliński (ur. 21 lipca 1886 w Uhelnie, zm. 1940 w Katyniu) – polski lekarz neurolog i psychiatra, profesor nauk medycznych, wykładowca uniwersytecki. Major rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Jana Zielińskiego h. Świnka (1850–1929), urzędnika Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń, i Tekli z Wosiów[1][2]. Uczęszczał do gimnazjów w Samborze, Kołomyi i III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, w którym zdał maturę. Od 1904 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1906 roku wyjechał na dwa lata na studia zagraniczne, z czego rok uczył się u Wilhelma Wundta na Uniwersytecie w Lipsku, a kolejny rok u Aloisa Riehla, Maxa Dessoira i Carla Stumpfa w Berlinie oraz Friedricha Jodla i Aloisa Höflera w Wiedniu. Po powrocie do Krakowa w 1908 roku podjął studia medyczne. Doktoryzował się z filozofii pod kierunkiem Kazimierza Morawskiego. W 1911 przeniósł się do Wiednia, gdzie ukończył w 1913 studia medyczne. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał w 1914 roku w Wiedniu. W tym samym roku został asystentem w Klinice Chorób Nerwowych i Psychicznych UJ. Przed I wojną światową był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, „Zarzewia” i Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu wojny wstąpił do Legionów Polskich. Od 1914 służył jako lekarz w 2 pułku piechoty i 6 pułku piechoty Legionów Polskich. 11 października 1914 roku awansował na podporucznika, a 1 listopada 1915 roku na porucznika. W 1917 roku pełnił służbę w Szpitalu Fortecznym Nr 4 w Krakowie.
Po zakończeniu działań wojennych ponownie objął stanowisko asystenta w klinice, prowadzonej przez Jana Piltza. Od 1919 do 1921 był także naczelnym lekarzem wojskowego oddziału neurologicznego w Krakowie. Od 1924 roku kierował Sanatorium dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Batowicach. W tym samym roku jako major rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów sanitarnych posiadał przydział mobilizacyjny do 5 Batalionu Sanitarnego w Krakowie (dziesięć lat później do Kadry Zapasowej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie). W 1933 był biegłym sądowym w słynnym procesie Rity Gorgonowej oskarżonej o zabójstwo Elżbiety (Lusi) Zaremby córki lwowskiego architekta Henryka Zaremby[3]. W 1934 mianowany profesorem tytularnym psychiatrii i neurologii na UJ. Stamtąd został mianowany profesorem nadzwyczajnym neurologii i psychiatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego z dniem 27 września 1938[4]. Jako przedstawiciel Krakowskiej Izby Lekarskiej został wybrany do składu Naczelnej Izby Lekarskiej V kadencji 1935–1939[5]. Działał w Naczelnej Izbie Lekarskiej, Związku Lekarzy Państwa Polskiego, Towarzystwie Opieki nad Psychicznie Chorymi w Krakowie.
Powołany do wojska pod koniec sierpnia 1939, trafił do obozu w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.
Od 6 maja 1918 jego żoną była Blanka Bieńkowska h. Łada, z którą miał syna Ryszarda.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6360
- Krzyż Niepodległości (17 września 1932)[6]
- Krzyż Walecznych
Wybrane prace
[edytuj | edytuj kod]- Zagadnienie uczucia. Kraków: Gebethner, 1911.
- Wzruszenia u schizofreników. Rocznik Psychjatryczny 5, s. 95–103, 1927.
- Konstytucja i charakter Rocznik Psychjatryczny 20, s. 66–74, 1933.
- Cyklotymja w atypowej postaci. Rocznik Psychjatryczny 21, s. 379–386, 1933.
- Rola konstytucji w zaburzeniach psychicznych reaktywnych. Rocznik Psychjatryczny 23, s. 1–8, 1934.
- Nerwice a układ wegetatywny. Polska Gazeta Lekarska, 1936.
- Psychozy pomroczne odwykowe. Przyczynek do kliniki omamów. Rocznik Psychjatryczny 34/35, s. 81–88, 1938.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[7]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów[8].
Marcinowi Zielińskiemu został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- Włodzimierz Godłowski, Stefan Pieńkowski, Aleksander Ślączka – inni neurolodzy zamordowani w ramach zbrodni katyńskiej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51–1917/18. T–Ż, Krzysztof Stopka (red.) i inni, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015, s. 871, ISBN 978-83-7638-551-8, OCLC 947738844 .
- ↑ Marcin Karol Zieliński z Zielonej h. Świnka [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-12-07] .
- ↑ Zbiory NAC on-line - Proces Rity Gorgonowej [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2021-12-07] .
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 11, s. 455, 5 listopada 1938.
- ↑ Z Naczelnej Izby Lekarskiej (kadencja V. 1935–1939). „Lekarz Polski”. Nr 7–8, s. 181, 1935.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2013-12-27].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 363. [dostęp 2021-12-07].
- Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1958 s. 442–448.
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
- Roczniki Oficerskie 1923, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 732. [dostęp 2014-04-23].
- Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 42, R. 9 Z. 2 (18) / 2000.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Publikacje Marcina Zielińskiego w bibliotece Polona
- Członkowie izb lekarskich II Rzeczypospolitej
- Członkowie Naczelnej Izby Lekarskiej (II Rzeczpospolita)
- Członkowie Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”
- Członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich
- Członkowie Związku Młodzieży Polskiej „Zet”
- Ludzie związani ze szkołą im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie
- Majorowie lekarze II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Katyniu
- Polscy biegli sądowi
- Polscy neurolodzy
- Polscy psychiatrzy
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Urodzeni w 1886
- Wykładowcy Wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Poznańskiego
- Zmarli w 1940
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918