Marian Pokropek

Marian Pokropek

Data i miejsce urodzenia	7 września 1932 r. Marianka (Krosna-Wieś)
Data śmierci	13 stycznia 2023 r.
Zawód, zajęcie	etnograf, muzealnik
Tytuł naukowy	prof. dr hab.
Odznaczenia

Marian Pokropek (ur. 7 września 1932 w Mariance, w gminie Brwinów, zm. 13 stycznia 2023 w Otrębusach) – polski etnograf, profesor dr hab., długoletni pracownik Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej w Otrębusach.

Życiorys

Syn Ignacego i Anieli. Jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego. Studiował w Instytucie Historii Kultury Materialnej (kier. prof. Witold Dynowski). Tytuł magistra uzyskał w 1956 roku. Po studiach podjął pracę nauczyciela akademickiego, uzyskując stopnie doktora, następnie doktora habilitowanego oraz profesora. Był długoletnim kierownikiem Zakładu Etnografii Polskiej i Słowiańszczyzny w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.

Zainteresowania badawcze Mariana Pokropka dotyczyły początkowo budownictwa i osadnictwa na Mazowszu oraz Podlasiu. Był współtwórcą „Polskiego Atlasu Etnograficznego”. Prowadził również badania na Białorusi, Litwie, Ukrainie, w Macedonii i Bułgarii.

W czasie badań terenowych zgromadził ogromną kolekcję polskiej sztuki ludowej (rzeźba, płaskorzeźba, snycerka, intarsje, rzeźba ceramiczna, malarstwo ścienne i dekoracyjne, obrazy, drewniane gwizdawki, palemki, pisanki, wiklinowe koszyki, wycinanki i wyroby ze słomy), które umieścił stworzonym przez siebie prywatnym Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej w Otrębusach (działa od 1996 roku).

Jego bogate zbiory fotografii, dokumentujących tradycyjną współczesną kulturę i sztukę ludową Polski oraz Litwy, Białorusi, Ukrainy, Rosji, Rumunii, Czech i Słowacji i słowiańskich krajów bałkańskich, zostały umieszczone w archiwum muzeum w Otrębusach.

Obszar zainteresowań i badań

Etnografia Polski i Słowiańszczyzny (Polska, Białoruś, Litwa, Macedonia, Bułgaria), zwłaszcza ludowa architektura i sztuka.

Książki i publikacje (wybór)

• Budownictwo wiejskie na Mazowszu. Rok zabytków architektury ludowej, Warszawa 1966 (folder harmonijkowy)
• Jarmark płocki. Katalog twórców ludowych biorących udział w kiermaszu sztuki ludowej w Płocku w latach 1968–1973, Płock 1974
• Jarmark płocki. Cz. 2, Katalog twórców ludowych biorących po raz pierwszy udział w kiermaszu sztuki ludowej w Płocku w roku 1974, Płock 1975
• Jarmark płocki. Cz. 3, Katalog twórców ludowych biorących po raz pierwszy udział w kiermaszu sztuki ludowej w Płocku w roku 1975, Płock 1976
• Jarmark płocki. Cz. 4, Katalog twórców ludowych biorących po raz pierwszy udział w kiermaszu sztuki ludowej w Płocku w roku 1976, Płock 1977
• Jarmark płocki. Cz. 5, Katalog twórców ludowych biorących po raz pierwszy udział w kiermaszach sztuki ludowej w Płocku w 1977 i 1978 r., Płock 1979
• Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa 1976
• Atlas sztuki ludowej i folkloru w Polsce, Warszawa 1978
  wydania obcojęzyczne:
  • Guide to folk art and folklore in Poland, Warszawa 1980
  • Atlas de l’art populaire et du folklore en Pologne, Warszawa 1980
  • Atlas der Volkskunst und Folklore in Polen, Warszawa 1980
• Przewodnik po izbach regionalnych w Polsce, Warszawa 1980
• Sztuka ludowa w Polsce, wyd. I Warszawa 1988, wyd. II Warszawa 1991 (współautorki: Ewa Fryś-Pietraszkowa, Anna Kunczyńska-Iracka)
  wydania obcojęzyczne:
  • Folk art in Poland, Warszawa 1991
  • Die Volkskunst in Polen, Warszawa 1991
• Sporedbena monografija na makedonskoto selo Jablanica i polskite sela Pjentki i Tvarogi. T. 2, Narodna architektura (maced.), Skopje 1992 (współautor: Tomasz Strączek)
• Budownictwo ludowe. Chałupy i ich regionalne zróżnicowanie, Warszawa 1995 (współautor: Wojciech Pokropek)
• Kurban. Szkice z obrzędowości ofiarnej w kulturze ludowej Macedonii. Festiwal Nauki, Warszawa, wrzesień 1997, Otrębusy 1997 (współautor: Tomasz Strączek)
• Męka i Zmartwychwstanie Pańskie. Informator wystawy, Płock 2000
• Wycinanki Susan Throckmorton (USA) inspirowane polską wycinanką ludową. Papercuttings Susan Throckmorton (USA) inspired by Polish folk papercuttings. Katalog wystawy. Kwiecień – maj, Otrębusy 2001 (współautorki: Susan Throckmorton, Maria Dąbrowska)
• Boże Narodzenie w tradycji i sztuce ludowej. Wystawa ze zbiorów Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach, Sierpc 2003 (współautorka: Agnieszka Pokropek)
• Koń jaki jest każdy widzi, czyli wizerunek konia w sztuce ludowej i w malarstwie nieprofesjonalnym. Wystawa ze zbiorów Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach oraz Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, Sierpc 2003
• Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach. Katalog wystaw 1989–2004, Otrębusy 2004 (współautorka: Agnieszka Pokropek)
• Polskie wycinanki ludowe = pol’s’ki narodni vitinanki (ukr.), Otrębusy 2004 (współautorka: Agnieszka Pokropek)
• Bug – rzeka, która łączy. Dzieje rolnictwa Pobuża, Chełm 2005 (współautor: Andrzej Kokowski)
• Rudolf Riedel. Grafika – malarstwo. Katalog, Otrębusy 2007 (red.)
• Ludowe tradycje Suwalszczyzny, Suwałki 2010
• Wędrówki po Puszczy Białej, Pułtusk 2014 (redakcja naukowa i zdjęcia)
• Etnografia. Materialna kultura ludowa Polski na tle porównawczym, Warszawa 2019.

Nagrody i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (1977)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2003)
• Medal Zasłużony dla Kultury Polskiej
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1998)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• Nagroda im. Oskara Kolberga (1993)
• Honorowy Obywatel Gminy Kadzidło (2013)
• Medal im. Adama Chętnika
• Medal im. Krzysztofa Kluka
• Medal UW z okazji jubileuszu 50-lecia pracy naukowej
• Nagroda CLIO Wydziału Historycznego UW (1996, 1997)
• Nagroda Rektora UW
• Nagroda Sekretarza Naukowego PAN
• Nagroda Wydawców
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2022)

Bibliografia

• StanisławS. Pajka StanisławS., Słownik Biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 821–822, ISBN 83-916349-2-2, OCLC 711874552 .

Linki zewnętrzne

• Wywiad z prof. Marianem Pokropkiem. otrebusy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-14)].
• Oficjalna strona Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach