Monaster Zmartwychwstania Pańskiego w Goricach

Monaster Zmartwychwstania Pańskiego

Горицкий Воскресенский монастырь

nr rej. 3510153000
Widok ogólny
Państwo	Rosja
Obwód	wołogodzki
Miejscowość	Goricy
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	wołogodzka
Ihumenia	Tabita (Fiodorowa)
Klauzura	nie
Typ monasteru	żeński
Obiekty sakralne
Cerkiew	Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni
Cerkiew	Opieki Matki Bożej
Styl	ruski, klasycystyczny
Materiał budowlany	kamień, cegła
Data budowy	XVI w.
Data zamknięcia	1918
Data reaktywacji	1999
Położenie na mapie obwodu wołogodzkiego Goricy, monaster Zmartwychwstania Pańskiego
Położenie na mapie Rosji Goricy, monaster Zmartwychwstania Pańskiego
59°51′51″N 38°15′36″E

Monaster Zmartwychwstania Pańskiego – prawosławny żeński klasztor w Goricach, w obwodzie wołogodzkim, nad Szeksną, w jurysdykcji eparchii wołogodzkiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Pierwsze wieki

Widok monasteru z lotu ptaka

Monaster został utworzony najwcześniej między końcem XIV w. a piątą dekadą XV w. Pierwsza pisemna wzmianka o klasztorze znajduje się w gramocie księcia wieriejsko-biełozierskiego Michaiła Andriejewicza skierowanej do Tryfona, ihumena monasteru św. Cyryla Biełozierskiego, w której książę nadawał temu klasztorowi wyłączne prawo połowów ryb na terenach między monasterem św. Nikity i monasterem w Goricach. W XVI w. wspólnotę w Goricach tworzyły mniszki żyjące w osobnych celach, spotykających się jedynie podczas nabożeństw. W 1565 przebywało w nim 71 mniszek, kapłan i diakon, w 1623 – 36 mniszek, w połowie tego samego stulecia – 69 mniszek i posłusznic, w 1710 – 24 mniszki, 37 sióstr riasofornych i 18 posłusznic. Od II poł. XVI w. monaster stał się jednym z miejsc zesłania i przymusowego odosobnienia kobiet, których mężowie popadli w carską niełaskę. W 1568 do monasteru zesłano Eufrozynę (po przymusowych postrzyżynach mniszych – Eudokię), małżonkę księcia starickiego Andrzeja. Trafiły do niego również dwie byłe żony Iwana Groźnego – Anna Kołtowska (w 1586 wymieniona jako przełożona wspólnoty) i Maria Nagoj, druga żona carewicza Iwana Iwanowicza Teodozja Sołowa oraz córka Borysa Godunowa Ksenia (mniszka Olga). W 1601 w klasztorze przebywała księżna Marfa Czerkasska z małoletnim bratankiem Michaiłem Romanowem, późniejszym carem. Zabudowania monasteru Zmartwychwstania Pańskiego były początkowo drewniane. W 1544 w kompleksie klasztornym wzniesiony został pierwszy murowany sobór pod tym samym wezwaniem, co cały monaster. Następnie dostawiono do niego cerkiew Smoleńskiej Ikony Matki Bożej, przebudowaną w latach 40. tego samego stulecia, zaś na początku XIX w. przekształconą w boczny ołtarz soboru.

XVIII–XX w.

W 1764, podczas sekularyzacji majątku cerkiewnego i przejęcia przez państwo utrzymania monasterów, klasztor w Goricach zaliczono do wspólnot III klasy. W 1799 został przeniesiony z eparchii wołogodzkiej do nowogrodzkiej, zaś w 1812 wprowadzono w nim cenobityczną regułę. W końcu XVIII w. monaster podupadł, do jego odnowy doszło za sprawą starań ihumeni Maurycji (Chodniewej), kierującej klasztorem od 1810 do 1855, i jej bliskiej pomocnicy mniszki Teofanii (Gotowcowej). Ta ostatnia w 1845 opuściła Goricy na czele grupy ok. 20 sióstr, by założyć nowy klasztor w Petersburgu.

W okresie kierowania monasterem przez ihumenię Maurycję w kompleksie monasterskim wzniesiono klasycystyczny sobór Trójcy Świętej, oddany do użytku w 1821. Dziesięć lat później mniszka Marta (Chowańska) ufundowała cerkiew domową Opieki Matki Bożej przy klasztornym szpitalu.

W połowie XIX w. w klasztorze żyło 59 mniszek (w tym cztery schimniszki), 52 posłusznice riasoforne i 4 posłusznice, zaś na początku wieku XX – 108 mniszek i 213 posłusznic. Niektóre kobiety rozpoczynające życie mnisze w Goricach zostały następnie przełożonymi innych monasterów. Na początku XX wieku monaster był jedną z żeńskich wspólnot, które wspierał finansowo Jan Kronsztadzki.

Po rewolucji październikowej

Sobór Trójcy Świętej w kompleksie klasztornym (od 1918 nieużytkowany liturgicznie)

Po 1918 klasztor został przekształcony w rolniczą komunę pracy, w której przebywało 350 osób. Według wspomnień mieszkańców okolicy podczas wojny domowej w Rosji w Jeziorze Białym utopiono ok. 50 starszych mniszek z klasztoru. W 1929 zabudowania monasterskie władze przekazały kołchozowi „Kołos”, muzeum i szkołę dla młodzieży wiejskiej. Niektóre mniszki pozostały w kołchozie jako zwykłe robotnice lub zamieszkiwały w sąsiednich wsiach; w latach 30. XX wieku zostały poddane represjom. Ostatnia ihumenia monasteru, Zozyma (Rybakowa), w 1921 została aresztowana i oskarżona o ukrywanie majątku klasztornego w czasie jego zamykania. Po zwolnieniu Zozyma żyła razem z kilkoma siostrami w Biełoziorsku, tam w 1937 została aresztowana, skazana na śmierć i rozstrzelana. Około stu mniszek z Goric zostało rozstrzelanych w czasie wielkiego terroru w Lewaszowie.

W czasie II wojny światowej na terenie monasteru znajdował się dom inwalidów z klubem w budynku dawnego soboru Trójcy Świętej. Od lat 70. kompleksem budynków administrowało muzeum, które zajmowało również położony w niedalekiej odległości monaster św. Cyryla Biełozierskiego.

Restytucja

Cerkiew Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni

W 1990 Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał XVII-wieczną cerkiew Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni, położoną poza obrębem murów klasztornych, przy której erygowana została parafia. W 1994 odbyła się w niej pierwsza od 1918 Święta Liturgia. W 1999 monaster Zmartwychwstania Pańskiego został restytuowany, a jego pierwszą przełożoną została mniszka Eufalia (Lebiediewa). Mniszki modliły się w cerkwi Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni, a od 2003 także w cerkwi Opieki Matki Bożej urządzonej w budynku monasterskim. Dwa sobory monasterskie pozostają własnością muzeum i nie są użytkowane liturgicznie.