Mono (rzeka)

Mono
Kontynent	Afryka
Państwo	Benin; Togo
	Rzeka
Długość	ok. 400 km
	Źródło
Miejsce	wzgórza Koura w pobliżu miejscowości Alédjo w Beninie lub na północny wschód od miasta Sokodé w Togo
Współrzędne	9°21′00″N 1°27′00″E/9,350000 1,450000
	Ujście
Recypient	Zatoka Beninu,; Zatoka Gwinejska,; Ocean Atlantycki
	Mapa
	Położenie na mapie Togo źródło
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mono^[1] – rzeka w Togo i Beninie, licząca około 400 km długości^[2].

Początek bierze na wzgórzach Koura w pobliżu miejscowości Alédjo w północno-zachodnim Beninie^[3] przy granicy z Togo lub, według innych źródeł, na północny wschód od miasta Sokodé w północno-zachodnim Togo przy granicy z Beninem^[2]. Dolny, około 100-kilometrowy odcinek rzeki tworzy granicę między Togo a Beninem^[3]. Uchodzi do Zatoki Beninu, będącej częścią Zatoki Gwinejskiej, w pobliżu miasta Ouidah^[2]^[4].

Jej dorzecze zajmuje obszar około 20 000 km². Rzeka płynie w kierunku południowym, silnie meandrując. W odcinku ujściowym połączona jest poprzez kanał z jeziorem Togo – największym naturalnym jeziorem w Togo^[2]^[5]. Naturalna roślinność dorzecza Mono została w dużym stopniu zastąpiona przez plantacje kukurydzy, manioku, pochrzynu, ryżu i bawełny. Żeglowny jest tylko krótki odcinek ujściowy rzeki^[2].

W 1987 na Mono na wschód od Atakpamé w regionie Plateaux ukończono budowę wysokiej na 53 m zapory wodnej wraz z elektrownią wodną o mocy około 65 MW. W wyniku spiętrzenia wody rzeki powstał zbiornik zaporowy o nazwie Retenue de Nangbéto^[6]^[7]. Jego pojemność szacuje się na około 1710 mln m³. Powierzchnia zwierciadła wody przy maksymalnym napełnieniu zbiornika wynosi około 180 km². Zapora ma długość 443 m, przy szerokości 7 m w koronie i 157 m u podstawy^[6].

W 2017 obszar lagun, lasów namorzynowych i sawann wzdłuż granicznego odcinka rzeki Mono, obejmującego aluwialną równinę i ujście, objęto ochroną w ramach rezerwatu biosfery o powierzchni 3462,85 km²^[8].

Ichtiofauna

W rzece Mono stwierdzono występowanie takich gatunków ryb, jak Sarotherodon galilaeus, akara pięcioplama Hemichromis fasciatus, Coptodon guineensis, Coptodon dageti, Coptodon zillii, barwniak Günthera Chromidotilapia guntheri z rodziny pielęgnicowatych, Brycinus nurse z rodziny alestesowatych, Micropanchax keilhacki z rodziny piękniczkowatych, proporczykowiec nakrapiany Fundulopanchax filamentosus z rodziny Nothobranchiidae, Awaous lateristriga z rodziny babkowatych, Synodontis nigrita z rodziny pierzastowąsowatych, Schilbe intermedius, Schilbe mystus z rodziny Schilbeidae, Heterobranchus longifilis, tawada Clarias gariepinus z rodziny długowąsowatych^[9].

Przypisy

↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami RzeczypospolitejK.S.N.G.R. Polskiej, Afryka, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004 (Nazewnictwo Geograficzne Świata), s. 152, ISBN 83-239-7826-3 [dostęp 2019-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-20] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Mono River, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-23] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
↑ ^a ^b Djiman Lederoun, Jos Snoeks, Philippe Lalèyè, Pierre Vandewalle, Emmanuel Vreven. An updated checklist of the ichthyofauna of the Mono River basin (Benin and Togo: West Africa). „Ichthyological Exploration of Freshwaters”. 28 (2), s. 135-156, 2018. Verlag Dr. Friedrich Pfeil. ISSN 0936-9902. (ang.).
↑ Bight of Benin, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
↑ Togo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
↑ ^a ^b Nangbeto Hydroelectric Power Plant Togo. Global Energy Observatory. [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-25)]. (ang.).
↑ African Development Bank Group: Benin/Togo. Nangbeto Hydroelectric Dam. Project Performance Evaluation Report (PPER). [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-08)]. (ang.).
↑ Mono Biosphere Reserve (Benin/Togo). UNESCO. [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-08)]. (ang.).
↑ R. Froese, D. Pauly (ed.): List of Occurrence Point Data for Togo. FishBase. World Wide Web electronic publication, 2019. [dostęp 2019-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-29)]. (ang.).

[ksng-1] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami RzeczypospolitejK.S.N.G.R. Polskiej, Afryka, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004 (Nazewnictwo Geograficzne Świata), s. 152, ISBN 83-239-7826-3 [dostęp 2019-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-20] .

[britannica-2] Mono River, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-23] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

[Lederoun-3] Djiman Lederoun, Jos Snoeks, Philippe Lalèyè, Pierre Vandewalle, Emmanuel Vreven. An updated checklist of the ichthyofauna of the Mono River basin (Benin and Togo: West Africa). „Ichthyological Exploration of Freshwaters”. 28 (2), s. 135-156, 2018. Verlag Dr. Friedrich Pfeil. ISSN 0936-9902. (ang.).

[britannica1-4] Bight of Benin, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

[britannica2-5] Togo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

[geo-6] Nangbeto Hydroelectric Power Plant Togo. Global Energy Observatory. [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-25)]. (ang.).

[afdb-7] African Development Bank Group: Benin/Togo. Nangbeto Hydroelectric Dam. Project Performance Evaluation Report (PPER). [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-08)]. (ang.).

[UNESCO-8] Mono Biosphere Reserve (Benin/Togo). UNESCO. [dostęp 2020-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-08)]. (ang.).

[fishbase-9] R. Froese, D. Pauly (ed.): List of Occurrence Point Data for Togo. FishBase. World Wide Web electronic publication, 2019. [dostęp 2019-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-29)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]