Nowe Budkowice
50°51′35″N 18°04′26″E/50,859722 18,073889| wieś | |
 Pocztówka z 1936 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
110 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2012) |
363[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-030[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0499293 |
Położenie na mapie gminy Murów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 50°51′35″N 18°04′26″E/50,859722 18,073889[1]
| |
Nowe Budkowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Neu Budkowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Murów.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa miejscowości wywodzi się od polskiego zdrobnienia nazwy "buda" - budka" oznaczającej mały drewniany budynek i związana jest ze staropolskim prawem stróży, które zobowiązywało chłopów do utrzymywania strażnic oraz ich pilnowania[4]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia Budkowice podając jej znaczenie "Baudendorf, Huttendorf" czyli w języku polskim "Wieś strzegących, pilnujących"[4]. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana na Budkowitz[4] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
19 maja 1936 r. w miejsce nazwy Neu Budkowitz wprowadzono nazwę Neu Baudendorf[5][6]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Nowe Budkowice[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość powstała w 1764 r. w wyniku podziału folwarku pomiędzy 14 rodzin. W 1840 r. w Nowych Budkowicach znajdowała się m.in. smolarnia, natomiast w 1870 r. – karczma i kuźnia[8].
Do głosowania podczas plebiscytu uprawnionych było w Nowych Budkowicach 387 osób, z czego 303, ok. 78,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 300, ok. 77,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 382 głosy (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 381 (ok. 99,7%) ważnych; za Niemcami głosowało 218 osób (ok. 57,1%), a za Polską 163 osoby (ok. 42,7%)[9].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kapliczka-dzwonnica z końca XIX wieku, murowana z cegły. W środku znajdują się: ludowy Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej oraz rzeźby: 2 późnogotyckie, z początku XVI wieku, przedstawiające Barbarę z Nikomedii i Dorotę z Cezarei, barokowa Pietà z prawdopodobnie XVIII wieku, 2 barokowo-ludowe, z przełomu XVIII i XIX wieku, przedstawiające Piotra Apostoła i Pawła z Tarsu, 2 ludowe z 1. połowy XIX wieku, przedstawiające świętych Augustyna i Walentego, ludowa z 2. połowy XIX wieku, przedstawiająca Jana Nepomucena i krucyfiks o tradycjach barokowych z XIX wieku[10].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Na przełomie 1770 i 1771 r. w Nowych Budkowicach było 5 rzemieślników; reszta mieszkańców utrzymywała się z pracy w Kuźnicach Kluczborskich. W 1777 r. w miejscowości mieszkało 14 kolonistów i 7 chałupników leśnych, natomiast w 1870 r. – 14 kolonistów i 19 chałupników (wraz z przysiółkiem Morcinkiem, w którym znajdowało się 7 chałup leśnych)[8].
| Rok | 1777 | 1783 | 1819 | 1840 | 1855 | 1861 | 1890 | 1900 | 1910 | 1925 | 1933 | 1939 | 1946 | 1960 | 1965 | 2007 | 2009 | 2012 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mieszkańców | 96 | 81 | 184 | 360[a] | 400 | 397 | 493[b] | 528[c] | 544[d] | 466 | 454 | 438 | 377 | 438[e] | 502[f] | 387 | 399 | 363 |
W 1902 r. prenumerowano w Nowych Budkowicach 8 egzemplarzy „Dziennika Śląskiego”, po 2 egzemplarze „Gazety Grudziądzkiej” i „Posłańca Niedzielnego” oraz 1 egzemplarz „Górnoślązaka”[8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W tym 8 osób (ok. 2,2%) to ewangelicy.
- ↑ W tym 456 osób (ok. 92,5%) posługiwało się językiem polskim.
- ↑ W tym 526 osób (ok. 99,6%) posługiwało się językiem polskim.
- ↑ W tym 364 osoby (ok. 66,9%) posługiwały się językiem polskim, 51 (ok. 9,4%) – językiem niemieckim, a 51 (ok. 9,4%) – oboma językami. Liczba budynków mieszkalnych: 85.
- ↑ W tym 269 osób (ok. 61,4%) to kobiety; w wieku produkcyjnym 57,8%; z rolnictwa utrzymywało 28,5% ludności. Liczba zamieszkanych budynków: 90.
- ↑ W tym 285 osób (ok. 56,8%) to kobiety.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88682
- ↑ a b Przemysław Wienke: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy w Murowie. Sołectwo Nowe Budkowice. Urząd Gminy w Murowie, 2012-03-13. [dostęp 2012-05-28]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 833 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 78, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln. 2006. [dostęp 2012-05-24]. (niem.).
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Opole, Kluczbork: 1997, s. 71.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ a b c d Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego. W: Józef Madeja: Powiat opolski. Szkice monograficzne. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1969, s. 327. (pol.).
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2012-05-24]. (niem.).
- ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 11: Miasto Opole i powiat opolski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, 1968, s. 119–120. (pol.).
- ↑ Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Nowe Budkowice. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-17].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 11: Miasto Opole i powiat opolski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Pracownia Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1968
- Madeja Józef, Powiat opolski. Szkice monograficzne; Instytut Śląski w Opolu, Opole 1969
