Olejowiec gwinejski

Olejowiec gwinejski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	arekowce
Rodzina	arekowate
Rodzaj	olejowiec
Gatunek	olejowiec gwinejski
	Nazwa systematyczna
	Elaeis guineensis Jacq.; Select. stirp. amer. hist. 280, t. 172. 1763
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Olejowiec gwinejski (Elaeis guineensis Jacq.) – gatunek rośliny z rodziny arekowatych (Arecaceae). Najczęściej nazywany jest palmą olejową, ma również inne nazwy zwyczajowe: masłopalma gwinejska, olejnik gwinejski. Pochodzi z Afryki i Madagaskaru, jest też uprawiany w innych rejonach świata o tropikalnym klimacie^[4], w tym Azji Południowo-Wschodniej^[5]. Główne rejony uprawy to ojczysta Demokratyczna Republika Konga, ponadto kraje Afryki Zachodniej i Afryki Środkowej, Malezja, Indonezja, Kolumbia i Ekwador.

Morfologia

Pokrój: Drzewo z pojedynczą kłodziną o wysokości do 10 m.
Liście: Pierzaste, z kolczastymi ogonkami liściowymi. Mają długość do 4 m i wszystkie wyrastają wachlarzowato na szczycie kłodziny.
Kwiaty: Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w rozgałęzione, gęste kwiatostany. Za młodu okryte są one dwiema okrywami, które potem rozpadają się.
Owoce: Żółty lub czerwonawy pestkowiec wielkości śliwki. Nasiona oleiste (do 70% tłuszczu), zawierają także duże ilości białka (26%).

Zastosowanie

Olej wykorzystuje się^[5]: - w przemyśle spożywczym: do produkcji margaryny, wyrobów mlecznych, czekolady, chipsów, batonów, pieczywa, zup instant, sosów czy dań gotowych. Zwłaszcza na terenach Azji Południowo-Wschodniej, powszechnie stosuje się go do smażenia. - w przemyśle kosmetycznym: do wyrobu mydła, kosmetyków, środków czystości, - w przemyśle energetycznym: do wytwarzania biopaliw i olejów silnikowych, a także do produkcji świec i smarów.
Nasiona należą do podstawowych produktów żywieniowych ludności zamieszkującej strefę tropikalną.
Wytłoki są cenną paszą dla zwierząt.

Wpływ na środowisko

Zakładanie plantacji olejowca gwinejskiego ma niekorzystyny wpływ na środowisko przyrodnicze. Przyczynia się bowiem do powstawania wylesień i spadku bioróżnorodności biologicznej m.in. poprzez: wykonywane zrębów w celu uzyskania miejsca pod plantację, wyrąb lasów dla uzyskania funduszy ze sprzedaży drewna na pokrycie kosztów założenia plantacji oraz pośrednio, poprzez budowę sieci dróg do wcześniej niedostępnych obszarów^[5]^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-15] (ang.).
↑ Elaeis guineensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
↑ ^a ^b ^c AndrzejA. Węgiel AndrzejA. i inni, Właściwości oleju palmowego i wpływ plantacji olejowca gwinejskiego (Elaeis guineensis Jacq.) na środowisko, „Kosmos”, 67 (3), 2018, s. 647–659, DOI: 10.36921/kos.2018_2453, ISSN 2658-1132 [dostęp 2023-02-16] (pol.).
↑ EE. Fitzherbert EE. i inni, How will oil palm expansion affect biodiversity?, „Trends in Ecology & Evolution”, 23 (10), 2008, s. 538–545, DOI: 10.1016/j.tree.2008.06.012 [dostęp 2023-02-16] (ang.).

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-15] (ang.).

[iucn-3] Elaeis guineensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].

[:0-5] AndrzejA. Węgiel AndrzejA. i inni, Właściwości oleju palmowego i wpływ plantacji olejowca gwinejskiego (Elaeis guineensis Jacq.) na środowisko, „Kosmos”, 67 (3), 2018, s. 647–659, DOI: 10.36921/kos.2018_2453, ISSN 2658-1132 [dostęp 2023-02-16] (pol.).

[6] EE. Fitzherbert EE. i inni, How will oil palm expansion affect biodiversity?, „Trends in Ecology & Evolution”, 23 (10), 2008, s. 538–545, DOI: 10.1016/j.tree.2008.06.012 [dostęp 2023-02-16] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]