Przejdź do zawartości

Orłowa (szczyt)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Orłowa
Ilustracja
Orłowa widziana z Trzech Kopców Wiślańskich (2018)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Położenie

Brenna

Pasmo

Beskid Śląski, Karpaty

Wysokość

813 m n.p.m.

Wybitność

145[1] m

Położenie na mapie Beskidu Śląskiego
Mapa konturowa Beskidu Śląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Orłowa”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Orłowa”
Ziemia49°41′49″N 18°52′42″E/49,696944 18,878333

Orłowa, na mapie Geoportalu Góra Orłowa (813 m n.p.m.[2]) – góra w Beskidzie Śląskim, w północnej części Pasma Równicy[3].

Topografia

[edytuj | edytuj kod]

Orłowa znajduje się w Paśmie Równicy między Świniarką na południowym wschodzie a Beskidkiem na północnym zachodzie, oddzieloną od niego przełęczą Beskidek (664 m). Ma 4 wierzchołki, w kolejności od zachodu na wschód 745, 768, 813 i 808 m i kształt potężnego rogalika zwróconego rogami ku południu. Kulminacja znajduje się w środku owego rogalika, w grzbiecie głównym pasma[2]. Na północny zachód od wierzchołka 768 m odbiega boczny grzbiet ze szczytem Palenicy i przełączką Przełącz[4][2]. Stoki południowe opadają do potoku Dobka, północne do potoku Wielki Suchy, północno-wschodnie do potoku Leśnica i wcina się w nie dolinka potoku Bzowy[4].

Wzdłuż wewnętrznego łuku sierpowatego grzbietu ciągną się widokowe polany z rozrzuconymi zabudowaniami osiedla Orłowa[5]. Dawniej na polanach tych znajdował się jeden z największych ustrońskich szałasów, jednak Ludomir Sawicki, prowadząc badania dotyczące szałaśnictwa na Śląsku Cieszyńskim w 1913 r. zanotował go już jako od dawna nieistniejący. Drugi szałas istniał na południowo-wschodnim stoku Orłowej. Sawicki zapisał wówczas, że 10 wspólników z Brennej wypasało na nim 232 owce i 12 krów[6].

Grzbietem Orłowej biegnie granica między miejscowościami Brenna i Ustroń[4]. Z polany szczytowej na Orłowej rozciąga się ładny widok na Równicę, Ustroń i Wisłę oraz otaczające je góry, od Wielkiej Czantorii na zachodzie przez Stożek po wał Baraniej Góry na południowym wschodzie. Na polanie poniżej szczytu znajdowało się prywatne schronisko górskie – Chata na Orłowej[5].

Partyzancki „bunkier”

[edytuj | edytuj kod]

Na północno-wschodnich zboczach Orłowej znajdują się pozostałości partyzanckiego „bunkra” z czasów II wojny światowej, zwanego „bunkrem w Grapach”. Został zbudowany jesienią 1944 r. przez braci Jaworskich z plutonu Brenna (Okręg Śląski Armii Krajowej) przy pomocy członków radzieckiego oddziału wywiadowczego majora Wasilija Anisimowa, zwanego w Brennej „Szczepanowiczem”. Ów bunkier był właściwie zręcznie zamaskowaną ziemianką o wymiarach ok. 3 × 4 m, obecnie już bardzo zniszczoną. W dniach 24 grudnia 1944 – 19 stycznia 1945 r. była ona schroniskiem kilkunastu partyzantów z grupy majora Anisimowa. Została zdekonspirowana na skutek zdrady miejscowego gajowego, kolaborującego z Niemcami. Po trwającej ok. półtorej godziny walce partyzanci przerwali podwójny pierścień wroga i uszli w okoliczne góry. 5 marca 1945 r. w ziemiance w Grapach odbyła się zbiórka ok. 50 partyzantów, którzy następnie pod dowództwem majora Anisimowa przekroczyli front w rejonie Jaworza[5]

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]
szlak turystyczny niebieski – z Równicy – 1:15 godz. (z powrotem 1:15 godz.);
szlak turystyczny niebieski – z Trzech Kopców – 1:30 godz. (z powrotem 1:15 godz.);
szlak turystyczny zielony – z Ustronia Polany – 1:45 godz. (z powrotem 1:15 godz.)[3]
szlak turystyczny zielony – z Wisły Obłaźca – 2 godz. (z powrotem 1.30 godz.) – zlikwidowany[5].
Położenie Orłowej. Widok z Trzech Kopców Wiślańskich
Położenie Orłowej. Widok z Trzech Kopców Wiślańskich

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Analiza wybitności polskich szczytów w Karpatach (wybitność nad przełęczą Beskidek) [online].
  2. a b c Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-06-06].
  3. a b Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
  4. a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
  5. a b c d Mirosław J. Barański, Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy. Przewodnik turystyczny, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1995 (Polskie góry), s. 142,146,256, ISBN 83-7005-360-2.
  6. Ludomir Sawicki, Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim, „Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, Akademia Umiejętności, Kraków, 1919, s. 149, 179 (pol.).