Przejdź do zawartości

Pałac Potockich w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pałac Potockich w Warszawie
Zabytek: nr rej. 245 z 1 lipca 1965[1]
Ilustracja
Pałac Potockich od strony Krakowskiego Przedmieścia
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Krakowskie Przedmieście 15

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

barok

Ukończenie budowy

1760

Zniszczono

1944

Odbudowano

1948–1949

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Potockich w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac Potockich w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Potockich w Warszawie”
52,24250°N 21,01389°E/52,242500 21,013889
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac Potockich[2][3], także pałac Czartoryskich[4] – zabytkowy pałac znajdujący się w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 15. Siedziba Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Przed rokiem 1643 w miejscu obecnego pałacu wzniesiono drewniany dwór należący do Kacpra Denhoffa. Został on spalony podczas potopu szwedzkiego, a na jego miejscu ok. 1669 r. wystawiono murowany dwór dla Ernesta Denhoffa[5].

W 1731 książę August Aleksander Czartoryski poślubił Zofię z Sieniawskich Denhoffową i został współwłaścicielem dworu Denhoffów. W roku 1760 dwór ten został przekształcony przez rodzinę Czartoryskich w pałac w stylach późnobarokowym i rokokowym[3]. Później właścicielką na drodze spadkowej została Izabela Lubomirska (z Czartoryskich). Na jej zlecenie niektóre wnętrza pałacu przebudowano w stylu klasycystycznym według projektu Szymona Bogumiła Zuga[3]. W roku 1799 pałac przeszedł w ręce córki Lubomirskiej – Aleksandry, żony Stanisława Kostki Potockiego[6].

Po roku 1824 pałac, zamieszkiwany sporadycznie przez właścicieli, zaczął pełnić funkcje dochodowe. Jego pomieszczenia były wynajmowane przez osoby indywidualne, sklepy, składy i różnego rodzaju firmy[7].

W latach dwudziestych XIX wieku w bocznej oficynie pałacu mieszkał Julian Ursyn Niemcewicz[8]. Jednym z jego mieszkańców był także szef tajnej rosyjskiej policji Nikołaj Nowosilcow[9]. W czasie swoich pobytów w Warszawie w pałacu zatrzymywała się Maria Kalergis[10]. W latach 1915–1918 rezydował tam hrabia Bogdan Hutten-Czapski[11].

Od roku 1857 w pawilonie na rogu Krakowskiego Przedmieścia i Czystej (obecnie Ossolińskich) mieściła się księgarnia Gebethnera i Wolffa[6].

W roku 1881 na wydzierżawionym przez Gracjana Ungra dziedzińcu pałacu wzniesiono pawilon wystawienniczy zaprojektowany przez Leandra Marconiego[12]. Był on wykorzystywany na wystawy malarstwa, m.in. tam po raz pierwszy wystawiono Hołd pruski oraz (po raz drugi w Warszawie) Bitwę pod Grunwaldem Jana Matejki[2][13]. W 1884 roku Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych przeniosło do pawilonu (z Muzeum Przemysłu i Rolnictwa) swoją wystawę[14]. Zasłaniającą główny korpus budynku budowlę rozebrano w 1896[15].

Pałac pozostawał własnością Potockich herbu Pilawa do roku 1945. W okresie międzywojennym w dalszym ciągu był wynajmowany, m.in. swą siedzibę miały w nim Brytyjska Misja Wojskowa (1923)[16], poselstwo Szwecji (1923–1927) i ambasada Stanów Zjednoczonych (1932). W kordegardzie mieścił się sklep Braci Łopieńskich[17].

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 pałac został tylko nieznacznie uszkodzony[18]. Został spalony przez Niemców w sierpniu roku 1944[6]. Zniszczeniu uległy m.in. elewacja ogrodowa i bogato dekorowane wnętrza. Zniszczenia architektury pałacu przekraczały 60%[19].

Odbudowany ze zniszczeń wojennych w latach 1948–1949 w formie z końca XVIII wieku, stał się siedzibą Ministerstwa Kultury i Sztuki[2] (obecnie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego).

W roku 1965 pałac został wpisany do rejestru zabytków[1].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Pałac Potockich ok. 1930
    Pałac Potockich ok. 1930
  • Pałac przed 1939, widok od strony ul. Ossolińskich
    Pałac przed 1939, widok od strony ul. Ossolińskich
  • Korpus główny pałacu
    Korpus główny pałacu
  • Gabinet ministra na parterze korpusu głównego
    Gabinet ministra na parterze korpusu głównego

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 35. [dostęp 2019-06-25].
  2. ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 604. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ a b c Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 107. ISBN 83-223-2047-7.
  4. ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1977, s. 76.
  5. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 90. ISBN 83-88372-14-9.
  6. ↑ a b c Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 108. ISBN 83-223-2047-7.
  7. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 78, 171.
  8. ↑ Marek Żukow-Karczewski, Niemcewicz mniej znany, „Życie Literackie”, 9 VII 1989 r., nr 27 (1946).
  9. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 72.
  10. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 104.
  11. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 157–158.
  12. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 94. ISBN 83-88372-14-9.
  13. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 137.
  14. ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 23. ISBN 978-83-928349-8-4.
  15. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 136–137, 140.
  16. ↑ Liste du corps diplomatique à Varsovie en Juillet 1923
  17. ↑ Jadwiga Waydel Dmochowska: Jeszcze o dawnej Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960, s. 135.
  18. ↑ Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 58, 1971. 
  19. ↑ Maria I. Kwiatkowska, Irena Malinowska: Pałac Potockich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 161.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_Potockich_w_Warszawie&oldid=75010552”