Przejdź do zawartości

Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego
Zabytek: nr rej. 875 z 13.12.1973[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Dzielnica

Praga-Południe

Powierzchnia

58 ha

Data założenia

1906–1922

Projektant

Franciszek Szanior

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego”
Ziemia52°14′34″N 21°03′24″E/52,242778 21,056667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Plan parku
Park wiosną 1939

Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego[2] – zabytkowy park krajobrazowy znajdujący się w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Został założony na terenach skaryszewskiego pastwiska miejskiego w latach 1906–1922 przez Franciszka Szaniora[3], zaś robotami przy utworzeniu parku kierował Edward Ciszkiewicz[4]. Współcześnie określany jest jako przykład parku miejskiego, który jest ostoją bioróżnorodności w mieście[3].

W 2009 uzyskał tytuł Najpiękniejszego Parku w Polsce oraz trzecią lokatę w konkursie Najpiękniejszy Park w Europie[5].

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Park został założony w 1906 na terenie dawnej osady Kamion, na tarasie zalewowym Wisły[6]. W tamtym czasie ten teren znajdował się poza granicami miasta[7]. Współcześnie granice parku wyznaczają al. Zieleniecka, al. Waszyngtona i ul. Międzynarodowa oraz południowa linia brzegowa Jeziorka Kamionkowskiego. Od wschodu, razem z ciągnącymi się aż do ul. Kinowej Kamionkowskimi Błoniami Elekcyjnymi, tworzy jedną z największych w Warszawie enklaw zieleni.

Park został zaprojektowany przez Franciszka Szaniora w stylu angielskim[6]. Powstał jako wielkomiejski ośrodek parkowy dla rekreacji i wypoczynku, z rozwiniętą siecią komunikacyjną, przystosowaną do ówczesnego ruchu pojazdów konnych.

Po 1945 roku rozebrano ogrodzenie parku, niektóre alejki zalano asfaltem, ustawiono betonowe latarnie, a wzdłuż al. Waszyngtona poprowadzono naziemną rurę ciepłowniczą[8].

W 1973 roku park został wpisany do rejestru zabytków[1].

Zaprojektowane sztuczne jeziorka współgrają z bogatą szatą roślinną, którą wysadził rozległy park. Całości dopełniają nasypane wzgórza, sztuczny wodospad i rozarium. W parku można podziwiać 280 gatunków drzew i krzewów. Bogactwo przyrodnicze Parku opisuje m.in. raport Przyroda Parku Skaryszewskiego wydany w 2015 w ramach społecznego projektu koordynowanego przez Macieja Luniaka[9]. Na wnioski wynikające z raportu powołują się m.in. mieszkańcy okolic parku zabiegający o utrzymanie parkowej funkcji tego terenu[10].

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Powstał jako park Skaryszewski, zachowując nazwę pastwiska miejskiego, na którego terenie został wytyczony. Nazwa pochodzi od lokowanego w pobliżu, na terenach wsi Kamion, miasta Skaryszew. W okresie międzywojennym nadano mu imię Ignacego Jana Paderewskiego – polskiego pianisty, kompozytora, polityka – jednego z twórców niepodległego państwa polskiego. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Ostpark[11].

Po wojnie, z powodów politycznych usunięto imię Paderewskiego z nazwy. Przywrócono je w 1980. Potocznie nazywany jest określeniem z gwary warszawskiej – Skaryszakiem.

Informacje historyczne

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1926 w parku otwarto ogród różany i ogród daliowy zaprojektowane przez Leona Danielewicza[12].
  • W 2006 roku w parku zadomowiły się bobry. Skala zniszczeń, które poczyniły w roku 2008, spowodowała konieczność zabezpieczenia drzew i wywiezienia zwierząt do ZOO.
  • Biała kapliczka stojąca w jednej z alejek parku podczas okupacji niemieckiej służyła jako skrzynka kontaktowa dla łączniczek podziemia.
  • Park pozostaje jednym z głównych miejsc uroczystości organizowanych w Polsce w związku z rocznicą zamachów z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku[13][14]. Szczególną oprawę miały uroczystości przy pomniku poświęconym ofiarom w roku 2011, w 10. rocznicę ataków[15]. Obecni byli m.in. ambasador Lee A. Feinstein, wicepremier Waldemar Pawlak oraz minister Radosław Sikorski[16].
  • W 2015 z Jeziorka Kamionkowskiego wyłowiono zbiornik na paliwo i pocisk pochodzące najprawdopodobniej z brytyjskiego samolotu Liberator EV 961 ze 178 dywizjonu RAF zestrzelonego przez Niemców nad parkiem 14 sierpnia 1944[17][18].
  • W 2017 prawo użytkowania wieczystego do fragmentu parku Skaryszewskiego położonego między ogrodem różanym, aleją Zieleniecką a Jeziorem Kamionkowskim zostało sprzedane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji. Transakcja wzbudziła sprzeciw radnych m.st. Warszawy[19], a także zainteresowanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego[20].
  • Do 2017 administratorem Parku był Zarząd Oczyszczania Miasta. Od 1 lipca 2017 opiekę nad Parkiem przejęła nowa jednostka – Zarząd Zieleni m.st. Warszawy[21]. W 2018 nowy zarządca przedstawił plany remontu parku obejmujące takie kwestie jak oświetlenie, likwidacja ogrodzenia po wschodniej stronie parku oraz zmiany dot. głównych alei parkowych[22][23].
  • W kwietniu 2018 przeprowadzono konsultacje społeczne na temat organizacji wydarzeń na terenie Parku[24].
  • W październiku 2018 rozebrano znajdujący się na osi alei głównej pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej[25].
  • W lipcu 2024 zakończono w parku prace remontowe obejmujące m.in. przywrócenie pierwotnego kształtu głównej alei parkowej oraz wymianę latarń[26].

Rzeźby i pomniki

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Rzeźby i pomniki w parku Skaryszewskim w Warszawie.
Park Skaryszewski
galeria zdjęć
Wejście główne do parku, widoczne popiersie Ignacego Jana Paderewskiego
Park przed 1918
Sztuczny wodospad
Park Skaryszewski
Rzeźba „Kąpiąca się”
Sztuczny wodospad zimą
Jeziorko Kamionkowskie
Park Skaryszewski
Rzeźba „Tancerka”
Pomnik pamięci zmarłych sportowców AZS
Kapliczka zaprojektowana przez Janusza Alchimowicza
Jedlica zielona
Jedlica zielona
Jodła kalifornijska (pośrodku)
Świerki srebrne
Cypryśnik błotny w odmianie 'Fastigiatum' zimą...
...oraz jesienią
Rzeźba „Rytm”

Nieistniejące

[edytuj | edytuj kod]

Obiekty na terenie Parku

[edytuj | edytuj kod]

Muszla koncertowa

[edytuj | edytuj kod]

Muszla koncertowa – administrowana przez Centrum Promocji Kultury[30].

Stadion

[edytuj | edytuj kod]

Stadion – obecnie użytkowany przez klub sportowy Drukarz. Pierwsze wzmianki o stadionie Akademickiego Związku Sportowego pochodzą z 1917[31]. W 1926 po uzyskaniu dotacji od miasta w wysokości 59500 zł z funduszu dla bezrobotnych[32] rozpoczęto budowę. Stadion uruchomiono we wrześniu 1927. W jego skład wchodziły: bieżnia i skocznie lekkoatletyczne, boisko piłkarskie, 6 kortów tenisowych i pływalnia na Jeziorku Kamionkowskim. Stadion mógł pomieścić 6000 widzów, był wyposażony w krytą trybunę (1000 miejsc). Na bieżni odbył się w 1929 bieg lekkoatletyczny z udziałem Paavo Nurmiego, który nieoczekiwanie przegrał go ze Stanisławem Petkiewiczem.

Użytkownikiem stadionu był zarówno AZS, jak i poszczególne uczelnie. Odbywały się tam międzyuczelniane zawody znane jako Tydzień Sportu Akademickiego. Był również wynajmowany przez kluby sportowe takie jak Jur, Hakoah, PWATT.

Budynek mieszczący szatnie i trybuny stadionu został zniszczony podczas II wojny światowej, zachowało się jedynie boisko z bramkami[33].

Kawiarnia

[edytuj | edytuj kod]

Od lat 90. XX wieku w budynku dawnego szaletu funkcjonuje kawiarnia (z przerwą w latach 2020-2024)[34].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 31 grudnia 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 11. [dostęp 2023-02-27].
  2. ↑ Załącznik do zarządzenia nr 32/2023 Prezydenta m.st. Warszawy z 10.01.2023 r. w sprawie Katalogu nazw obiektów miejskich. Katalog nazw obiektów miejskich. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. architektura.um.warszawa.pl, 31 grudnia 2022. s. 75. [dostęp 2023-02-27].
  3. ↑ a b Maciej Luniak: Park Skaryszewski najpiękniejszym polskim parkiem. warszawa.wyborcza.pl, 2021-05-16. [dostęp 2021-07-02].
  4. ↑ W parku Skaryszewskim, „Słowo”, 29 (491), crispa.uw.edu.pl, 1910 [dostęp 2022-10-08].
  5. ↑ Park Skaryszewski najpiękniejszym polskim parkiem. pap.pl, 2009-12-19. [dostęp 2021-01-15].
  6. ↑ a b Krzysztof Oktabiński. Od wirydarza do parku krajobrazowego. „Kronika Warszawy”. 101/102, s. 54, 1996. 
  7. ↑ Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 210.
  8. ↑ Tomasz Urzykowski. Ze Skaryszaka znikną złogi PRL-u. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 14 czerwca 2023. 
  9. ↑ „Przyroda Parku Skaryszewskiego” – raport z inwentaryzacji przyrodniczej dostępny na naszej stronie. stop.eko.org.pl, 2016-02-22. [dostęp 2017-07-12].
  10. ↑ Nie chcą masowych imprez i samochodów w parku Skaryszewskim. warszawa.wyborcza.pl, 2017-01-09. [dostęp 2017-07-12].
  11. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 49. ISBN 978-83-07-03239-9.
  12. ↑ Marta Jankowska. Park Skaryszewski - początki modernizmu w projektowaniu parkowym. „Renowacje i zabytki”. 3(43), lipiec 2012. Warszawa: Agencja Informacyjno-Promocyjna „raport”. 
  13. ↑ Ku czci poległych 11 września w WTC. pragapld.waw.pl, 2005-09-12. [dostęp 2011-09-11].
  14. ↑ 9. rocznica ataków na World Trade Center i Pentagon. pragapld.waw.pl, 2010-09-14. [dostęp 2011-09-11].
  15. ↑ Tomasz Urzykowski: Tłumy polityków będą pod pomnikiem ofiar zamachu 11.09. gazeta.pl, 2011-09-09. [dostęp 2011-09-11].
  16. ↑ Tomasz Urzykowski: „Wszyscy byliśmy Amerykanami”. Warszawa uczciła ofiary. gazeta.pl, 2011-09-11. [dostęp 2011-09-11].
  17. ↑ Wyłowili z jeziorka zbiornik i pocisk. "Pochodzą z zestrzelonego Liberatora". tvnwarszawa.tvn24.pl, 2015-10-22. [dostęp 2017-07-12].
  18. ↑ Szczątki Bombowca B-24 Liberator wyłowione z Jeziorka Kamionkowskiego. 1944.pl. [dostęp 2017-07-12].
  19. ↑ Radni przeciwko sprzedaży działki w parku Skaryszewskim. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2017-05-11. [dostęp 2017-05-12].
  20. ↑ Sprzedaż części Parku Skaryszewskiego w Warszawie pod lupą CBA. forsal.pl, 2017-05-12. [dostęp 2017-05-12].
  21. ↑ Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. warszawa19115.pl. [dostęp 2017-07-12].
  22. ↑ Tomasz Urzykowski: Zmiany w parku Skaryszewskim: nawierzchnia mineralna zamiast asfaltu i nowe latarnie. warszawa.wyborcza.pl, 2018-04-21. [dostęp 2018-05-03].
  23. ↑ "Skaryszak" przejdzie zmiany. Zerwą asfalt, wymienią latarnie. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2018-04-20. [dostęp 2018-05-03].
  24. ↑ Raport z konsultacji społecznych. Wydarzenia w Parku Skaryszewskim?. um.warszawa.pl, 2018. [dostęp 2020-04-05].
  25. ↑ Tomasz Urzykowski. Żołnierze trafią do muzeum. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 18 października 2018. 
  26. ↑ Park Skaryszewski nabiera blasku. um.warszawa.pl, 2024-07-11. [dostęp 2024-07-19].
  27. ↑ </title> <meta name="description" content=""> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1"> <link rel="apple-touch-icon" href="apple-touch-icon.png"> [online], waw.pl [dostęp 2024-04-25].
  28. ↑ Tomasz Urzykowski: Powrót "Fauna". Park Skaryszewski odzyska rzeźbę. warszawa.wyborcza.pl, 2019-03-25. [dostęp 2019-12-28].
  29. ↑ „Faun” wrócił do Parku Skaryszewskiego. zzw.waw.pl, 2022-08-08. [dostęp 2022-08-09].
  30. ↑ Muszla koncertowa. cpk.art.pl. [dostęp 2010-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)].
  31. ↑ „Kurier Warszawski” 28.06.1917.
  32. ↑ Robert Gawkowski: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 312. ISBN 978-83-235-0382-8.
  33. ↑ Stefan Szczepłek. Radość na gruzach. „Skarpa Warszawska”, s. 57, listopad 2020. 
  34. ↑ * Paweł Marcinkiewicz: Trzeba było na to czekać 3,5 roku. W końcu słynna cukiernia z Parku Skaryszewskiego znów się otworzyła. warszawa.wyborcza.pl, 2024-04-20. [dostęp 2024-04-24].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_Skaryszewski_im._Ignacego_Jana_Paderewskiego_w_Warszawie&oldid=74336432”