Perowskia
 Perowskia bylicowata | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
perowskia |
| Nazwa systematyczna | |
| Perovskia Karelin Bull. Soc. Imp. Naturalistes Moscou 1841: 15. 1841[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
P. abrotanoides Karelin[3] | |
Perowskia (Perovskia Karelin, właśc. Salvia subg. Perovskia (Kar.) J.B.Walker, B.T.Drew & J.G. González) – tradycyjnie wyróżniany rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych, współcześnie podrodzaj w obrębie rodzaju szałwia Salvia. Obejmuje 7[4]–8[5][6] gatunków. Rośliny te występują w środkowo-zachodniej Azji – od północno-wschodniego Iranu po północno-zachodnie Indie i Tybet[4], na północy po Kazachstan[7]. Rosną w suchych formacjach trawiastych[8].
Perowskia bylicowata[4][9] oraz mieszańce z tego rodzaju są popularnie uprawiane jako ozdobne, cenione dla późnego kwitnienia i odporności na susze[8].
Nazwa rodzaju upamiętnia rosyjskiego gubernatora Turkiestanu – Wasilija Aleksiejewicza Pierowskiego (1794–1857)[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Półkrzewy osiągające do 1,5 m wysokości, o pędach srebrzystych[8] pokryte włoskami pojedynczymi i gwiazdkowatymi, często lepkie[7].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe, sezonowe[8]. Liście rzadko całobrzegie, częściej wcinane głęboko i podwójnie pierzastosieczne[8][7].
- Kwiaty
- Zebrane po 2–6 w luźno rozmieszczone okółki w szczytowej części pędu. Kwiaty są siedzące. Kielich zwykle gęsto owłosiony, zrosłodziałkowy, walcowaty, z 10 żyłkami, na końcu z dwoma nierównymi wargami i 5 łatkami. Korona fioletowoniebieska do białej, dwuwargowa, w dole z rurką walcowatą. Górna warga rozpostarta do odgiętej, dolna krótsza, całobrzega. Dwa pręciki i dwa prątniczki[7]. Zalążnia górna z czterema zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z rozwidlonym znamieniem[8]. Występuje różnosłupkowość – w jednych kwiatach słupek jest długi i wystaje z korony, a pręciki krótkie są w niej schowane, w innych to słupek jest krótki, a pręciki wystają poza rurkę korony[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Tradycyjnie rośliny tu zaliczane wyróżniane były jako rodzaj perowskia Perovskia w obrębie rodziny jasnotowatych (Lamiaceae)[2]. Badania molekularne i analizy filogenetyczne przeprowadzane w XXI wieku wykazały, że wyróżnianie tego rodzaju (i czterech innych) powoduje, że obfitujący w gatunki rodzaj szałwia Salvia ma charakter parafiletyczny. Ostatecznie w 2017 opublikowana została rewizja taksonomiczna umieszczająca gatunki dotąd tu zaliczane w randze podrodzaju Perovskia (Kar.) J.B.Walker, B.T.Drew & J.G. González[10]. Podrodzaj Perovskia jest siostrzany względem podrodzaju rozmaryn Rosmarinus, a wraz z nim tworzy grupę siostrzaną kladowi obejmującemu część gatunków z rodzaju Salvia, włącznie z S. officinalis[10]. Alternatywnie przedstawiono też rozwiązanie taksonomiczne zachowujące rodzaj Perovskia i dzielące rodzaj Salvia na 6 rodzajów monofiletycznych[11].
- Perovskia abrotanoides Kar. ≡ Salvia abrotanoides (Kar.) Sytsma – perowskia bylicowata[9]
- Perovskia angustifolia Kudrjasch. ≡ Salvia karelinii J.B.Walker
- Perovskia atriplicifolia Benth. ≡ Salvia yangii B.T.Drew
- Perovskia botschantzevii Kovalevsk. & Kochk. ≡ Salvia pobedimovae J.G.González
- Perovskia kudrjaschevii Gorschk. & Pjataeva ≡ Salvia kudrjaschevii (Gorschk. & Pjataeva) Sytsma
- Perovskia linczevskii Kudrjasch. ≡ Salvia klokovii J.B.Walker
- Perovskia scrophulariifolia Bunge ≡ Salvia scrophulariifolia (Bunge) B.T.Drew
- Perovskia virgata Kudrjasch. ≡ Salvia bungei J.G.González
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-01] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-01] (ang.).
- ↑ a b Perovskia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-01].
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 698, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Perovskia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2022-04-01].
- ↑ a b Perovskia. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-01].
- ↑ a b c d e f K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 235. ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 406. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 138. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c Bryan T. Drew, Jesús Guadalupe González-Gallegos, Chun-Lei Xiang, Ricardo Kriebel, Chloe P. Drummond, Jay B. Walked, Kenneth J. Sytsma. Salvia united: The greatest good for the greatest number. „Taxon”. 66, 1, s. 133-145, 2017. DOI: 10.12705/661.7.
- ↑ Maria Will, Regine Classen-Bockhoff. Time to split Salvia s.l. (Lamiaceae) – New insights from Old World Salvia phylogeny. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 109, s. 33-58, 2017. DOI: 10.1016/j.ympev.2016.12.041.