Przejdź do zawartości

Philip Zimbardo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Philip Zimbardo
Ilustracja
Philip Zimbardo (2017)
Pełne imię i nazwisko

Philip George Zimbardo

Data i miejsce urodzenia

23 marca 1933
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

14 października 2024
San Francisco

Zawód, zajęcie

psycholog, wykładowca

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Philip Zimbardo w Warszawie, 2009

Philip George Zimbardo (ur. 23 marca 1933 w Nowym Jorku, zm. 14 października 2024 w San Francisco[1]) – amerykański psycholog pochodzenia włoskiego, od 1968 do śmierci profesor Uniwersytetu Stanforda.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Znany z przeprowadzenia eksperymentu więziennego, założyciel Kliniki Nieśmiałości, autor wielu książek, z których najbardziej znana to „Psychology and Life” (Psychologia i życie). Działał na rzecz popularyzacji psychologii, występując w cyklu programów „Discovering Psychology”.

Założyciel i patron działającego od 2014 jedynego w Polsce Centrum Zimbardo[2]. Ulokowany w Katowicach na Nikiszowcu ośrodek jest miejscem spotkań i edukacji młodzieży[3].

W 2002 Zimbardo pełnił funkcję przewodniczącego Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego[4].

W 1954 uzyskał tytuł bakałarza w Brooklyn College, rok później otrzymał tytuł magistra na Uniwersytecie Yale, na tym samym uniwersytecie doktoryzował się w 1959. W latach 1960–1967 wykładał na Uniwersytecie Yale, Uniwersytecie Columbia, Kolegium Barnarda oraz Uniwersytecie Nowojorskim.

Philip Zimbardo zajmował się wieloma dziedzinami psychologii, z czego najbardziej znane są jego dokonania w dziedzinie psychologii społecznej oraz badania nad nieśmiałością. Zajmuje się też psychologią zła, terroryzmu i dehumanizacji. Badania te zaowocowały wydaniem w 2007 przełomowej książki „The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil” (Efekt Lucyfera: Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?), którego polską edycję wydało w 2008 Wydawnictwo Naukowe PWN. W 2009 PWN opublikowało również książkę P. Zimbardo i J. Boyda pt.(Paradoks czasu), ukazującą czas i zarządzanie nim przez pryzmat perspektyw, w których żyje współczesna jednostka i co można zrobić, żeby znaleźć lepszą perspektywę, tj. umożliwiającą dostrojenie własnego zegara psychologicznego.

Jego żoną była Christina Maslach (Krystyna Maślak), której przodkowie pochodzą z Polski[5]. Była ona jednym z badaczy uczestniczących w eksperymencie więziennym, była też jedną z pierwszych osób, które uświadomiły profesorowi Zimbardo, że eksperyment wymyka się spod kontroli[6]. Pobrali się rok po zakończeniu eksperymentu, 10 sierpnia 1972[7]. Christina Maslach jest profesorem psychologii na University of California w Berkeley.

Eksperyment więzienny

[edytuj | edytuj kod]

W 1971 Zimbardo, wraz ze współpracownikami, przeprowadził jeden z najbardziej znanych eksperymentów w historii psychologii: stanfordzki eksperyment więzienny. W piwnicach Wydziału Psychologii Uniwersytetu Stanforda zainscenizowano więzienie, w którym zamknięto 24 zdrowych psychicznie studentów, wybranych spośród ochotników. Podzielono ich losowo na dwie grupy: więźniów i strażników. Eksperyment miał pokazać znaczenie wpływu sytuacji społecznej na zachowanie jednostki. Uczestnicy zaczęli wcielać się w przypisane im role. Strażnicy postępowali brutalnie i sadystycznie w stosunku do więźniów, pojawiły się zachowania patologiczne. W nocy z piątego na szósty dzień więźniowie wzniecili bunt. Następnego dnia prowadzący zdecydowali się zakończyć przewidziany na czternaście dni eksperyment ze względu na obawę utraty kontroli nad sytuacją. Eksperyment został udokumentowany w filmie Cicha furia Philipa Zimbardo – płyta z filmem ukazała się w Polsce w lutym 2007.

Eksperyment wywołał wiele kontrowersji w świecie nauki. Naukowcy zarzucali Zimbardo szereg nieprawidłowości przy organizacji badania, a po trzydziestu latach zdecydowano się na jego replikację. Wyniki okazały się zupełnie odmienne od eksperymentu w Stanford. Strażnicy byli każdego dnia coraz bardziej bierni, co zaczęli nawet wykorzystywać więźniowie, domagając się nowych przywilejów. Nie miały miejsca żadne przejawy agresji. Kiedy autorzy replikacji próbowali opublikować swoje wyniki w British Journal of Psychology, odkryli, że Zimbardo dowiedziawszy się o tym, napisał do redaktorów starając się powstrzymać publikację twierdząc, że ich wynik są szalbiercze. Mimo to, artykuł ukazał się w 2006 roku[8].

Klinika nieśmiałości

[edytuj | edytuj kod]

Philip Zimbardo poświęcił wiele czasu na badanie zjawiska nieśmiałości. Efektem jego pracy jest wiele artykułów na ten temat oraz znana, przetłumaczona na 10 języków (w tym polski) książka „Shyness: What it is, What to do about it" (Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?), a także założona przy Pacific Graduate School of Psychology w Palo Alto Klinika Nieśmiałości[9].

Projekt „bohaterskiej wyobraźni”

[edytuj | edytuj kod]

Najnowszym projektem realizowanym przez profesora Philipa Zimbardo jest bohaterstwo dnia codziennego[10][11]. Jak sam stwierdził w jednym z wywiadów, w pewnym momencie zauważył, że brakuje badań nad bohaterstwem[12]. Opracował program nauczania, którego celem jest uczenie młodych ludzi, jak kształtować w sobie postawy niezgody na zło[13]. Zimbardo jest fundatorem i prezesem fundacji Heroic Imagination Project(inne języki) (San Francisco), która na całym świecie promuje i wdraża ten program, który powstał na bazie wyników badań psychologii społecznej[14]. Zimbardo dzięki programowi „bohaterskiej wyobraźni” chce szukać pozytywnych postaw i odnajdywać bohaterów wśród zwykłych ludzi. Program jest adresowany przede wszystkim do młodzieży[15]. W ramach działalności fundacji Heroic Imagination Project (Projekt Bohaterskiej Wyobraźni) od 2014 wdrażany w Polsce jest Program Rozumienie Ludzkiej Natury[16]. Celem projektu jest zachęcenie ludzi do podejmowania codziennych bohaterskich czynów, radzenie sobie z efektem biernego widza(inne języki), zwiększenie samoświadomości i refleksyjności[17][18]. Profesor Philip Zimbardo spotkał się w Ministerstwie Edukacji Narodowej z Krystyną Szumilas, a następnie z Joanną Kluzik-Rostkowską[19][20]. W 2014 Projekt Bohaterskiej Wyobraźni w Polsce otrzymał honorowy patronat Minister Edukacji Narodowej[21].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Philip G. Zimbardo
  2. ↑ Strona Centrum Zimbardo w Nikiszowcu.
  3. ↑ Centrum Zimbardo. Instytut Psychologii UŚ. [dostęp 2015-02-27].
  4. ↑ Former APA Presidents. apa.org. [dostęp 2017-02-19].
  5. ↑ Informacja podana przez Zimbardo 7 kwietnia 2009 w wywiadzie dla Teleexpressu
  6. ↑ P.Zimbardo, Efekt Lucyfera, PWN 2009, str. 189-192
  7. ↑ P.Zimbardo, Efekt Lucyfera, PWN 2009, str. 264
  8. ↑ Lucyfer, którego wymyślił Zimbardo. O konsekwencjach stanfordzkiego eksperymentu więziennego i skandalu, którego stał się obiektem [online], W obronie rozumu, 2 lipca 2018 [dostęp 2021-02-06] (pol.).
  9. ↑ The Shyness Clinic (The Stanford Shyness Clinic; The Palo Alto Shyness Clinic). [w:] Strona internetowa [on-line]. shyness.com, 1995, 1996. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).
  10. ↑ Philip Zimbardo nauczył się czytać i pisać dzięki... Supermanowi [online] [dostęp 2016-09-01].
  11. ↑ Jak zostać bohaterem, czyli o Heroic Imagination Project – Więcej Wiemy – Lepiej Pomagamy [online], 6 listopada 2013 [dostęp 2016-09-01] (pol.).
  12. ↑ Philip Zimbardo, Philip Zimbardo: Przyszłość będzie lepsza niż przeszłość – i Ty możesz być Grekiem Zorbą [online] [dostęp 2016-09-01].
  13. ↑ Myśleć – Warto obejrzeć – Projekt bohaterskiej wyobraźni – Profesor Zimbardo do nauczycieli [online], myslec.pwn.pl [dostęp 2016-09-01].
  14. ↑ Jonah Lehrer, Are Heroes Born, or Can They Be Made?, „Wall Street Journal”, 11 grudnia 2010, ISSN 0099-9660 [dostęp 2016-09-01].
  15. ↑ Prof. Philip Zimbardo: Ty także możesz zostać bohaterem [online] [dostęp 2016-09-01].
  16. ↑ – Program Rozumienie Ludzkiej Natury [online], hip.org.pl [dostęp 2016-09-01].
  17. ↑ Psycholog w ogrodzie dobra i zła [online], gazeta.us.edu.pl [dostęp 2016-09-01].
  18. ↑ Garden, torches and Professor Zimbardo (and of course the cat). ToInspire [dostęp 2016-09-01].
  19. ↑ 3 Kongres Polskiej Edukacji – Philip Zimbardo. eduentuzjasci [dostęp 2016-09-01].
  20. ↑ – Projekt Bohaterskiej Wyobraźni [online], hip.org.pl [dostęp 2016-09-01].
  21. ↑ Ministerstwo Edukacji Narodowej [online], Ministerstwo Edukacji Narodowej [dostęp 2016-09-01].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Philip_Zimbardo&oldid=75070895”