Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego – organ polskiego Sądu Najwyższego.

Opis

Powołuje go Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród sędziów Sądu Najwyższego (SN) w stanie czynnym (obowiązuje ograniczenie następujących bezpośrednio po sobie kadencji do dwóch), a wyboru dokonuje spośród pięciu kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego. Osoba powołana na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego może zajmować to stanowisko tylko do czasu przejścia w stan spoczynku, przeniesienia w stan spoczynku albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego^[1].

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego z urzędu jest Przewodniczącym Trybunału Stanu oraz nieistniejącego de facto Najwyższego Trybunału Narodowego. Jest także z urzędu członkiem Krajowej Rady Sądownictwa.

Według ustawy o Sądzie Najwyższym Pierwszy Prezes kieruje pracami Sądu Najwyższego i reprezentuje go na zewnątrz. Ma szereg uprawnień w zakresie funkcjonowania Sądu Najwyższego. Do końca VIII kadencji Sejmu RP spośród sędziów SN wskazywał także trzech członków Państwowej Komisji Wyborczej^[2].

Lista Pierwszych Prezesów Sądu Najwyższego

Stanisław Pomian-Srzednicki (1 września 1917 – 28 lutego 1922)
Franciszek Nowodworski (1 marca 1922 – 3 sierpnia 1924)
Władysław Seyda (22 września 1924 – 17 stycznia 1929)
Leon Supiński (17 stycznia 1929 – wrzesień 1939)
Wacław Barcikowski (26 stycznia 1945 – 12 listopada 1956)
Jan Wasilkowski (12 grudnia 1956 – 22 maja 1967)
Zbigniew Resich (23 maja 1967 – 21 stycznia 1972)
Jerzy Bafia (21 stycznia 1972 – 1 kwietnia 1976)
Włodzimierz Berutowicz (1 kwietnia 1976 – 14 maja 1987)
Adam Łopatka (14 maja 1987 – 30 czerwca 1990)
Adam Strzembosz (1 lipca 1990 – 17 października 1998)
Lech Gardocki (17 października 1998 – 18 października 2010)^[3]
Stanisław Dąbrowski (19 października 2010 – 9 stycznia 2014)
- p.o. Lech Krzysztof Paprzycki (9 stycznia 2014 – 30 kwietnia 2014) – po śmierci sędziego Stanisława Dąbrowskiego^[4]
Małgorzata Gersdorf (30 kwietnia 2014 – 30 kwietnia 2020)^[5]^[6]
- p.o. Józef Iwulski (4 lipca 2018 – 12 września 2018) – na czas nieobecności sędzi Małgorzaty Gersdorf^[7]^[8]
- p.o. Dariusz Zawistowski (13 września 2018 – 1 stycznia 2019^[a]) – na czas nieobecności sędzi Małgorzaty Gersdorf^[9]
- p.o. Kamil Zaradkiewicz (1 maja 2020 – 15 maja 2020) – po upływie kadencji sędzi Małgorzaty Gersdorf i niewyłonieniu jej następcy^[10].
- p.o. Aleksander Stępkowski (15 maja 2020 – 25 maja 2020) – po upływie kadencji sędzi Małgorzaty Gersdorf i niewyłonieniu jej następcy oraz rezygnacji p.o. Kamila Zaradkiewicza^[11]
Małgorzata Manowska (od 26 maja 2020^[12])

Uwagi

↑ 1 stycznia 2019 weszła w życie uchwalona z wniosku posłów partii Prawo i Sprawiedliwość przez Sejm 21 listopada 2018 ustawa o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym uznającą kadencję Małgorzaty Gersdorf jako Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego za nieprzerwaną.

Przypisy

↑ Art. 12 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622)
↑ Art. 157 § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)
↑ Pierwsza kadencja w okresie 17 X 1998 – 17 X 2004, druga kadencja 18 X 2004 – 18 X 2010.
↑ Pogrzeb Stanisława Dąbrowskiego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. sn.pl. [dostęp 2020-05-01].
↑ Małgorzata Gersdorf I Prezesem Sądu Najwyższego. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 30.04.2014. [dostęp 2016-05-02].
↑ Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego – prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf. sn.pl. [dostęp 2018-07-21].
↑ Małgorzata Gersdorf idzie na urlop i wyznacza pełniącego obowiązki sędziego Józefa Iwulskiego. wyborcza.pl. [dostęp 2018-09-11].
↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wydarzenia / Komunikat ws. przejścia w stan spoczynku grupy sędziów Sądu Najwyższego. www.prezydent.pl. [dostęp 2018-09-19].
↑ Duda zdecydował, kto stanie na czele Sądu Najwyższego. Siedmiu sędziów pójdzie w odstawkę | Polityka – Wiadomości Gazeta.pl. wiadomosci.gazeta.pl. [dostęp 2018-09-19].
↑ To on zastąpi Gersdorf w SN. Jest decyzja prezydenta. dorzeczy. [dostęp 2020-04-30].
↑ Prezydent powierzył obowiązki I Prezesa SN sędziemu Aleksandrowi Stępkowskiemu. www.prezydent.pl. [dostęp 2020-05-15].
↑ Małgorzata Manowska powołana na stanowisko I Prezesa Sądu Najwyższego. www.prezydent.pl. [dostęp 2020-05-30].

[9] 1 stycznia 2019 weszła w życie uchwalona z wniosku posłów partii Prawo i Sprawiedliwość przez Sejm 21 listopada 2018 ustawa o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym uznającą kadencję Małgorzaty Gersdorf jako Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego za nieprzerwaną.

[1] Art. 12 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622)

[2] Art. 157 § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)

[3] Pierwsza kadencja w okresie 17 X 1998 – 17 X 2004, druga kadencja 18 X 2004 – 18 X 2010.

[4] Pogrzeb Stanisława Dąbrowskiego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. sn.pl. [dostęp 2020-05-01].

[Małgorzata_Gersdorf-5] Małgorzata Gersdorf I Prezesem Sądu Najwyższego. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 30.04.2014. [dostęp 2016-05-02].

[6] Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego – prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf. sn.pl. [dostęp 2018-07-21].

[7] Małgorzata Gersdorf idzie na urlop i wyznacza pełniącego obowiązki sędziego Józefa Iwulskiego. wyborcza.pl. [dostęp 2018-09-11].

[8] Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wydarzenia / Komunikat ws. przejścia w stan spoczynku grupy sędziów Sądu Najwyższego. www.prezydent.pl. [dostęp 2018-09-19].

[10] Duda zdecydował, kto stanie na czele Sądu Najwyższego. Siedmiu sędziów pójdzie w odstawkę | Polityka – Wiadomości Gazeta.pl. wiadomosci.gazeta.pl. [dostęp 2018-09-19].

[11] To on zastąpi Gersdorf w SN. Jest decyzja prezydenta. dorzeczy. [dostęp 2020-04-30].

[12] Prezydent powierzył obowiązki I Prezesa SN sędziemu Aleksandrowi Stępkowskiemu. www.prezydent.pl. [dostęp 2020-05-15].

[13] Małgorzata Manowska powołana na stanowisko I Prezesa Sądu Najwyższego. www.prezydent.pl. [dostęp 2020-05-30].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

II Rzeczpospolita (1917–1939)	Stanisław Pomian-Srzednicki (1917–1922) Franciszek Nowodworski (1922–1924) Władysław Seyda (1924–1929) Leon Supiński (1929–1939)
PRL (1945–1990)	Wacław Barcikowski (1945–1956) Jan Wasilkowski (1956–1967) Zbigniew Resich (1967–1972) Jerzy Bafia (1972–1976) Włodzimierz Berutowicz (1976–1987) Adam Łopatka (1987–1990)
III Rzeczpospolita (od 1990)	Adam Strzembosz (1990–1998) Lech Gardocki (1998–2010) Stanisław Dąbrowski (2010–2014) Małgorzata Gersdorf (2014–2020) Małgorzata Manowska (od 2020)